Ka Makaainana, Volume V, Number 9, 2 March 1896 — Page 5
HONOLULU, OAHU, POAKAHI, MARAKI 2, 1896. 5
pono ia aku hoi ia hana a kakou e hana aku ai. E hanaia ana paha ia, aole paha. O ka wa ia e maopopo ai o ke ola a me ka make.
-
Wahi o ka ke Kuhina Waiwai hoike a olelo mau imua o ka Ahaolelo, o ka ai pakiko ka mea nui. Aia a hooko oiaio ia ia kahua, alaila, loaa he maha a he palekana i ke Aupuni Eia nae, aohe hanaia iki o ia mea, o ke kualehelehe wale no ka mea nui
-
Ina o ka ai pakiko io ka mea i anoiia, pehea la hoi i haawi ole ia mai ai e na Komite Pai o na mahele elua o ka Ahaolelo o ka hana pai i na bila kanawai i ka Halepai Makaainana, i onaia e ko makou Puuku, oiai, o kana ke koho haahaa loa no ia hana. O ka mea i ikeia, ua haawiia ae i na Halepai Hoku a me Kekake. Ua ike mua no hoi paha ko makou, Puuku aohe no hoi e loaa ana iaia, hoohoa wale aku no. Ua koho hou aku no oia i kakahiaka Poaono nei a emi loa iho i kana koho mua, a emi loa iho hoi i ka na halepai e ae, a pehea mai ana la, e loaa ana paha, aole loa no paha.
-
Ke kunoni a ke nawe malie nei no ka hana pa-pohaku e kukuluia nei iloko o ke kahawai o Nuuanu, mai ka aoao mauka a ma ka huli ma Waikiki o ka uwapo o Haaliliamanu a pae ma kapa ma Ewa, mauka aku o na hale holoi, no ke oki ana aku hoi i alawai hou no ia kahawai a puka i Makaaho. Pela no hoi me ka hoopihapiha ana i ka lepo. Eia keia haiia a pau loa ke lawelawaia nei ma ka hana la, aohe i hoaoia e like me ka makemake o ka Bila Haawiia, e haawiia na hana a pau maluna aku o $500 i ke koho akea ana a na poe ike hana. Ina paha i haawiia ma ke kohokoho ana, e kala kahiko i pau ai a loaa hoi ka hana a na oiwi.
-
Ua hoikeia mai ia makou ke kunukunu nui nei na haole e hana nei i ua hana la, no ko lakou ukuia he $1.00 wale no o ka la. Aia hoi, heaha ka mea o ke kunukunu nui ana? O lakou no hoi na koo o keia Aupuni, nolaila, he makehewa no hoi ka uwe ana. Pehea no hoi ina e kii aku na oiwi ia hana no ka hapalua o ka la? Ke hanaia pela, oi loa aku ka uwe haaloulou o na poe la, e kanikaniaula mai ai hoi i ke ino o kanaka maoli, a pela aku, a make loa hoi lakou i ka pololi.
-
A hiki mai i keia la, aole loa i hookolokoloia o Lionel V Red path. ka haole ohi dala malihini o ka Hui Pai Kekake i hoao iho nei o mahuka. Aohe i maopopo na kumu ia makou aka, ke lolii nei no oia iloko o kahi paa, aole loaa o ka hope e ku bona ai nona. Haohao nae hoi makou i ka hoounaia ana o ka mokukaua Eleu e alualu a e hopu aku iaia, oiai, aole oia he mea i mahuka mai ke kanawai aku. Oia nae paha hoi, he koo ikaika ua hui pai la no ke Aupuni, nolaila, o ka ke Aupuni ke lilo no ko lakou hewa o ka hilinai ana i kahi malihini A loio iho la nae paha hoi.
-
Ke paiia nei no na bila kanawai e like la no me ka mea maamau, aole hoi i hanaia e like me ko Kikila Balaunu manao ai pakiko a hoemi iho. Eia nae, ua hookohuia o Nagarena Fenana i mea nana e pai me ka mikini. Aole o ia wale, aka, ua hoonohoia oia i mea nana e heluhelu hooponopono i na bila i haawiia no ke paiia, me ka ikeia iho no he holona maopopo loa oia ma ka oihana paipalapala nei. He hoaloha oia no makou, eia nae, ma ko makou ike, aole oia i kupono no ia hana. A loaa wale ai no he paewaewa iloko o na bila haawina a pii ke kai o na hoa o ka Hale i ka Poaha iho la. No ka lawe no kahi i ka holona.
-
Ina he oiaio he ake lakou nei ma ae e kokua i na Hawaii, ano ka wa haawi mai na Komite Paio na mahele Ahaolelo a elua i ka hana i keia halepai, oiai, he Hawaii wale no na paahana o ko makou Puuku, mai na poe i hoohiki a i hoohiki ole. Aia paha ka loaa o ke kokua a hoohiki aku; a oiai hoi, aole ko makou Puuku i hoohiki, ke wini e nei no makou i ka olelo ae aole loa no oia e hoohiki ana, ina no ia he mea e loaa mai ai o ka lakou hana.
-
O ka makou i makemake ai e ike, i ka oiaio o ko lakou nei ma ae manao kokua Hawaii. Ina o ka hoohiki ka mea e loaa ai o ka hana i kahi, alaila, o ia iho la no paha hoi, a pela iho la ka i loaa ai ka hana i ka holona, me ke akaka ole o ke kupono a me ka ole.
-
He bila kanawai ka ke Kuhina Waiwai imua o ka Aha Senate e hoololi ana i ka wa pau o ka makahiki Aupuni mai Maraki 31 a i Dekemaba 31. Ina pela, o ka wa helu kekahi e kupono loa, alaila, loaa pono na mahiko a me kahi poe waiwai e ae. O ka Kikaha no hoi ia i hooikaika ai i ke Kau Ahaolelo o 1886, aka, ua ikaika loa kona kueia e lakou nei ma ae, o poino hoi na loaa kopaa o lakou. He mea maopopo loa no paha hoi e holo ana ia i nei wa.
Hoikeike i ke Kahua Kinipopo.
Piha no hoi ke kahua kinipopo i ka Poaono nei i ka lehulehu o na poe makaikai i ka hana keaka a ka puali keaka lio Mahope iho o ia mau lealea, ua hoopihaia iho la ka baluna i ke ea e hiki ai ke lawe aku i ke kanaka a ka hapalua like o ka lewa, a i ka piha ana, ua hookuuia ae la na mea i hoopaaia ai, a pii malie aku la i ke aouli me kela haole ikaika o ka hui keaka lio, aole hoi o Porofesa Paraise. Ua hiki ke ikeia aku kona lele ana iluna me ka baluna a hiki i kona hookuu ana aku i ka baluna e hele hookahi a ku ma kona alahele. ma kahi he eono tausani kapuai ke kiekie, a hookuu malie iho la ua haole la me kona mamalu nui a hiki i kona haule ana mauka o Makiki, kokoke i ka ilina kupapau. A oiai, makai mai ka makani, ua puhi aku ka makani iaia a haule iuka. Ua hiki ke ike pono ia aku mai kai aku nei kona lele ana me ka maopopo loa
-
Ke Oo Ana o ia Oiwi.
O ka Poaha, Feberuari 20 aku nei, ka la hanau o Walter Hooulu Hayselden, keikikane makahiapo a kikaha, a ma ia la hoi i oo ai oia ma ke kanawai a piha na makahiki he 20. Oia ka moopuna punahele a W.M. Kipikona i make, a he keiki bapatema hoi oia na ka Moi Kalakaua i make, ka mea nana oia i hea o Hooulu, i kulike ai hoi me kekahi mamala o kona makia kalai Aupuni. Ua malama a hoomanaoia ka la ma kahi noho o na makua ma Koele, Lanai, me kekahi papaaina "luau," a ua hauoli kela a me keia. He kanaka opio oia i nui ka mahaloia no ka iike a me ka oluolu, a ua nui no hoi na mea i manaolanaia nona, he ukali ana aku paha hoi mahope o na kapuai o kona kupunakane kaulana. Ke haawi aku nei KA MAKAAINANA i na hoomaikai ana o ka la iaia, me ke kalokalo pu ae e loihi kona mau la me kakou.
-
Hihia Pake o Mokuleia.
Ahiahi o ka Poakahi i hala i holo nui aku ai no lalo o Waianae kekahi mau makai o Honolulu nei me Kapena Paka, no ka hopu ana i na Pake i kue ai i ka hana a na makai ma ka mahi raiki o Mokuleia. Ua hiki aku lakou ilalo i kakahiaka Poalua, a mahope o ka pau ana o ko lakou paina ana, ua holo loa aku la lakou no ka mahi raiki nui o na Pake i kai o Mokuleia Ua lilo i mea haohao loa i na makai ka ike ana aku i kekahi hae i ka pii ana ae iluna o ka pahuhae, a ikeia aku la na Pake he lehulehu wale e holo nui mai ana mai na mahi raiki mai no ka hale, ma kahi paha o ka 300 a keu. Ua ku laina iho la na makai a puni ka hale, a o Kapena Paka me Luna Makai Anaru Cox ka i komo aku iloko a kahea pakahi aku la i na Pake i manaoia o lakou na alakai. He umi ka nui o ia poe Pake, a ua hookauia ma na kaa kekahi poe a ma na lio no hoi kahi. Hiki mai lakou i Honolulu i ka hora 12:30 o ke aumoe Poakolu nei a hoopaa nui ia iloko o ka Halewai. Ua hookuu nui ia mai ua poe Pake la malalo o $1,000 bela pakahi. Na ka Hui o Wo Sini i kokua ia lakou
I ka Poalima a me ka Poaono nei i hooloheia ai ko lakou mau hihia imua o ka Aha Apana, a he eha i hoopaiia ma ka eha mahina hoopaahao pakahi, elima i hookauluaia ka hoopai a hookaahi i hookuu loa ia.
-
Hou Pahi ma Kalia.
I ka Poalima nei makai o Kalia, ua hou aku o Analu (k) me ka pahi i kekahi mau kanaka a moku ma na lima. O ke kumu o keia, ua ulu ae he hoopaapaa mawaena o Analu me kekahi wahine a paiia ke poo o na wahine la e Analu. Lohe iho nei ke kane a ka wahine i paiia ke poo i keia mea, ua hele mai la oia e huli a loaa o Analu, a mamua o ka hiki ana iaia ke hookau mai i kana hoopai i manao ai maluna o Analu, ua ku aku la oia i ka pahi a moku ma ka lima akau mai a Analu aku. Lele mai nei hoi kekahi kanaka e kokua, ua hou aku la no o Analu i kana pahi a moku ma ka lima hema. Pau ia, ua holo aku la ka mea hou pahi a nalowale. Aole oia i paa i ka hopuia a hiki i keia wa.
-
Aihue Wati me Komo Gula.
Mamua o ka hora 7 kakahiaka Poaha nei, ua komo ae la he Pake piko pau i ka iole maloko o ka halekuai lole Kepani e pili pu ana me ka Halepai Makaainana o ko makou Puuku, ma alanui Moi, a lawe aku la he wati pakeke a me ke komo gula, oiai nae, o ka hemo ana ae no ia o na puka o ka halekuai. Ua paa koke no nae oia i ka hopuia e na Kepani malama halekuai a nokeia i ka paluku no kona kolohe. I ka hoea aua mai hoi o Makai Kaapa, nana i lawe a hoopaa i ka eu i ka Halewai. Ua loaa aku ka wati a me ke komo gula ma ka pakeke a ua hoihoiia ae i ka mea nona ia waiwai.
O ka elua iho la keia o ke komo kolohe ia ana o ua halekuai la e like iho la no me ia, a ua pahemo aku nae hoi ka mua ma o ka hemahema o ke Kepani, a i keia hana ana nae hoi wi ka niho.
-
Ma ke kaamahu o keia kakahiaka nui i kau aku ai. ke Aliiaimoku a me kona poe, no ka hoohai ana i kahi mau la ilalo o Waialua. He huakai hooluolu keia ana mamuli o ka loaa ana o ka aeia e ka Aha Kuhina ma o ke Kuhina Waiwai la.