Ka Makaainana, Volume V, Number 10, 9 March 1896 — Page 3
HONOLULU, OAHU, POAKAHI, MARAKI 9, 1896. 3
ROMULA
-
Ke Duke Kuewa o
Farani.
-
[Helu 8.]
Pau ae la ka lakou ai ana, hoonanea iho la lakou ma na hookaau olelo ana no ke ano o ka noho ana o loko o ka ululaau, a pela aku A i ka hope loa no hoi i ninau aku ai o Romula ia Oromela me keia mau olelo.
"Owai oe, e ka opio maikai?"
"Owau o Oromela, ke keiki a Sa Rolana de Bo, i hala aku ma kela aoao o ka muliwai eleele o ka make," wahi a ka opio i pane aku ai.
Kulou koke iho la o Romula ilalo ke poo, a i kona ea ana ae, akahi no ola a pane aku:
"O Sa Rolana de Bo, kou makuakane, he hoa'loha pilipaa loa ia no'u a hiki wale no i kona hala ana aku ma kela ao e hoomaha i na ehaeha o keia ao luuluu E apo aku au ia oe e like me kou makua a'u i noho hoa'loha pu ai, a na ka make e hookaawale ia kaua. Na ka lokomaikai o ke Akua i hoohui ia kaua maanei."
Hopu iho la oia i na lima o Oromela a puili mai la, a pela i pili ae ai laua ma ke ano he mau hoa'loha, oiaio kekahi i kekahi. A hookahi ko lakou luakaha pu ana iloko o ka ululaau me ka elemakule ahonui.
Ua hoea mai hoi o Oromela me ka elemakule iloko o ka ululaau he mau la mahope mai o ka hiki ana o Roselina a me Selia ia wahi hookahi no.
E hoomanaoia, na lana nei i kuai i ka hale o ke kanaka kahuhipa waiwai o loko o ua ululaau la, me ka ike ole o kela mau kaikamahine, oiai no nae laua e luakaha ana iloko o ka hale o ke kanaka kauwa.
I kekahi la a Roselina a me Selia e hele holoholo ana iloko o ka ululaau, ua ike aku la o Roselina i kona inoa e kau ana maluna o kela a me keia kumulaau me na huaolelo pu i hoopiliia aku mahope. A ia laua e nanea ana i ka nana i na huaolelo me ka inoa o ua o Roselina la, hoea mai la o Oromela ma kahi a laua e ku ana, a ike koke aku la no laua o ua keiki la ia nana i hoauwana ia laua maloko o ka ululaau ma o ka lei gula e paa ana ma kona a-i.
No Oromela hoi, aole hiki iaia ke ike mai owai la keia mau mea, no ka mea, he mau aahu o na kane ko laua e komo ana. Aka nae, no kekahi manawa wale no keia ano hoohewahewa ana o Oromela.
No ka mea, iaia i nana pono mai ai i na helehelena o Roselina, hoomaopopo iho la oia o Roselina no ia, ka wahine opio i komo i ka lole kane ma ke ano huna iaia iho i ole ai e ikeia mai. I keia wa no i pame koke mai ai o Oromela, "E kala mai ia'u, e keia keonimana ma ka ninau ana aku i ko olua mau inoa, oiai, he malihini au maloko o keia mau ululaau."
"O ko'u kaikuahine keia," wahine a Roselina i pane aku ai me ke kuhikuhi ana iho ia Selia, "a o kona inoa i heaia mai ai e ko maua mau makua, o Sapino. A o ko'u inoa hoi, ke kanaka kaahele o ka waoakua o Sahara."
"O ka leo o ka mea e kamailio nei ia'u, me he la, ua lohe mua no au he manawa i hala ae nei a ma ko'u koho iho, oia no keia e ku mai nei imua o'u i keia manawa. Eia paha oia malalo o ka aahu huna," wahi a Oromela i pane mai ai.
"Aole loa," wahi a Roselina i kamailio hou aku ai imua o Oromela.
No Roselina hoi, na maopopo iaia keia kanaka opio e kamailio pu nei me ia, a pela no hoi ia Selia, aole nae o laua makemake e hoike aku ia mea huna a laua a hiki mai kekahi manawa ma keia mua iho, a kaua no e ka mea heluhelu e ike iho ai. A e pau no ke pohihihi o ua keiki la no kana inoa i koho wale ai no.
Kamailio hou aku nei o Roselina ma ke ano hookohukohu o ke kulana kane.
"Ua poino loa ia keia mau kumulaau a maua ma o ke kakau wale ia ana me keia mau huapalapala, a heaha la ka waiwai o ka hanaia ana pela. A ko maua mea ia i ku iho nei maanei a hoea mai la oe. Ina e loaa ka mea nana i hana keia mea maanei, e haawi no au iaia i kekahi hoakaka naauao e pau ai kona aloha no kekahi mea."
Kamailio mai la o Oromela, "Owau ka mea nana i kakau kela mau huaolelo maluna o kela mau kumulaau, a o ka mea nona kela inoa maluna, oia ka mea a'u i aloha ai. E oluolu mai oe, e haawi mai i kekahi mau ao maikai ana ia'u, i hoopauia ae ai kela aloha iloko o'u ina ia he mea e hiki ai ke pau."
(Aole i pau.)
-
He keikikane Pukiki, o Marian Ambrose ka inoa, ua piholola iloko o kekahi kahawai ma Hamakuapoko, Maui, ma ka la 23 aku nei o Feberuari.
Kakahiaka Poakahi i hala i hoolaunaia aku ai imua o na Kuhina o ke Aupuni e ke Kuhina Amerika Wilisi, ke kapena a me na alii o ka mokukaua Amerika Adamu.
I ka po Poakahi i hala i hookomo mai ai a pili ma ka uwapo Pakipika ka mokumahu Pekina mai Kapalakiko. Hora 5 o ke ahiahi Poalua i au aku ai no na kai o Kina me Iapana mahope iho o ka lu ana i ko onei mau ukana.
NA PALAPALA
[Aole maluna iho o makou ke koikoi o na hala a me na hewa no na manao i hoopukaia malalo o keia poo, aka aia no maluna iho o na poe na lakou i kakau mai.]
-
Ua Kapaeia ka Oiaio.
[Hoomauia.]
Aole loa he pomaikai i ikeia iloko o na makahiki he 13 a Alapaki i kaena ai maloko o kana haiolelo. Eia iho na houluulu ana a ka mea kakau e hiki ai i na poe heluhelu ke hooiaio iho, ma ke ano ua kapaeia ka oiaio:
Na hana kinai a ke au hou i na hana o ke au kahiko, na poino i loaa mai i ka lahui mamuli o ka hookui ana o ke au hou, me ke akehele ole i na hana o keia lahui. Pela i ulu mai ai na poino makolukolu maluna o na alii a me ka lahui, a ke hahai nei ia hopena awaawa a hiki i ka nalowale loa ana o keia lahui. O ia iho la paha na panai kupono a na mikanele, a lakou i manao ai e hoouluia a ulu na anoano o ka ma'i kaokao maluna o ka lahui, ka makuahine hoi nana i hoohanau mai kekahi ma'i weliweli, o ia ka ma'i Pake O keia kama'i nana e kaualako nei ia kakou Hawaii no ko kakou hopena e nalowale loa aku ai mai ka honua.
Mai ka makahiki 1828 a hiki i ka 1855, mamuli o ka manao ikaika o ke ano haipule o Kaahumanu, na alii a me ka lahui, o ke ano o ke au hou ua ku ae la lakou a kilakila, a keehi ino aku la me ke kuamuamu ia Kane, na poo aumakua, na ulalele, a pela aku. Puhi hoomainoinoia na heiau i ke ahi, na lele, ka anuu, ke kuahu hoano, ka hale hoano o ke akua, o Haleopapa a me na ulalele. Ua hoauheeia lakou mamuli o na ao hewa a lalau a na mikanele i na alii a me ka lahui.
Nolaila, ua hoi ke akua a noho i ke aouli la o luna aku, lawe pu aku la i ka mohai a me ka oihana kahuna kiekie, pau ko Kane hoike ana mai imua o ka lahui a me na alii. Nolaila, hookuu mai ke akua i na kanaka e hoomana naaupo aku iaia. I mai o Iesu, "Ke hoomana nei oukou i ka mea a oukou i ike ole ai; ke hoomana nei makou i ka mea a makou i ike ai, no ka mea, no na Iudaio mai ke ola," (o ka pololei ma ia wahi no na Iudaio a me ka lahui Hawaii mai ke ola.) No ka mea, o Iuda ka hanau mua, ke kupuna o na poe Iudaio; a o Iosepa ka hanau muli, ke kupuna o ka lahui Hawaii. Hookahi o laua makuakane, oia o Iakoba
I ka wa o Iesu i hoi aku ai i ka lani, pau Kana olelo ana me na kanaka. Aia lakou e nana aku ana Iaia, apoia mai la Oia e ke ao a laweia aku la i ka lani mai ko lakou mau maka aku. A i ko lakou haka pono ana aku i ka lani i Kona pii ana, aia hoi, ku koke mai la me lakou na kanaka elua me na aahu keokeo a i mai la, "E na kanaka o Galilaia, no keaha la oukou e ku nei e nana aku ana i ka lani? O Iesu nei, ka inoa i laweia aku nei i ka lani mai o oukou aku, ka mea a oukou i kumakaia iho nei me na lima paumaele." Nolaila, mai ka manawa i laweia aku ai ka mohai o na la me ka oihana kahuna i ka lani, alaila la, hoonohoia mai ka mea ino e hooneoneo ai, he hookahi tausani elua haneri a me kanaiwa ia mau la, o ia na la i wananaia mai ai o ke Kaula, e Naulamaihea, i ka makahiki 900, 97 hebedoma, ehiku la i ka hebedoma. Ehia la mau la, ehia hoi mau hebedoma, a ehia hoi makahiki i koe a hookoia ka wanana a ke kaula no ka hooneoneo ana i ka lahui a me na alii? He huahelu Hebera keia, o Naulamaieha ma ka moolelo Hawaii, o Elia ma ka moolelo Hebera. Aia no ka puunaue ana o na huahelu o ke au kahiko maluna o ka papa hulihonua. He 390 huapalapala, oia hoi, 390 iliili ia; ua maheleheleia penei, ulaula 130, no Kane ia; keokeo, no Lonohonua, ka uhane o ka mana, 130 ia; eleele, no na poo aumakua, 130 ia; ina e lilo mua ke kikowaena o ka papa hulihonua i kekahi o na iliili, alaila, maopopo na mea a pau i ka papa kilokilo. Ua like loa no ka hana ana o ka papa hulihonua me ka na Pake e hana nei, i ko lakou hoohelu maluna o na pupu a me ka papa.
Ua oleloia, i ka wa i puhiia ai o Haleokeawe i Hawaii, a me Pihana i Wailuku, Maui, a me kekahi mau heiau e ae a puni ka Paeaina, ua kahe mai ke koko me he koko la no ke kanaka, mai luna mai o ka lelo a me ka anuu, he pihe, he leo kumakena ko na hoian a puni ka aina ia mau la. Mahope iho o ka pau ana o na heiau ike puhiia i ke ahi, hoomaka mai la na mea ino e hooneoneo i na alii a me ka lahui.
(Aole i pau.)
-
HOOLAHA.
Ma keia a mahope aku o keia la ke kauoha a aku nei na poe a pau e paa ana i ko'u mau Aina iloko o keia Aupuni ma ka hoolimalima e uku koke mai i ko lakou auhau hoolimalima, i na ua hiki i ka manawa e hookaa ai, ia Prince David Kawananakoa, ma Honuakaha, Honolulu, Oahu.
KAPIOLANI.
Honolulu, Ianuari 23, 1896.
ian 27-3ml
-
HALEKUAI LAHUI KALAHIKI.
Helu 405, Alanui Moi, ma Waikiki aku o Alanui Nuuanu, ma ka aoao mauka, ke keena mua o ka "Hawaii Holomua."
Ma ia halekuai o na oiwi e loaa ai na anoi a me na paihi o na ano hou loa, e laa
Na Kalakoa, Na Keokeo,
Na Makalena, Na Kinamu,
Na Huluhulu, Na Lihilihi,
Na Kamaa o na Kane, Wahine me Keiki, a pela aku.
Oluolu no ke kuai ana. Aohe hewa ke kipa mai e ikemaka, a aohe no hoi he kunukunuia no ka hoikeike ana i na mea kuai.
M. PALAU, Luna Nui.
ok 14-tf