Ka Makaainana, Volume V, Number 8, 24 Pepeluali 1896 — Page 2
2 HONOLULU, OAHU, POAKAHI, FEBERUARI 24, 1896.
HOOMANA KATOLIKA
-
He Kuhikuhi no ke Ao ana i na
Hoahanau o ka Ekalesia
Anagalikana.
-
APANA ELUA - MAHELE VIII
KE KAHUA ANAGALIKANA E PILI
ANA NO KA OIAIO.
[Hoomauia mai ka Helu 7, Buke V.]
-iii.-
I keia kahua a mole Katolika i hoopaa pau loa aku ai ka Ekalesia o Enelani iaia iho i ka wa o ka Hoohuli Hoomaemae ana. I keia kahua a mole i uwalo aku ai ko kakou poe kumuao kaulana o ka olelo a ke Akua mai ka hoomaka ana a ka hoopau ana o na wa o ka Hoohuli Hoomaemae ana. I keia kahua a mole, ke uwalo nei no ka Ekalesia o Enelani i keia la. Ma na olelo a Kauka Piuse "Ua poa ka Ekalesia o Enelani me ka hilinai loa, mai ka hoohuli Hoomaemae ana, ma ka manao hilinai io maoli o ka puuwai, i na mea a pau a ka Ekalesia kahiko i paa ai." Ua maopopo lehulehu loa hoi o keia ae la ke kahua a kulana Anagalikana. Iwaena hoi o ia ano hoike, e lawe mai kakou i ke kanawai (canon) a ka Ahahui Ekalesia (COLVACATION) i kauoha ai e kakauinoa aku na kahunapule i na Pauku XXXIX. iloko o ko Elizabeta au noho moi. Ua ao aku kela kanawai i na poe haiolelo "e akahele aole loa lakou e ao aku i kekahi mea maloko o kekahi haiolelo, e hilinaiia ai ma ke ano hoomana a e manaoioia hoi e ka lehulehu, koe ka mea i kupono i ka loina ao o na Kauoha Kahiko a me Hou, a i ka mea hoi a na makua Katolika a me na bihopa kahiko i hoakoakoa ai mai loko ae o ia loina ao like." Me ka Palapala Hemolele pu, ua hoomau mai a ke ao nei ka Ekalesia o Enelani i na Manaoio ekolu, - ka Manaoio Aposetole, ka Manaoio Nikene, a me ka Manaoio o Sana Atanasio. O ke kahua ana i kono mai ai i ko kakou ae a apo aku ia lakou, oia hoi, "i hiki ai lakou ke hooiaia e na hooia maopopo loa ana o ka Palapala Hemolele." He hooia kamahao loa hoi nei i ka kakou koi ana no ka pono (orthodoxy) o ka manaoio, a o kakou wale no, o ka Ekalesia Katolika holookoa, ke hoopuka nei i ka Manaoio Atanasio iloko o na oihana anaina haipule akea o ka Ekalesia. Ua hoomaka keia Manaoio me na olelo hooia, "ina e makemake kekahi e hoolaia, he mea kupono mamua o na mea a pau ke malama i ka Manaoio Katolika."
Ua ike ae no hoi ka Ekalesia o Enelani i ka mana o na Ahakuka Laulaha mua eha.* Iloko o keia mau Ahakuka i hooleia ai na kue manaoia nui ana a pau, a hooia kanalua ole ia ai hoi na oiaio ano nui o ka manaoio Katolika.
-
"O makou, o na Bihopa o ko Karisto Ekalesia Katolika Hemolele, e hooia ana hoi i ka manaoio o ka Ekalesia kumu a i mahae ole ia, e like me ia i hookahuaia ma ka Palapala Hemolele, i hoakakaia ma ka Palapala Hemolele, i hoakakaia e na Ahakuka laulaha mua eha, a i hooia hou ia hoi e na Makua o ka Hoohuli Hoomaemae Enelani." - Mai na Olelo Hooholo i waihoia aku i ka Ahahui Euanelio Lamabeta, 1867.
(Aole i pau.)
-
Mau Make i Alohaia.
LUUKIA (w).
Poaha, la 13 nei, i ka auwina la, ua loohiaia iho la o Luukia (w) i ka ma'i kauhola, ma kahi noho o kona pokii, Misasa Lahapa Mauliawa, ma Kapuukolo aenei. He wahi ano eha ka hoomaka ana iho ma ke kua a olelo ae la oia i kahi mea, he aikane nana, e opa iho iaia, a i ka wa i hookoia aku ai, o ke aili loa ae la no ka ia o kona aho, i ke 60 paha o na makahiki ma keia ao. Oi noke iho ka opa a pahua
No Pukoo, Molokai, oia, i hanau mahoe ia mai na Nakumukuai (k) a me Kamahauluoolani (w). Ua mare mua oia ia Kaioe, a make oia, mare ia Aleo, he Pake, a ua make no Nona a me kona pokii mahoe, oia o Laie, i make mua no ianei, ka oleloia i ko laua mare like ana he mau kane Pake ka laua.
Auwina la Poalima ae i maneleia aku ai kona kino koou a waiho ma ka pa o kona pokii maloko o ka ilina o Kawaiahao, a ma ka aoao hoi o kona hoahanau mahoe i hala mua, malalo o na hooponopono ana a Ede A Wiliama, a me na lawelawe haipule ana a ka Rev. J. Waiamau. Pau elua i ka hoihoi mai i na iwi a na ka pokii e huna iho. Aia me kona pokii a me ke kaikunane hookahi, J.B. Nakumu, a me ka ohana a pau, ko makou komo pu ana aku iloko o ka luuluu a me ka u. Aloha no
J. OLELO KAPGHAKIMOHEWA.
E oluolu e hookomo iho ikeia malalo iho, oia hoi, ua haalele mai i keia ao ka mea nona ka inoa maluna ae, a na ke kino lahilahi hoi o KA MAKAAINANA e lawe aku a puni o Hawaii nei, i ike mai ai ua hoa o ka noho pii ana i ka inea o kela kula panoa o Lahainaluna. Ua hanania oia ma ke ahiahi o ka po o ka la 5 o Dekemaba, M.H. 1875, ma Apuakehau, Honuaula, Maui. A ua hoonaauaoia ma ka halekula o Keawakapu, e S.W.A. Kaleihoa, no elua makahiki. A ua hele hou aku a komo i ka halekula o Kahehuna, ma Honolulu, no elua makahiki. A mahope iho o kona noho ana i kona aina hanau, ua komo oia a noho ma ka halekula o Lahainaluna no elua makahiki, a malaila oia a loaa i ka mai kunu, a me ia mai kunu oia i hoi pu mai ai, a noho pu me kona mau makua, no hookahi makahiki, a ua kiiia ke kauka, a ua olelo he akepau ka mai, a me ia mai oia a haalele mai he makua, a he kaikuaana, a he kaikuahine, ma keia aoao. Ma ke ahiahi o ka po o ka la 7 o Feberuari, M.H. 1896, a hele aku la ma ke ala hoi ole mai.
He 20 makahiki, a me 2 malama, a me 1 la o kona honi ana i na ea oluolu o keia noho ana, a hooluolu aku la kona kino ma ka lepo o ka pa Luakini o Ke awakapu, Honuaula, Maui, ma ke kakahiaka nui o ka la 9 ae.
He keiki oia i aloha nui ia e kona mau makua no ka oluolu, akahai, a noho malie O keia mau mea maikai i haawiia mai iloko o keia keiki, na ka Makua ma ka lani. Nana no i haawi mai, a Nana no i lawe aku i ka Uhane, a noho pu me Ia ma ka lani.
J.K. KELIILAWAIA.
Honuaula, Maui, Feberuari 17, 1896.
-
Paio Hahana me ka Hee.
Iwaho o Waikiki, i ka auwina la La Pule, la 16 nei, oiai kekahi keiki haole o Ata Harisa a me kekahi keiki Pukiki e auau kai ana, me ko laua piha hauoli nui i ka la o ka Haku, ua ala mai la ka hee nui o kai uli kai hohonu a puili ae la kona mau aweawe maluna o ke keiki Pukiki ma na wawae a paa loa. Ike aku nei ke keiki haole i keia poino o kona hoa, lele aku nei e kokua, o ia no ka wa i huli mai ai kekahi aweawe o ka hee a puliki ma kona wawae a ma ka lima, me ka hahau ana i kekahi aweawe ma ka umauma a ma ka pepeiao, me ka lumai pu ia ana ilalo no kekahi manawa. Me ka hana nui oia i noke ai i ka paio me ka hee a hiki i ka hemo ana, oiai ua hookuu mua ae la ka hee i ke keiki Pukiki. I hehi okoa ia ka pu i hemo ai kahi keiki haole, ina la ua poino. Ua kau iho na alina eha a ka hee maluna o kahi keiki haole O keia no hoi ka mua loa o ka ikeia ana o ka hee no kekahi manawa loihi e paio ana me kekahi mea kino kanaka. E kau ana ka weli o ia wahi ma keia mua iho. O ka pono ia.
-
O na Waina oiaio maoli a Makapolena Ma, aia wale no ke kuai ana ma ko lakou halekuai ma Alanui Kaahumanu, a ma na hale inu rama o Kaopuaua a me ka Nekina.
No loko o kekahi pahu opala ke ahi i pu-a ae ai ka uwahi i ke awakea Poalua iho la ma alanui Konia, makai iho o alanui Hotele, kokoke i ka pa o E.B. Tomasi, a ua pio koke no nae i na pekeke wai me ka hoohana ole ia o na kaawai, olai, ua hiki ae na kaawai malaila he elima minute iho o ka pio ana.
E nana ae i ka Makapolena Ma hoolaha ma keia helu e pili ana i na Waina Kaleponi ma na kumukuai i hoemi loa ia.
Poalima nei i ku mai ai ka Auseteralia mai ka Ipuka Gula, a i ka hora 4 o ke ahiahi Poakolu iho e huli hoi aku ai no ke awa i hoikeia ae la.
I na hora a pau o keia la e kapalulu mai ai ka mokumahu Kina mai ka aina mai o na poe lauoho loloa, a hala he wa maanei, alaila, niau loa aku no ka Ipuka Gula.
Ua paniku ae na keena oihana Aupuni a pau i ka Poaono nei no ka hoomanao ana i ka la hanau o Wasinetona. Pela pu no hoi me kekahi mau halekuai nunui.
Ke haawi aku nei o Makapolena Ma i na Waina Kaleponi ma na kumukuai haahaa. Ua maemae loa hoi ka lakou mau ano waina a aole hoi i paipaiia e like me na ano waina lehulehu e ae e kuaiia nei ma keia makeke.
Poaha nei i haawi ae ai ke kuhina a me Misasa Wilisi he aha hoolaulea i na aliikoa o na pualikoa Amerika i holo makaikai mai nei i ko kakou mau kaiaulu.
Poalima, la 14 nei, ua kuu mai la i kona hanu hope loa o Kapolena, kapena moku, ma Kapuukolo aenei, a hoi aku la iloko o ka opu o ka honua. I ka auwina la Poaono ae i nalo ai iloko o kona home koou puanuanu no ka manawa mau loa.
O ka hoopii a ka wahine, Luka Paaluhi kue ia J. Paaluhi, e hookaawale ia lana mai mai ka materemalalo maemae ae o ka mare, malalo o kekahi kumu, ua hoopau wale ia mamuli o ka ae ana o ka mea hoopiiia na kana wahine mare e ohi ua uku hoolimalima o kona mau aina a pau, e like me kekahi hoolaha ma KA MAKAAINANA nei, aole hoi o ka hoolalau a malama aku ia hai.
-
C.E Williams me Keiki.
Ed. A. Williams, Luna Nui
Helu 611, Alanui Moi, ma Ewa iho o ka Pa o Aigupita.
-
He mau mea kuai lako hale o na ano a pau loa.
-
He mau mea Hana Pahu Kupapau a Hooponopono Hoolewa.
-
E hoolakoia no na Kaa Kupapau, na Kaapio a me na Kaa-ohana.
Ina no e ninau ia laua, e loaa no na Pohaku Kia Hoomanao no na He Kupapau.
-
O ka Ialoa kekahi hana hiki loa ia laua, aia ia malalo oka lawelawe ponoi ana a Ed. A Williams, F.D., he mea i puka pono mai ka Kalaka Kula o ka Ialoa Maikai ana iloko o Mei, 1894.
-NA TELEPONA-
Keena, Helu 179 - Kauhale a me Kahea Po,
Helu 815.
nov 2-mp. feb 3-mp
-
HALEKUAI LAHUI KALAHIKI.
Helu 405, Alanui Moi, ma Waikiki aku o Alanui Nuuanu, ma ka aoao mauka, ke keena mua o ka "Hawaii Holomua."
Ma ia halekuai o na oiwi e loaa ai na anoi a me na paihi o na ano hou loa, e laa
Na Kalakoa, Na Keokeo,
Na Makalena, Na Kinamu,
Na Huluhulu, Na Lihilihi,
Na Kamaa o na Kane, Wahine me Keiki, a pela aku.
Oluolu no ke kuai ana. Aohe hewa ke kipa mai e ikemaka, a aohe no hoi he kunukunuia no ka hoikeike ana i na mea kuai.
M. PALAU, Luna Nui.
ok 14-tf