Ka Makaainana, Volume V, Number 6, 10 February 1896 — "HAEHAE KA MANU!" [ARTICLE]

"HAEHAE KA MANU!"

Ma ka lialawai aua o Papa Ola i ka auwiua la Poakolu iho la, ua hooleia k6 noi o kekahi palapala hoopii a ka lehulehu, a oae Keoni Kolopaua a me koiia poe hoahui, e aeia ke kuai ana i ka ia hou uui kekaki wahi a luau wahi okoa ae paha o ke kulanakauimle nei uiai ka Makeke Aupuui mai, NeiaiU % ua luake paha hoi ia uiauao uo ka mahawß. Aohe kau&w&i e papa aua i ke &ukuluia o kekahi makeke i-ou i i>kt>o» uiai ko ke Aupuui ui&i, v?ahi o ka K& uiika hoiko iuiu* o kel& halawai P*p& Ola % oiaio

kela hoike p -a. No.Uihi, ir it , no he pau ka mauao kukuhi hou iloko o Keo»n Kolop?;!);., hana aku, a nu kk-ih ,a>,a no hoi e kokua mni ii* iakou, a loaa hoi he holopono- no ia haua n lakou. Kao ka weii » pii ke k?u u ka ohua :pnU'ir o o ka poai heinolele, ka Pi Ki Ad&vi:tiusu, no ka r hoike <na ae o ka lunnhooponopor.o oku nupepn Ililo Tarjbiivne, rca ka helu o ka la 1 nei, i kekahi mau manao oiaio no ka hoihoi ole ia o.Misita Kole e ka lahui oivvi &me ka. uhaai wale 16 o ko ka lehulehu d«la ina ka' hnakai \v iwai ole j ka puali puhiohe o ke Āupuni, e like no lioi ka hoihoi ole ia e ko Hilo poe kaiuika mao i me ka hoihoi ole ia k«» I*ikou Peresidena, Aia n<' luo )a, e lik*- no me ka mako*, i oUIo ai. Welawela iu e hoi ke kai o kn moa ī no luna uui a roe ka papa hooko o ko Hilo hui hoolaha nupepa, no ka mea, ua uwe e no lakou mamua ae 'o- ko lakpu eha ana, a la kkpn ho olelo hooholo e kokua ole ana i kela mau manao o ka lunahpo* ponopono, he haole malihini no oa lakou i lawe mai; Mimihi lakou e like la me ko na alamihi ai kupa'pau, ka'oili inai a holo hou aku no e p'ee iioko o na lua.

Nolaila, o ka hua hoi o kela hana a ia poe makau a hohe wale, ua loheiir mai nei ma ke Kinau ua waiho aku ija luuahooponopono la, nona ka inoa o Paysoii Caldwell, i kona kulana. He loio oia r.o Amerika 'a he mea kanu kppe hoi no HiU . A ma kahi hpi o ka.pan'e aku ohua palemo akula «i kela mau iuanao, ua haiiuku pilikiuo ia sku nei, ma ka hoike ana ae he mea oia i hāna i na hana ekaeka imua o ko Arizona mau aha hookolokolo, a ua hana hoi i kekahi hana apuk?, a holo mai no nei malalo o kekahi inoa uhiuhi, Eia nae, aole ua ohua palemo la a na ewe mīkanele i noonoo iho no ka pula iloko o kona mau maka ponoi, aka, ua nana aku la hoi i ko hai, Aka, no makoa iho hoi, sohe i loheia raai ka ia la pane, o lakou nei wale no keia e noke nei i ka hailuku lepo. e like no me ko lakou ano iu;\n, me ka manao paha he p»no ana ia ma ke kalaiolelo ana, Aia a loheia mai kekahi aeao, alaila, hiki ia kakou ke hooholo iho i ka manao e pili aua nona. 0 kekahi hoi o na hana niaa loa i na ewe mikauele, aia a mp.« ke kekahi mra a lakoii e makemake ai e hoiuo, i aa o!e hoi e hailukn aku oiai la mea e ola

ana, alaila, hoon>Aa ;Iku.k;luku ana. Polu iho uei no lit>i me Kakina-ia Kuhina Nui Gt-re-aeh.iinii i make, e pi'i ln r « no ka m.anao hoihoi Aiii ana i no akn ai iii Per€si(h i na KBtivilh - id, he meu pono e ha'naia mai ia Hawaii nei. Ua hoike aku o Kakina ī kona m&uno ia Misi Kete Fila a ua hoolahaia mai nei ioa ka nupepa Manawa-Ahailono o Kikako, e kuhi nna o un o Kakina aole ka o Kulnun Nuī Ge resehama i hoike mua ia inanao hoikoi Moi iaia ma Wasinrton!i, oiai oia he elele no ke Aupuui Kuikawa malaila. < He raea maopopo ua hiki ole ia Kuhnia Nui Gerrsehnma ke

pane mai ia Kakiaa, no ka ua pio kona leo aua upoiia Loi kona 'waha iloko o ka luakupapau. Eia n>ie; ua loaa mai nei no he paneia ma o, mai kona kakau >ieio pilikino mai, kaua buaona, he mea i ike a i iohe pouo i na kukai kamailio ana; mawaena o lana, a ma fce ano nui o kana hoike ua oiaio oie ko Kakina kahua. Aia la, ioaa pono ao - ua ; epa waie i ka inoa o ka mea i make - Ua noi aka ka Re\\ Makua L. L. Konorade i ka Papa Ola e aeia oia 3 hoi hou ike Kahua Mai Lepera ma ke ano lawelawe i aa poe mai mawaho ae ona Hoaie Baiauwina me Hihopa malalo o kona inau lilo ponoi. Ma ka halawai aoa o ka Papa i tfa Poakolu nei. «a hooleia kela noi, no ka mea, he houluulu mau ka oia ina manao kue a ano e iloko a iwaena o ko laila poe mai. 0 keia no ke kahunapule Katohka Eoma i kipakuia ai, ano koke iho nei, mai laila mai. Na Kauka Wahie kekahi mau olelo ku<3 loa. iaia, 110 kona ao ka i kekahi poe mai aohe e* hana i 'ka Hoauau wai wela me ka laau a Kauka Goto. No ia mau olelo a ia kauka, ua pune akea ae oia ina ka nupepa Btiletina Ahiahi e hoole loa ana i ka oiaio o ia naea. O ka pololei maoli no paha, ua paū ko'na hoihoiia e ka Papa Ola.

Oiai 11 ae hoi © uoouooia aua na mea.e. poao ai o na poe oja*i o ka lahui, he mea pouo uo hoi ke hoooiauia aku no ka uiii aaa i na mea e hooluolu ae ai i ko la kou kulaua a me ko lakou hope ua, Aao» ua hoikeia m ua ioaa inai uei ka he ola hou uo ua poe i ioohia i ka ma'i lepera, he ola maopopo loa hoi, na Kauka Kitasato, ho Kepani i oi atu hoi i ka-Kauka Goto man lawolaweltspaau ana. Ua oleloia no ua hiuika Kepaui la oia keknhi o na haumaoa hooikaika loa a

Kar.ir.: ! . K'bo (Dr Keeh) o Bereliaa, Ge¥?m'du\tt t ma ka īmi ana i na mea e hiki ai. ke kinai make loa i ka ma'i ieptra Inā pela aO, alaila, bOiw auei hoi he haaa poao na ka Papa 01* e hoao āka iaia m> ko if-kou 'poe iloko o ka popilikia E hewi hvi ia ? Hookahi wahi hana naauao a ke /iupuni i hana ai i keia inau la iho ta, o ia ka hoeiniio aua mai. o ka hel.uha o na koa kumau a i kanalima wde no iloko o ke la ame keia pua'li, 0 ke kee hina mua keia i ikeia no ka ai pakiko, no ea . mea, ua maunauna i•& ko ka lehulehu dala ma ka malama a me ka ha nai ana ia poe, i hele kuewa mar I hoi ka. hapanui u.i<- he puuiu 1 kolou ia. No ke kokoke roai pr>ha hoi knhi o ka Ahaoltlo f o ia paha hoi ke kuiuu o keia hoemi lilo, oiai, ua kuahaea ae ka Peresidona i ka Ia 7 nei i ka hora awakea o ka Poakolu, la 19 ae, e akoakoa wpA : & : a pau o na mahele kau kaaawai a i elua.

Maopopo ao paba hoi ka nui launa ole inai o ko lakou uei ma ae weli, eia ke malama mau nei i na koa, be mea hoi tia hkou i hoino £ i hoowahawaha loa i 'ke au Moi. Heaha ia ko' lakou

mea i makau ai, oiai, me na puulu koa makaamana, na poe o ka puah ki pu pololei; a me na poe auamo pu mawaho ne o lakou, ua lako, ua makaukau a ua ikaika lakou.

Iloko no aae hoi o keia niakaukau o lakou nei ma ae, ke noho nui nei no me ka weli» a i hooia hoi no ka weh, ua ae o!e i ko ke Aliiaimoku holo aku i na Mokupuni e ae, mahope iho hoi o kona huikalaia aaa iho nei. 0 ke kumu paaa hoi o keia weli. o holo oia i Maui a i Hawaii paha, alaila, knkulu hou ae i AupUni Moi, o ia ka makou koho wale.

Kooaoo iho nei ka hoi kvi Aha Kuhina o Misila Kole 1 ka Poaha nei, wahi a ka louo, e kiuai i ka uupepa puka !a Kuokoa namu, no ke oolea a hahana loa 0 ha kalaiiuanao ana, a ma ke koho ana, ua pai-a pai ua kauna ia t o na Kuliina Kannka a me Pamona ma ka aoao kue i kela manao punuku i ka papapali a 0 na Kuhina Kini a rae Kupa uia ka aoao kokiia 1 kela manao. Ua kohu ole no, a he keu 110 hoi a ka hiUhih* ole. Wahi no a ka lonoia mai. ua koho 0 \lisit a Kole ma ka aoao <okuf\ i keln manab k\nni 4 «ka 4 1 wa i kanoha «e ui i ka ī.oio Kuhina e hooko i kela iiisnao ma kn hoopuka ana i pala hopu no ka lunahoop pono, na hooh» aku ka oia' ia

mapao. Mai ia la inai a hiki i | keia )a, uphe mea 1 hanaia aaai, i oiai na- hoi ua kakaliia no ka hoea mai o ka uiakai e.hooko, i kaaa Lana. Ua kokua ka nupepa ohua palemo li'ula, ka Hoku, j kehi manao. Hilahiia oie ! " ■ ' " Na Peie mai nei paha hoi o Peresidena Kole i hoeuea ae ia loko ona a komo ai ke aloha no kona haku Alii o ua la i i.ala ae, a i lawa no a hoi mai nei, hooholo koke oia a me kona mau Kuhioa ē hoomama hou ae i na m#maia o ko ke Aiiiaimoku hoopai. Me he la pela io no, a i kokuaiw aka paha hoi kahi e

na iwi ona Kamehameha niaupio i huiuikeleia ai eae ka hoooaaopopo ole ia mai o ko ka lahui manau ao ia hana hoohaahaa a hoowahawaha. 0 ka hoomauhala aku ana paha hoi ke kumu e loaa ole ai o ka laulea me ka lahui oiwi, a he ole hoi na mea eae e haoaia ana no ia pahūhopn.