Ka Makaainana, Volume V, Number 5, 3 Pepeluali 1896 — Page 4

ʻaoʻao PDF (881.27 KB)

4 HONOLULU, OAHU, POAKAHI, FEBERUARI 3, 1896.

KA MAKAAINANA,
HE NUPEPA OILI PULE.
-
W.H. KAPU,
Ona, Luna Nui a Lunahooponopono.
Wahi noho, ma Honolulu.
F.J. TESTA (Hoke),
Puuku.

                    KEENA. Helu 327, Alanui Moi, kokoke i Alanui Konia.

-
UKU O KA NUPEPA.

No Hookahi Kope - $.10
No Hookahi Malama - .25
No Ekolu Malama - - .75
No Eono Malama - - 1.25
No Hookahi Makahiki - - 2.25
                    Ina e hookaa mua ia, peneia iho ka auhau ana:
No Ekolu Malama - $.50
No Eono Malama - - 1.00
No Hookahi Makahiki - - 2.00
                    Me ka puuku wale no na hookaa dala ana, aole i kahi mea e ae.

-
POAKAHI, FEBERUARI 3, 1896.
-

                    MAIKAI no ke ola kino o "Kalani-i-molia," ka "mohailani" hoi a ka lahui, a o "ka luhi a maua me ia nei." Aole oia i huikala loa ia ae, eia nae, ua loaa iki hoi he maha, ua hele ma o a maanei, a ua hiki hoi ke ikeia aku.

-

                    HEAHA la ka waiwai o ko ke Aupuni hoomauhala loa ana i na poe i kipakuia i ka makahiki i hala? Oiai hoi, ua pau loa na pio kalaiaina i ka hookuuia, no keaha no hoi ka mea hoopau ole ae i ka manao nonohua a ae aku i kela poe a pau i kipakuia, o na poe i koe, e hoi hou mai. Aohe ia he mea hewa, aka, he mea pono maoli no.

-

                    E NAI wale no lakou nei ma ae i ka pono o Hawaii nei, aole loa e pau iki ana. Ke "make ke kalo, ola aku i ka naio." No kakou nei hoi, aohe ke kalo i make, eia no ke mau nei ka oni ana, a ua ike mai o Amerika Huipuia ia mea. Ke hele paha a make ke kalo, oolea loa ka naio, alaila, manao ae no ke ola. Nolaila, aole loa no e loaa iki ana ka hoohuiaina ke ole ka lahui Hawaii e ae aku.

-

                    LEHULEHU no na palapala e loaa mai nei i na ohana o na lala o ka Puali Puhiohe Lahui, e ahewa ana no ka hapanui ia R. Wile Aileti, me ka hookau mai no i ke kapa ana iaia i ka aihue. Aohe o makou manalo iki ia ano palapala. Ke hoopuka aku nei makou i kekahi o ia ano palapala i keia la, ua kapaeia ae nae hoi e makou kahi o na olelo oolea. No makou iho no nae hoi, aia no ko makou hilinai ana me ka makamaka a hoa'loha i hoinoia. Ke manaolana nei nae hoi makou, oiai, eia oia me kakou i keia wa, e kakau mai ana oia i hoike, e hoakaka pono ana hoi i na mea i hanaia mawaena o lakou ma o, i okoa ae hoi mai ko kana palapala a makou i hoopuka aku ai ma ka helu 3 aku nei, a na KA MAKAAINANA nei hoi ia e uwila aku.

MAMAO LOA KA LAULEA.
-

                    Ua ike a ua maopopo ia kakou o ka hoohuiaina ka pouhana o keia Aupuni Repubalika oehaa e ku nei, e like hoi, me ka mea i hoikeia ma kona kumukanawai. Eia nae, ma kahi o ko lakou imi ana e loaa mai ia pono, ke hou hewa nei lakou nei ma ae me he pinao la ka hou hewa i ka pukaaniani A ma kahi o ka hoolaulea mai i ka lahui, eia ke hanaia nei na hana e hoowelawela ai i ka lahui, a o ka oi loa aku paha hoi i ikeia i keia makahiki o ka Haku, o ia no kela hana a Kuhina Damona ma ke kaili ana i na iwi o ia mau Kamehameha a hunakele loa ia, e like no hoi me na hoaiai ana a makou mamua aku nei.
                    Iwaena o na lahui e ae o ke ao nei, he mea laahia loa na iwi o na poe make. Pela no iwaena o na Ilikini o Amerika Akau a me Aferika Hema. I ka wa o na alakai Sepania i komo ai a kaua aku ia poe, aole i hehikuia a hanaino wale ia aku no na he kupapau, aka, ua malama loa ia me ka laahia a me ka makee nui ia, oiai, ua moe aku ia poe i ka moe o na poe hoopono a pau, aohe ike ae i na mea e hanaia ana, a oi loa aku hoi, aohe a lakou hala i hana mai i na poe e pakaha aku ana i ko lakou aina.
                    A heaha hoi ka kakou i ike iho nei. Ma kahi hoi o ka hoolaulea ana mai, mahope iho o ke kailiia ana aku o ko kakou Aupuni a me ke ea o ka aina nei me ka hoohaahaa pu ia o ko kakou Aliiaimoku, eia hou keia hana hoolaulea ole ia kakou ke hanaia mai nei, i mea hoi e hooi loa ai i ko kakou inaina ia lakou nei ma ae, a he inaina pono ana no. He hana keia na makou e keeo loa nei, a me he ia o ka lahui pu mai no paha hoi kahi me makou ma keia manao hookahi. O kekahi no hoi keia o na hana e hiki ole loa ai i ka lahui ke haawi pio aku malalo o lakou nei ma ae, a ua oi loa aku no ka pono o ka noho kananuha iho pela. E hoea mai ana no he wa e ala mai ai o ko ka po poe a nali mai, a i ole ia, hoeu mai i keia poe hoeueu i na iwi o na Alii i hanauia mai ka po mai; oiai, me ko lakou waiho malie no me ka hana wale ole mai, o ka mea nae hoi ia i hunakele loa ia aku nei. A pau!

-
ENELANI A ME AMERIKA.
-

                    O kela liuliu kaua ana mai nei a Beritania Nui, iloko o na la elima wale no makaukau he heluna nui o na aumokukaua no ka nee aku imua i ka wa a ka olelo kauoha e puka ai, o ia ka oi loa aku o ka holo i ikeia ma kekahi liuliu kaua ana ma ka moolelo o ke ao nei. Na nei hana hoi i pale ae i ka mea i olelo. ia no ko Enelani nee malie me ke ano ulolohi, eia no ka hoi he holo loa no oia ke ulu ae ka manao no ka hana. Ia liuliu ana nae hoi ana, komo ka maeele ia Geremania a me na Mana Europa e ae, a hala loa no hoi ia haawina ia Amerika Huipuia.

-

                    Mamuli mai nei o kela ano e ma Aferika Hema, ua hiki ole ia Amerika Huipuia ke kokua aku i kona poe makaainana malaila. Nolaila, mamuli hoi o ia hemahema ma kona aoao, ua palapala aku o Kuhina Nui Olene, o Amerika Huipuia, ia Haku Saulebure, Kuhina Nui o Beritania Nui, e noi aku ana i ka oluolu o kona Aupuni e nana aku hoi i ka pono o na makaainana Amerika ma ia wahi o ke ao nei. He wahi noi ano ku hoi keia i ka hoohaahaa i ka manao o na poe Amerika noonoo eena a olowi.

-

                    Ina hoi kakou e noonoo iho ana me ke akahele loa, o kekahi keia o na hoike oiaio loa he mea ole na manao paonioni mawaena o ko laua poe kalaiaina, aole loa nae hoi laua e kaua iki ana. O ka pono o kahi, no kahi no ia, o ke kokua ana a kahi, no kahi no ia, a o ka hopena hoi e pomaikai ai o kahi, o laua pu no ia ma na ano a pau. He kulana hoohaahaa aku keia no Amerika Huipuia, aka, iwaena o na anaina naauao, he hoike ia no ko laua ano makamaka, me ka nana ole ae hoi i na paonioni ana.

-

                    Holo ka maeele, ae, komo ke anu ia Amerika Huipuia no ka pahuhopu o kela mau aumoku kaua a Beritania Nui i hoomakaukau ai, no ka mea, ua haalele aku lakou i ka aina me ka maopopo ole o ko lakou wahi i holo ai. Ua hooi loa ia ae paha hoi ke anu maeele mamuli o ka lono, aia o Enelani ke kukai a ke hoao la o kuai mai i ka Mokupuni o Cuba mai ia Sepania mai. Nolaila, ua ninau aku o Amerika heaha la ko Enelani manao ma ia mea; a o kekahi hoi, no ka mea e pili ana i kahi a na aumokukaua i holo ai, oiai, ua lonoia ae no, e kamoe ana ka ko lakou mau ihu no na Paemoku Bahama, a i ole ia, no na Bemuda, a heaha laka manao, ina paha he ano hooweliweli a hoomakaukau paha? Aohe i akaka ka pane, koe wale no i holo hoomaamaa wale aku la no me ka manao hooweliweli a hoomakaukau ole. Pela io mai ana no paha ka pane.

-

                    Oiai hoi makou e hoaiai nei no kela mau Mana elua, ua ulu mai no he ninau - pehea ana la ka ninau o Venezuela? Ma ka makou hoomaopopo iho, e eo ana no ia Enelani me ka waiho ole ia imua o kekahi aha-uwao. E hele ana no kela poe elele ilaila, koe aku nae paha hoi ko lakou hele aku e pinana i na pali me na aahu paina, na papale biva a me na mikilima, i hiki ai hoi ke ike pono i kahi o ka palena aina e hoopaapaaia nei, a ke ole makou e kuhihewa, o ka hopena aku o ia huakai, e hoike ae ana lakou aia no ka pono ma ko Enelani aoao. O keia ae la ke kokoia ana o na manao kuwaho o ke au o ka manawa e nee nei.

-

                    Iwaena nae hoi o keia mau paonioni ana o keia mau Mana nui no Venezuela, ua ikeia ua kakoo ae ka hapanui o na Aupuni Repubalika e ae o Amerika Hema ia Venezuela, e kakoo ana hoi i ke kahua alakai Monoro o Amerika Huipuia. Ua koe nae hoi he hookahi Repubalika, oia o Kili, a ua haawi aku oia i kona kakoo ana ia Enelani. O ke kumu paha hoi o keia ano o o Kili, ua ana oia ia Amerika Huipuia, no na mea i hanaia mawaena o laua mamua. No Berazila hoi, he ano pee kona kakoo ia Enelani, a me he la nae paha hoi, aia ka wa e maopopo ai nona a hoea io ae paha hoi he wa e nookoia ai o ka hana. A ma na ano no nae hoi a pau, aohe wa o Enelani e haule ai, aka, e ko mau ana no. A ina no hoi no ka hana, ke puka no ka olelo, o ka ukali aku la no ia o ka hookoia mahope aku.

-
"HAEHAE KA MANU!"
-

                    Mai Wasinetona loa mai nei no ka hoi o Wile Kakela a noho ana i ka Halewai. Auwe ka manaonao. Hu ka hoi e ka aka e!

-

                    Hoea i ka Halewai a he $3.00 kona bela i koiia aku ai. Me ka hana nui ka huli ana ia loko o na pakeke a lawa ai, hoi ana ia po, a hoaumoe ole i kela hale o ka lehulehu. I kahi la ae hoi, ua haalele okoa i ka bela, aohe i ku ae imua o ka Aha Apana. Ua hiki! Ina paha hoi pela e hana liilii ia aku ai, alaila, e aho hoi ia, hoi hou mai kahi mau dala o ka lehulehu i lilo wale ai iaia ma kela huakai pili oihana waiwai ole ana i Wasinetona. Hoomauia aku nei hana maikai i hookumuia ae la.

-

                    No kela makai kaulio nana i hopu o Kakela ko ka lehulehu mahalo ana, no ka hooko pono i kana hana, me ka nana ole ia hoi o ke kulana o ke kanaka. Wahi ka ana i pane aku ai ia "O Kakela Au," - "aohe ana hoomaopopo ana ina no o Peresidena Kole," o ka Halewai no ka ilina no ka holokaa i ka po me ke kukui ole. Oia, pololei!