Ka Makaainana, Volume V, Number 8, 24 February 1896 — Page 1
Ka Makaainana .
BUKE V - Ano Hou Honolulu, Oahu, Feberuari 24, 1896. HELU 8
Kanaenae Aloha i na Mana Lani
O na Kahikolu kuu kokua,
Kuu paku ia, kuu alakai,
He puuhonua no ka wa poino,
He hoopakele no ka wa pilikia,
Na hana aluna, he aloha ole,
Opu ino, he makee waiwai,
Na ke aloha la i hanai mai,
O kuu la makaponiuniu,
E hoomanawanui ana i ke anu,
Me ka aahu hookahi i ka ili,
Me na waimaka helelei i ke ala,
E imi ana i ka pono o ke kino,
A hala ae nei kipona anu,
A ka hau anuanu la e ko mai nei;
Ianei au la i haupu ae,
I ka uluwehi o kuu aina,
Na kualono uliuli lipolipo,
Na kihene wai koieie,
Na kai lelehuna i ka pueone,
Na ea oluolu waianunea,
Me kuu home i lualai ai,
Home o maua me kuu aloha,
Ko leo ka'u e malama nei,
Ko kaua mai, "Mai hele oe,
E imi i ka pono o ka aina,
A ka lahui ia e kaunui nei;"
O ka pono ka ia - e maliuia
Ko leo walohia, e kuu aloha,
Ole hoi e hihi ua puni au,
Punihei i ka pelo he oiaio,
Na ka ike kumaka ana i ka hana,
A ua hoa luhi, he aloha ole,
Hoa paahana pu o ka oihana,
Mai ka aina hanau hookahi,
Hoa hele, hoa noho, hoa kaana,
O nei aina makamaka ole,
E ole ke aloha la o na Lani,
Hala ae ia puu make mahope;
I lohe oukou e ka lahui,
I ka lono hoehaeha puuwai;
E ola Hawaii-nui-o-Keawe,
A kau i ke ao malamalama,
Hainaia mai ana ka puana,
Na Opuu Rose a ka lahui.
S.K. KAMAEAIA.
-
Pii i ka Lewa me ka Baluna.
He lele baluna ko lalo o Manana, Ewa, i ka auwina la Poaono nei, na James W Price, he haole Amerika kaulana ma ia hana. Oiai, aole makou ilaila, ua lohe mai nae hoi ua lele oia a ma kahi paha o 1,500 kapuai ke kiekie a hoohaule hou mai ma-kona loulu a haule i uka o ka pali. I ka pa ana o na wawae ilalo, ua hina oia i hope a eha kona poo, aole nae i kukonukonu loa. Na ke kumu o ke kula olelo Enelani o Waiawa i uhai malalo maluna o ka lio a loaa oia i ka haule ana iho a lomilomiia ke poo. Ina ma ka aina aku ka makani, haule paha oia i ke kai a pau paha i ka hamuia e na mamo a Kaahupahau ma, aka, i pakele ola, ma ke kai mai ka makani a haule ai no i kula. E hana hou ana no ka oia ma keia mua iho.
-
Ma ka po Poakahi i hala i naue palanehe aku ai o W.E. Kealakai, ma kona home ma Kauanonoula, a hele aku la i ke ala hoi ole mai. I ka Poalua mai i nalo aku ai oia ma ka ilina o Kawaiahao. He kanaka oia i mahalo nui ia iloko o na wa i hala, oiai oia e noho ana ma ka oihana koa i ke au o na Alii i hala e aku mamua ona. Aloha wale oia!
KAU AHAOLELO MAU
-
Weheia Maloko o Halealii Iolani
me ke Ohohia Ole.
Awakea o ka Poakolu iho la i weheia ai ke Kau Ahaolelo mau o ka Repubalika maloko o ka rumi kalaunu o Halealii Iolani, a o ka Hale Mana Hooko nae hoi i keia wa. Malaila ae na luna aupuni a me na kanikela o na aina e me ka lakou mau wahine. O Kapena A.G.S. Hoese. Komisina Beritania, a me Mr Kusakabe, Kanikela Iapana, na luna aupuni o na aina e i hele ae me ko laua mau aahu piha, e lewalewa ana hoi ka laua mau pahikaua ma ko laua mau aoao. Na Rev. DP. Bine i pule mamua o ka haiolelo ana o ka Peresidena, a pau ia, ua hoomaka mai la o Peresidena Dole e heluhelu i kana haiolelo e pili ana i ke kulana holomua o ke Aupuni mai ke kau kuikawa mai a hiki iho la i keia kau, a me na hana hou i manaoia no ka hoohana aku, a pela aku. I ka pau ana o kana haiolelo, ua malamaia he aha ike peresidena, a ma ia hope iho i pau ai na hana wehe, a noho iho la na hale a i elua e noonoo no ka hookaawale ana ia laua.
O na luna mua no o ke kau kuikawa ko keia kau mau o na hale a elua, koe nae na makai elua o na hale no a i elua, ua koho hou ia i ka auwina la iho, hora 3. Eia iho na moho no ka Aha Senate. Keoni A. Beka, F. Godefere a me Ake Kamila, a o ka inoa hope ka i koho lokahi ia. A no ka Hale hoi, o Isaac H. Sherwood, W. Prestidge a me J.D. Tucker, a eo no i ka inoa hope, he elua balota pakeu.
Eia iho na Senatoa a me na Lunamakaainana i akoakoa mai:Na Senatoa - Hawaii, F. Northrup me F S Laimana; Maui, A Hooking me W Y Hona; Oahu, Kikila Balaunu, J A Makanalese, H Walakahauki, W C Waila me J N Wright; Kauai, W H Laiki me G N Wilikoki. Na Lunamakaainana - E E Rikeke, R Rycroft. E C Bond, G P Kamauoha. A Pali, E M Hanuna, A G M Lopikana, E C Winston, Kimo Davisi, D L Naone, L K Halualani, J C Kalune, S K Kaeo a me W D McBryde. O W P Haia ka mea i hiki ole mai i ka wehe ana.
Ua manao mua ia e halawai ana ka Hale ma ka rumi e noho mau ai na kau ahaolelo o na wa i hala ae ma Aliiolani Hale, a o ko na Senatoa hoi, aia iloko o ka Halealii. Aka, ma ka noonoo ia ana, ua hooholoia no e noho nui no ma Iolani Hale, e like no me ke kau kuikawa, iloko o ke keena kalaunu ka Hale, a i keia wa hoi, i ke kowa mawaena o luna ka Aha Senate. Aole no he mau mea ano nui loa o na la hope mai nei.
-
Pauaka na Luna Aupuni.
I keia au wale no paha i ikeia ai ka hiki ke hooliloia ka hale laweia a me ka hale noho i wahi e noho ai kekahi aha hookolokolo, aole loa mai mua mai. Aia ma ka apana o Hanalei, Kauai, e hanaia nei keia mau hana kapulu e ko laila mau luna Aupuni. A o kekahi mea maikai loa no paha i ikeia ma ia apana, o ia no ka hiki ana i ka Lunakanawai iloko o kona wa e waiho nawaliwali ana ke haawi mai i kana olelo hooholo no kekahi hihia, ina paha he hoopai a hookuu paha. O kekahi no hoi, aohe hiki i ka Lunakanawai ke kakau i ka moolelo o kana Aha, he mea okoa ka mea nana e kakau iloko o ka buke a heluhelu aku imua ona. Mawaho ae hoi o ia, eia ka Lunakanawai ke kauo hele ia nei me he bipi la i paa na pukaihu i ka uwea e ka Luna Makai no o ia apana. O ka mea a ka Luna Makai e hana ai, he hooko wale no ka ka Lunakanawai, no ka mea, o laua ia. Pauaka na hana a na luna Aupuni o Hanalei. Ua lohe wale ia ae nae hoi eia ke huliia nei i kanaka hou ma kahi o ka noho lunakanawai, aole nae i maopopo loa.
-
Poino na Makai i na Pake.
Po Poakolu, la 19 nei, ua komo aku la ka puali makai me kauwai o Waialua iloko o ka umii paa a na Pake piliwaiwai o Mokuleia, a pakele nae mai "papapau he aa ko ka hale." I hele keia poe makai me ka Luna Makai Anaru Cox, e hopu i kekahi poe Pake piliwaiwai ma ka hale o Kakau (w), e pili la ma kahi kokoke i ko Gaspar Silva mahi laiki. Ua hoopuni koke ia ka hale, a o ia no ka manawa o na Pake i lele aku ai ma ka puka mahope a holo aku la me ka mama nui no kahi o ka nui Pake o lakou e noho ana, me ke kahea ana e kokua. Ua alualu aku na makai, aka, ua paa mai la lakou i na Pake he kanaha paha ka nui, a i mea e pale aku ai i ke ola ua ki pu aku la na makai a ku kekahi Pake ma ka wawae, a ua hiliia kekahi Pake ma ke poo me ka pauku laau. Ua hopuia iho la na poe makai la e na Pake a hoopaaia. Lohe hoi ka Luna Makai i ke kani o ka pu, a holo aku la e ike i ke kumu, o kona wa no ia i paa pu ai. Ua noi aku o Siliva i na Pake e hookuu mai i ka Luna Makai me na makai, he ole nae ka aeia mai. Laweia ka lakou mau mea eha a pau loa e na Pake. E ole ka hiki ana aku o Kauka Reida i ke aumoe o ka Poaha nei e nana i na mea i eha, akahi no a hookuuia mai na makai.
O na Pake piliwaiwai na poe i manaoia e na makai e hopu, o lakou no nae ka lua ahi.
Ua hoea mai ka Luna Makai i Honolulu nei i ka Poaono nei no ke kuka pu ana me ka Ilamuku no keia hana.
-
O ka Hale Oiwi Kou Inoa.
Ma ka helu i hala i hea ae ai makou i ko Wile Kaimana halekuai hou o na lako a pau e pono ai o ka noho'na o na kauhale o ka Hale Oiwi, a i koe wale no iaia o kona pai ae i ua inoa la a hoike ae, a pela auanei hoi ia e ikeia ai o ka lehulehu. Ua hauoli makou ma ka hoike ana aku ua oluolu o Wile Kaimana e apo mai i ua inoa la a makou, oiai, he keiki oiwi no oia no kakou nei, a i ka Poaono nei i kau kehakeha ia ae ai ua inoa la makou ma Alanui Moi. Nona a no kona halekuai ia inoa i keia wa a mau aku, a ua pau ae la no hoi ko makou kuleana, oiai, ua apo mai la oia.
Ua paiia ua inoa la KA HALE OIWI maluna o kekahi apana lole kapolena me na huapalapala nunui moakaka me na waihooluu like ole, a me kekahi pulima e kuhikuhi ana ka manamanalima kuhikuhi iloko o kona halekuai, a o ia apana kapolena ka i hoopaaia, o kekahi aoao makai, i ka lanai o luna o ka halekuai, a o kekahi aoao no hoi mauka, iluna o ka lanai o kekahi hale mauka, a waiho molale iho la hoi ka inoa me ka moakaka.
Poakahi i hala oia i wehe ai i kona halekuai ana nui no hoi ka heleia e ka lehulehu o na ano lahui like ole, a ua mau mai no oia a ka Poaono nei. Ua oi loa ae hoi i ka Poaono nei, i ka wa i kau ae ai o ka inoa Hawaii, me ka hui o ko na haole ninau no ke ano o kela inoa. No kakou iho hoi, aohe a makou olelo ana, no ka mea, o kakou oiwi like no ia. Mai no kakou a hoopoina i ke kipa aku ilaila, o ka ike wale aku no ka paha hoi ia oiwi o kakou. Aohe luhi o ka hoikeike ana i na mea kuai o loko. Ua hauoli mau o Wile Kaimana a me kona poe lawelawe e hoomakaikai i na poe a pane kipa aku ana, me ka manao ole ae he hana hooluhi, oiai, o ka mea no hoi ia ona i wehe ai i HALE OIWI ponoi no ke kino, aohe e pa mai i ko hai leo.