Ka Makaainana, Volume V, Number 12, 23 March 1896 — Page 4

Ka Makaainana.

 

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, MARAKI 23, 1896.

 

KA MAKAAINANA,

HE NUPEPA OILI PULE.

 

W. H. KAPU

(@) Luna Nui o Lunahooponopono.

Wahi noho, ma Honolulu.

F. J. TESTA (Hoke),

Puuku.

Keena. Helu 327, Alanui Moi, ma Waialeale, kokoke i Alanui Konia.

 

UKU O KA NUPEPA.

No ke Kope Hookahi --- $.10

No Hookahi Malama --- .25

No Ekolu Malama --- .75

No Eono Malama --- 1.25

No Hookahi Makahiki --- 2.25

 

Ina e hookaa mua ia, penei iho kauhau ana:

No Ekolu Malama --- $.50

No Eono Malama --- 1.00

No Hookahi Makahiki --- 2.00

 

UKU NA LUNA NUPEPA.

No 5 Inoa --- 15 ken.

No 10 Inoa --- 20 "

Maluna aku o 10 Inoa --- 25 "

 

Me ka puuku wale no na hookaa dala ana, aole i kahi mea e ae.

 

POAKAHI, MARAKI 23, 1896.

 

        KOKOKE keia hapaha e pau, aohe nae hoi he hoomaopopo mai o na poe i lawe hapaha i KA MAKAAINANA nei. Ina no e hoomaopopo ole ia mai ana, e okiia aku ana no e makou na pepa a ia poe.

 

        MAI no kakou a hoopoina iho i ka makou i hoaiai ai ma kekahi mau helu i hala, e hoao e kauoha pololei loa mai no ia makou. Ke hanaia pela, aohe nana ana no na luna, o na eke leta wale no ka mea e makaalaia mai ai. A i loaa ole aku no, hoike koke mai i (@) keena poo nei, a pela no hoi e paleia ae ai kekahi mau hooluaiele ana a na luna.

 

        MAI ka makou hoike e pili ana no ko Kama'lii Kaiulani pakele ana mai ka make mai a ka uwila i loaa ai ka kekahi mau nupepa namu hoike no ia mea. He mea pololei loa no hoi o ke Akua no kona kiai, no ka mea, ina aole, ina ua poino oia; aka, no ko ke Akua aloha iaia, ua hoopakele ae iaia no kahi hana nui, ke ole makou e kuhihewa, no nei mua aku. E like no hoi paha me ko ke Akua aloha iaia, pela no Ia e kiai aloha nei i ke Aliiaimoku a me ka lahui Hawaii.

 

        ELUA kanawai o ka Aha Kuhina i hoka ai, e like no me ka makou i hoike aku ai ma ka helu i hala. Oiai, he mau kumu hana ia mai ke Aupuni aku, ua like keia hoohokaia ana me ka hilinai ole ia, nolaila, hookahi no hana pono o ko lakou waiho aku. Eia nae paha hoi, aohe lakou i makemake waiho aku, na like ko lakou pipili me ua pikapika o ka aweawe o ka hee, aia no ka hemo a lawelawe oolea ia. Ina no kela au keia, nunui na nuku i ka walaau ae i ka hilinai ole ia, aka, i keia wa hoi, ua (@) ae la na alelo a loli pu no me ke kulana o na mea a pau.

 

PELA IHO NO KAKOU.

 

        A hiki wale mai no i nei wa, eia no kakou ke noho nei me ke akaka ole o ko kakou hopena ma ke ano pili kalaiaina. Ia kakou no hoi e hoolai nei, eia no o Misita Kole a me kona Repubalika oehaa ke hoike nei i ka manaolana no ka hooliloia aku o Hawaii nei i lihi aina malalo o ka malumalu o na eheu o ka Manu Aeto, me ko lakoui manaoio iho e apono a e hoohoihoi mai ana ka lahui Amerika a hoohui aku i keia Paeaina i mahele no ia Aupuni nui.

        Heaha la na mea nui e hiki ai ke kono aku ia Amerika Huipuia e alapoho aku ia Hawaii uuka nei? Ua akaka a ua maopopo lea ia kakou na hana o ka hookahuli Aupuni kumu, a hiki mai hoi i nei wa, heaha ka na oehaa i hana ae no ka mea e pili ana i ka hoohuiia aku o keia aina? Mawaho ae hoi o na haanui wahanui ana, i like me he mau "pahu keleawe kanikani wai ole" la, aohe a lakou nei ma ae wahi mea iki i hoohana aku ai no ka loaa mai o ko lakoui koiikoi. Me ka maopopo no o "ka lahui Hawaii" wale no ka i ikeia ma ia kumuhana, oia hoi, ina na ka lahui oiwi ke noi, emoole ka hoolohe koke ia mai. Ua maopopo no ia mea ia lakou nei ma ae.

        No lakou iho hoi, eia ua noho ka Ahaolelo. Ma kahi hoi o ka pakiko, ke hoike nei no ko ke Aupuni aoao i ka manao e hoomau aku no i na uhaai ana e like la no me ka lakou i olelo ai no ka wa a me ka au i hala. Aohe manao hoopakiko mai o ke Aupuni, a ua hiki ole loa hoi i na alakai ke waiho aku i ke kahi kahua hana e hiki ai i ke Aupuni ke hoohana aku i na hoolilo ana a kaa maloko mai hoi o na loaa.

        Eia imua o ka lehulehu kekahi mau kumuhana ano nui, e laa ka la kini opiuma, na bila waiona, na bila haawina a me a koi poho i ke Aupuni. No keia mau kumuhana, aone a makou olelo ana, no ka mea, e noke wale no i ke kualehelehe a kolekole ka waha, aohe e hooloheia mai ana. Ke manaoia kahi kumuhana e make, e ko ana no, a ke manaoia no hoi e ola, e hooholoia ana no. Aka, no na koi poho hoi, ua maopopo loa ia aohe wahi o ke Aupuni e hiki ai ke alo ae mawaho ae o ka hoololoiahili a hoohala manawa, a ke hoea mai hoi no ka wa e hookoia mae ai no ka hoopaa hewa ana i kekahi poe me ke kuleana ole ma ke kauawai, he mea maopopo loa e pipika wale ana no lakou, hookahi no hana o ka uku aku, a ke hiki ole, (@) a mauliawa loa ae. Ua ana kakou me na hana uhaai wale, a o ka hooki mai ka pono.

        Ke ike mai la no ka lahui i keia mau mea ae la, a hookahi no a kakou hana o ka hoomanawanui me ka pauaho ole. Mai manao iho ua nele loa kakou me ka mana. Ua ike ke ao holookoa aia no iloko o ko kakou kupaa mau ko kakou, pono a me ko kakou ola, a he hoomaemae maka wale o na hana a ka hapauuku nanakee a moowini. E nai wale no lakou nei ma ae, aohe kakou e hiolo, eia aku no ua wa e ea a e ala hou mai ai. Ua polopolonaia ka ninau hoohuiaina e ko Amerika Huipuia poe, a aole loa no kakou e hiki iki ana ke hoohuiia aku me ko kakou ae ole aku. Nolaila, i nui no ke aho a ka aku ke ola me ka make i na aumakua, me ke kokua mai hoi o ke Akua Mana Loa. Amama, ua noa!

 

HOLO KA MAEELE E!

 

        Pioloke loa lakou nei ma ae i ka lono no na mokukaua Beretania i kauoha awiwi ia e holo mai ianei. Eia nui ke luaiele nei heaha la ka hana a laua i manaoia ai e hooko mai ianei. O ka hopena iho la no nae hoi ia e loaa i na kolohe. No na koi poho paha, a no keaha la, aohe wahi mea a maopopo iki. Aia no paha a u hiki mai, alaila, maopopo. Kaa e nae hoi ka naka o na kuli ia lakou nei ma ae me ke kau pu o ka weli. Ina paha no ke kaua mai, pehea nui ana la, kaua aku no paha? Ma ka manao o kekahi mea koikoi o keia au, ina no ka lele kaua ia mai, aohe a lakou hoohana aku, he moe malie wale aku no, a waiho aku no ia lakou e hana mai e like me ko lakou makemake, aohe a lakou kue aku, oiai, ua hala kahiko ka wa no lakou i ae ai e molia i ko lakou mau ola iho no keia Aupuni Repubalika hoomakeaka e ku nei, a lakou nui no hoi i kokua ai ma ke kukulu ana ae. Wahi no hoi a ia mea, e kala i hala ai ka wa no ka hie, he pono hoomanawanui wale aku no ko nei wa no kahi pono e loaa mai ana. Aia la, akaka loa ka huluaa o ua poe puni loaa nei, a ke hoea mai paha hoi ko lakou poino, momoe na maka a huli na alo no kahi e.

 

        Elua mau Kepani i lele malu iloko o ke kai mai luna iho o ka mokumahu Lebanona i ka po Poalima nei, mahope iho o ka pili ana mai i ka uwapo Pakipika a pae i kula nei. He hora paha mahope iho, ua paa laua i ka hopuia ma alanui Beritania me na lole pulu no o laua, a hoihoi loa ia iluna o ka moku.

 

"HAEHAE KA MANU!"

 

        I ka hoomaopopo ae i na ma nao o ka nupepa ohua palemo alaula a ka poai mikanele, me he la ka hoi eia ke Aupuni malalo o ka hookele ana a ka ohana Kakela, ma ke alakai ana a Kimo Kakela, ka Luna Dute Nui ihu pi. No na Luna Dute Nui la ka manao e kauia iho i dute hou no na waina Kaleponi, a ke kue mai nei hoi na poe hana a kuai waina o Kaleponi i kekahi hoao e hookaumaha hou aku ia lakou.

        Heaha ana la ka hopena o keia? Ua olelo moakaka loa mai nei kela poe o Kaleponi ina e hookauia iho i dute hou maluna o ka lakou mau waina. Alaila, e hoao mai ana lakou ma na ano a pau e pepehi i ke Kuikahi Paneilike. Nawai ana la ka lanakila?

        Ke kauia iho i dute hou, he mea maopopo ua like loa ia me ke kipaku ana aku i na waina Kaleponi no ke sake Kepani, ka mea i oi loa aku ke ino. No makou iho, ua oi aku ka pono e komo nui mai na waina Kalepono, ina no me ke dute ole ia, aka, he mea nae hoi ia e hiki ai ke kuaiia maanei e emi iho mamua ae o ke sake. Ina ua makeeia ka lahui, eia he kumuhana a he wa kupono e hoike ae ai. A i ole no hoi ia, e waiho malie iho no pela, a mai o a hoao aku e hoeueu.

        O kahi apiki nae hoi, hoike ke Kuhina Waiwai imua o ka Aha Senate aohe manao o ke Aupuni e hoeueu ae i "ka wai ua lana malia," aka, ehu aku no ka wahaolelo a ka Luna Dute Nui. Ua hoike mai hoi keia ua makemake ka lalo iho e hoolilo aku i kona poo ae, malalo o ka oihana hookahi, i mea e paheneheneia ai me he wahi uwala Kahiki uuku la no Ulupalakua. Ina e hiki ole ke like ko laua manao, he mea pono ke hoopauia ka lalo iho; aka, aia no nae paha hoi ia ia lakou mai.

        Nui no na hana pahaohao a ke Kuhina Waiwai iloko o keia mau la. Iloko o kona akenui loa e pakiko na uhaaiia ana o ko ka lehulehu dala, ua onou aku oia he bila kanawai e aie dala hou aku keia Aupuni oehaa no na hana hou, e laa na alanui, na alahaka, na (@), na mouo, ka imi naauao, a pela aku. Ma kahi hoi o ka pakiko ana i ake loa ai, eia no ua nei e aie lahui hou kakou. Hookaumaha maopopo maoli ao hoi paha neia ano hana.

        Mai ka hopuia ana o kamaliiu kalewa nupepa a hiki mai i keia la, aohe mea i hanaia a i (@)