Ka Makaainana, Volume IV, Number 25, 16 December 1895 — Page 3
HONOLULU, OAHU, POAKAHI, DEKEMABA 16, 1895. 3
KA HUAKAHI AUMOANA.
-
He Moolelo Kahiko no Kosika.
[Kakauia e Napoliona Bonepate, oiai kona wa e noho ana ma ke ano he lutanela no na pualikoa pukaa o Farani.]
(Hoomauia.)
Noonoo iho la au i ka'u mea e hana ai, aia hoi, hoomaka ae la ke ahi e a i ko'u wahi hale, a lohe hou aku la au i ka leo mua no i ka pane ana mai: "E make na mea kino oia a pau." Haalulu ae la ko'u kino a puni, a no ia mea ulaa ae la au i ka halelole a holo aku la e hoopakele i ko'u ola iloko o ia po pouli nui. Nana ae la au ma o a maanei no ka mea nana au i hoopilikia mai, aole nae o'u ike aku.
O ke poi ana a na nalu ma na lae kahakai a me ke o ana o ko lakou leo halulu, o ia na mea a'u e lohe ana iloko o ia po. Eia nae, o ko'u makau aia ke pii mau ae la i na wa a pau. Nana aku la au i kuu halelole e a ia la e ke ahi, he keu a ka luuluu o kuu naau, kulu iho la ko'u mau waimaka i ke aloha i kela mea uhane ole. Auwe, ka minamina!
Aole i hala ae he hapaha hora mai keia nana ana aku o'u i kuu hale e hamuia ana e ke ahi, ike aku la au he elua mau mea kino kanaka e hele mai ana mamua pono mai o'u. Holo ae la au e pee mahope o kekahi puu pohaku a kiei mai la me he wahi iole la e makau ana i ka popoki o poi iho. No ka mea, o ko laua mau nanaina he keu a ka inoino, a o ka'u mea nae i lohe aku ai, oia ka pane ana ae a kekahi.
"E kuu kaikamahine, ua hookau mai oe i ka ehaeha maluna o kou makua ma kae o ka lua kupapau. A e ke Akua, e hoolohe mai i ka leo uwalo a ka mea iloko o ka ehaeha. Malia e kuu kaikamahine, ua ae aku oe e lilo i kauwa na kela poe Beritania puni hanohano o ka limakoko. Auwe! aole e hiki ia'u ke ola hou aku ma keia ao. He oiaio, ua haumia au me ke koko hala ole o kuu lahui, a ua owili pu ia aku ko'u mau oho hina iloko o ia hana ekaeka Aloha, e kuu kaikamahine. E hookuu ae au i keia mau hewa a'u i hana ai. Ae, e kela ahi e lapalapa mai la, e hoomaemae mai ia'u! Ke kala nei au ia oe, e kuu kaikamahine!"
Na keia mau olelo a'u i lohe pono aku ai, i hookomo iho i kekahi manao aloha iloko o'u, ku ae la au iluna a hele aku la no kahi a laua e ku ana. Hopu aku la au iaia ma na lima, a pane aku la:
"E kuu makua, he kanaka Pelekane au, a he hoa'loha oiaio nou. Ua lohe au i kau mau olelo i hoopuka ae nei oiai au e huna ana ia'u iho mai na hoopilikia wale ia mai."
Nana pono mai la ka elemakule ia'u a hopu mai la i ko'u mau lima, a alakai aku la ia'u i ko laua home iloko o kekahi ana: "E hoomaikaiia oe, e ke kanaka Pelekane, o oe ka haku o keia wahi."
Ia manawa ua hoomaka koke aku la au e ninau iaia no ke kumu o ko laua hiki ana maluna o ua wahi mokupuni la a me ke ano o kana mau olelo i hoopuka ai i na minute mamua iho, a oia kana i hoakaka mai ai penei:
"Ma ka mokupuni o Kosika au i hanu mua ai i na ea o keia ao, a i ike mua loa ai hoi i ka noho'na inea o keia honua. Aia nae makou malalo o na hoaponopono ana a na poe Gonoese. Mamua o ka piha ana o ka iwakalua o ko'u mau makahiki, ua hoala ae la au me na poe koa he pualikaua no ke kue ana aku i keia poe, a o ka hopena, ua loaa ia makou ka lanakila maluna o lakou, a ua noho iho makou me ka hauoli nui no ia lanakila hiwahiwa he umi makahiki i hala ae. A mahope mai nae o ia mau manawa, ua noi aku la ko makou poe enemi i na kokua ana mai na poe Geremania mai. Heaha la hoi ka makou hewa i hana aku ai ia lakou i hoao mai ai keia poe Geremania e kaua kue ia makou? O keia poe lokoino, ua hele mai la lakou e kue ia makou, a no kekahi manawa nae mahope iho, ike aku la makou i ka aeto o ka imeperiala e welo mai ana mamua o ko makou mau pualikaua pale kuahiwi."
Maanei i hamau iki iho ai ua kanaka la me ka nana mai ia'u, me he la, aia paha he wahi manao ano hoohuoi iloko ona no'u nei, aka nae, ua hoopauia nae ia mau noonoo hoopoluluhi ona i kuu noi hou ana aku iaia e hoomau mai oia i kona moolelo a hiki i ka hopena.
(Aole i pau.)
-
E hele i kahi o Makapolena Ma no na Waina maikai. Oluolu ka lakou kuai ana a piha pono no hoi ke ana.
Elua mau keiki helo ole i ke kula i hoounaia aku e ka Aha Apana i ka Poakahi i hala, no ke Kula Hoopololei o Keoneula.
I na hora apau o keia la e halulu mai ai ka ilio hae o ka moana, Kina mai Iokohama a me Kina mai. A e holo loa aku ana no Kapalakiko.
E kapiliia aku he uwapo hou ma ka palena pau mai o ka uwapo e holo la i ka moku akulikuli, a malaila e kukuluia ai kela mea puhi hoomaemae a ke Aupuni i hoea mai nei.
PUANA A KA PO.
-
Hoike a ke Ao no na Ouli
Pohihihi.
(Hoopau ana).
No ka paiki. He hoike ka paiki no ka puolo hele i ke alanui, ilaila kahi ukana e hahao ai, alaila, ku aku a hele.
Ina o ke ano ia o ka paiki, alaila, ia wai la nei paiki ili e pili ai? Ia Lopaikihelewale anei? Pela io paha.
Eia hoi kekahi ano o ka paiki. He puolo ia e hoounaia mai ai o kekahi waiwai i manao nui ia na kahi mea hookahi wale iho no, aole na kahi mea e aku. A ua ikeia ua paiki la iloko o ka hale e hakuia ana o ke kahili. Nolaila, ma ka hoomaopopo aku, o ka mea no nana ke kahili e hakuia la, oia maoli no ka mea nona ka paiki Ua hoihoiia mai me ka waiwai nui, a ua puana mai la ka paiki i ka huaolelo mua o ka hiki malihini ana: "Aloha nui oukou." "Aloha," wahi a kamaaina. Pa ka ninau a kamaaina, "Heaha ka mea hou?" Pane ka malihini, "Ua hoi mai la au me ka waiwai a ka Hakulani o kakou." "Oia, ea?" "Oia!"
No na helu i kauia maluna o ka paiki 2,689,204-5, eia kona haina, "Aloha nui." Ua hiki no i na poe ike helu hua alualua ke ike i keia.
O kela 5 me ke kaha pale ma ka akau, ua hoike mai ka moe i kona ano, penei:" Elima makou na poe e pepehi aku ana i ka Moiwahine."
Nolaila, ma ka nana ana i ke ano o kela mau olelo ae la, he hookahi wale no haina: E makaala! a mai palaka!! He ohumu pepehi ko ka po no ka make, he ohumu ola ko ke ao no ka pono o ka Moiwahine. Aka nae, alia; pela paha.
O 5 pale, e hoopololei ae, 5 pule, a oia mau pule 5 ke nana aku, malia he hana ke hoea mai ana, a he hana ole paha; ina aole, he nani ia. Nolaila, e nana wale aku no nae hoi kakou i ka wahahee o ia mea mai ka la 6 iho la o Novemaba a ka la 10 o Dekemaba, o ia ka piha ana o elima pule.
Nolaila, mamua paha o ka la 10 a mahope paha o ka la 10 o Dekemaba, e nana aku ai no kekahi hana ano e no kela olelo hooiloilo a ka wahine no ko ka Moiwahine hoi ole.
Ina ua pili kela olelo hooiloilo no kekahi hana powa iloko o elima pule i oleloia ae la, a i ole, he hooulu haunaele paha, alaila, o ia io paha ke ano o ka hooiloilo a ka wahine. Aka hoi, ina aole, alaila, ua okoa no ka manao o ka hooiloilo, alaila, he lanakila no ka hoihoiia o ka Moiwahine.
Mai ka la 6 o Novemaba a ka la 6 o Feberuari, o ia ka manawa e nanaia ai na mea pili i keia moe i hoikeia. Alaila, ilaila e ikeia ai na keiki mahoe, o Hoopunipuni a me Wahahee.
No ka hopuna olelo "aloha nui." He mea pono ke ikeia ko laua haina.
Aloha, - He hoike ia no ka lapaau hoola.
Nui. - He hoike no ka haunaele me ka hakaka, a me ka puni dala o kahi poe malalo o na hookikina.
A me he la no, malalo o ka puni dala ana no e hoea mai ai kahi hana powa iloko o elima pule i hoike mua ia ae nei, a mamua aku paha. A o ka huina houluulu hoi o elua miliona, eono haneri kanawalu kumamaiwa tausani, elua haneri me eha a me elima pale, he 36; a o ka pili o mikanele, ka haunaele, a me ka maluhia ole. A ina o ke kaha pale a he hoike ia no ke kaupaleia mai o na hana a me ka hoihoi ole ia mai, alaila, e imi aku ana lakou nei ia Kuheleloa i ka mokununi Neka, oia no paha ka mokupuni A'ineck, a e halawai aku ana me ke Kiaaina Lopaikihelewale.
A o ka inoa o ka mea nana ka moe o ia o Keola, he hoike keia inoa no ka lapaau hoola. Nolaila, ma ka nana ana e lapaauia ana na mea pili i ke Aupuni o ka Moiwahine i kulike ai me kana kauoha, "Ke haawi aku nei au i kuu aupuni ma ka lima o Amerika Huipuia e hooponopono ai a hiki i ka wa e hoihoi hou ia mai ai ia'u," a pela aku. A nolaila, ma ka nana aku e ola ana paha ua ma'i la i ka laau pawale.
KILOKILO DIMERATA.
-
Olelo Hoolaha.
E ike auanei na mea a pau loa, ke papa a hookapu loa aku nei au i na poe e noho la maluna o kuu aina i ikeia no Paele k, e waiho la ma Kukuihaele, Hamakua, Hawaii, e hookaawale lakou mai keia aina aku iloko o hookahi mahina mai ka la e puka ai nei hoolaha. Ina he kumu ko lakou, e hoike mai, a i ole pela, e hookoia no na olelo o keia hoolaha. MELE WAIKULONO,
Moopuna ponoi loa a Paele k
Mokauea, Kalihi, Oahu, Dek. 4, 1895.
dek 9-3mnw
-
DAI NIPPON
Helu -, Aoao makai o Alanui Hotele, ma Waikiki o ke kihi o Monikahaae.
Ma ka mokumahu Kulanakauhale o Pekina i loaa mai nei na
WAIWAI IAPANA HOU
NA SILIKA, NA LOLE KEPANI,
NA LAKO HOONANI, a pela wale aku,
A e weheia ana i ka Poakolu, la 11. E hoomanaoia, e kuai emi loa ia aku ana keia mau waiwai oiai ke kau kulaia, i oi aku no paha hoi ka emi i ko na halekuai Kepani e ae.
Mrs. J.P.P. COLLACO, Ona.
dek 9-8mnw
-
HALEKUAI KUIKE OAHU
-
"KE OLA O HAWAII."
Helu 322, - - - Alanui Nuuanu.
Oiai hoi, ua pau ae la ke kuahana ana, ua weheia hoi ka halekuai maluna ae i Iulai 1 nei, nolaila, ua makaukau loa e hooko a e hoolawa aku i na iini o na poo a pau. E ko no ka makemake o na wahine ke kipa mai malaila, a e pono no hoi ke kipa mua mai mamua o ka hele ana i na halekuai e ae. Malaila no e loaa ai.
Na Makalena, na Kalakoa, na Keokeo Halua me Vitoria, na Papale, na Kakini, na Hainaka, na Waiala, a pela aku a nui a lehulehu wale.
E ike mai ia kakou hoakanaka.
M.E. SILVA,
iul 8-tf Luna Nui.