Ka Makaainana, Volume IV, Number 24, 9 December 1895 — Page 6
6 HONOLULU, OAHU, POAKAHI, DEKEMABA 9, 1895.
NA PALAPALA
[Aole maluna iho o makou ke koikoi o na hala a me na hewa no na manao i hoopukaia malalo o keia poo, aka aia no maluna iho o na poe na lakou i kakau mai.]
-
Mamalahoe Kanawai.
MR. LUNAHOOPONOPONO:
Mamuli o ko'u ike ana iloko o ka nupepa KA MAKAAINANA a me Ka Leo o ka Lahui, i na manao hoakaka ou, e ka lunahooponopono, me ka pane a T.P. Spencer no ke kanawai Mamalahoe a me Mamalahoa, a ma ia mau mahele a elua, ke ku nei au a hoike piha aku i ke akea i ka inoa pololei o ua kanawai la, o ia hoi ke poo e kau ae la maluna, "Mamalahoe," aole hoi he "Mamalahoa," aka, ke au mahope mai i hoololi ae i ka huaolelo 'hoe' a lilo i 'hoa,' i mea ka e kohukohu ai ka olelo ana. Aka, he hana kohu ole loa ia, a he kue maopopo hoi i ka manao maoli o ka mea nana i kukala i kona kanawai a na'i aina kaulana hoi o ia au i Laia, ka mea hoi nana i hoohui i na mokupuni a pau a lilo malalo o ka inoa hookahi i huiia, oia hoi, ko Hawaii Paeaina. A o ua kana wai la, o ia no o "Mamalahoe Kanawai," oia hoi kanawai o ka maluhia ma ka manao, i kukala ia ai ma Kahaleioleole, ma Kaipalaoa, Hilo Hananui, Mokupuni o Hawaii, e Paiea (Kamehameha I.)
Ma keia, ua makemake au e hoike lea aku i ke ano o ka hopunaolelo Mamalahoe a me Mamalahoa, a o ia iho keia: Mamalahoe, mai loko mai no ia o kekahi laau kino okoa i laweia mai ai, i kalaiia hoi a lilo i kumu a i palaulau, a kapaia he "hoe," a o ka hooholo loa ana aku i kona inoa piha. - Mamalahoe. O ka Mamalahoa hoi, eia kona ano, ua loaa no ia mai lokomai o ke kino okoa o kekahi laau i kalaiia a loaa he kumu, a he olowaa, a kapaia oia he ie-kuku, he nohoa ma kahi aho, a no laila mai ka hopuna olelo Mamalahoa. Ua mana au ua lawa keia mau hoakaka ana e hoohewahewa ole ai na mea a pau, a e hele aku kakou no mua ma kahi aku i koe.
Ia Paiea - Kamehameha I, i hiki ai kona waa makai o Papai, Puna, Hawaii, ua ike mai la oia i keia poe kanaka ekolu e hono upena ana, no ia mea, ua pa-ka mai la oia i kona waa ma ka lae aa o Olehala, o ia ka wa o Kauulu i pane aku ai i kona mau hoa ia Kainiki laua me Kaluai, "E holo kakou, e i aku o Paiea kua lenalena, me he la he huakai imi kanaka kana e hele mai nei no ka heiauo Kahaleiolelo." "Ke aha la?" wahi a Kainiki. "Ka! pa-kaia mai la ka waa ma Olehala, haaleleia ae la hoi ke awa malalo," wahi a Kauulu. I mai la o Kainiki. "Holo no oe, ina ua makau oe iaia," a o ia no ka wa o Kauulu i hoomaka aku ai e holo a ukali aku la no hoi o Kaluai mahope o koa e Kainiki.
Iloko o ia wa i huli pono aku ai o Kainiki a nana aku la ia Paiea. O ka hele keia o Paiea a hehi na wawae i ka manienie akiaki, o ko ia nei wa no ia i ku ae ai iluna me ka paa no i kana hoe a kahea aku la ia Paiea: "E Paiea kualenalena, kuua ka nama i nui i loaa o Kainiki," a hoomaka aku la oia e holo me ka hoe no e paa ana ma kona lima, a o ia ko Paiea manawa i hooi ae ai i kona mama ma ke alualu ana ia lakou a pau a hiki i ka poholo ana o kona wawae iloko o ka mawae, a o ia no hoi ka wa o Kaluai i alawa aku ai i hope a ike aku la ia Paiea e huki ana i ka wawae, a kahea aku la ia Kainiki e ahai la ka pupuhi, - "E kainiki e, paa ka wawae o Paiea i ka mawae, aia la ke une mai la, ua paa loa." Huli koke mai la o Kainiki a ike ua paa io ka wawae o Paiea, o ia no kona wa i pelu hou mai ai i hope a holo pololei no kahi i paa ai o Paiea, a uhau iho la i ka hoe waa maluna o ke poo a heleawai mai la ke koko, a o Kainiki hoi, ua holo aku la no oia ma ia hope iho.
(Aole i pau)
-
Ua Kapaeia ka Oiaio.
[Hoomauia]
O ka la hiuwai i oleloia ae la maluna he al ano nui ia. Mai ka wanaao a hiki i ke ahiahi, hoi o kela a me keia i kauhale, pikai kaiolena, aoa na hana o ka la, kapu na kahuna i leviia aole ai i ka ai, aole inu i ka wai, aole hoopa i ka wahine, aole i na mea hauna a hiki i ka la o Kane, o ia ko lakou La Sabati. Kanu ka waa holo, kapu ke ahi, a kapu ka lawaia a kapu ka mahiai, meha ka leo o na ie kuku a na wahine. O ka mea a mau mea kue i ke kanawai o ko lakou la kapu, he make ka uku hoopai, no ka mea, he poo kanu ko kane, aole e kauia e ka papa heaha, aole e kauia e kekahi kiko ao, aole puwai e alai i kona alahele, e mau ana kona malamalama mai ka wanaao a hiki i ka po o Muku. Ekolu po, ekolu ao, noa ke Sabati, ai na kahuna i ka ai a kuu ka luhi.
E ka mea heluhelu, e hoomanawanui, no ka mea, e hoopuka aku ana no ka mea kakau i na wahi he nui i koe o ka moolelo, mai na poe aku i koe i Amerika. Na poe i hoonohonohoia i mau haiolelo iwaena o na haole pegana, i oi loa aku ke ino a me ka pilau mamua o na kanaka Hawaii o ke au kahiko. O ka manao o ka mea kakau, e hoopuka aku i kau wahi o ka moolelo kumu o Hawaii nei ma kahi o Kane, a pau ia, alaila, hoi hou e like me na me i hoikeia iho nei, ma ke ano hookuku haipu e, owai la ka oi, o ke au mua paha, o keia au paha? He hana pegana paha ko ke au mua, a i ole, o keia au paha ka hana pegana.
Aole au i manao e kono aku i na poe heluhelu o KA MAKAAINANA e huli hou kakou i hope a e haalele i na hana Karistiano o keia au e nee nei, aka, i mea hoomanao e like me ka olelo a ke Kuhina Nui o ko na Aina E a puni ke ao nei, oia o Paulo, penei: "e na hoahanau e, aole o'u makemake e naaupo oukou i na kupuna o kakou." I korineto 10:1. Ina he hana hoomanakii ka lakou i hana ai, a moekalohe, a me na hewa ano ino e ae, e pono kakou a pau e haalele ia mau hewa a pau.
A pehea ina he mau hana maikai ka lakou i hana ai, haalele aku anei kakou ia mea maikai? Owai ka mea naaupo e aa mai e pane e hoole i na mea maikai a lakou i hana ai, no ka pono o ka lahui a me ko lakou ola, mamuli o ka rula alakai o ke kanawai a me ka oihana kahuna kiekie a ke Akua i pono ai maluna o na kaula Ana i wae ai i mea hoike ma Kona aoao i kana poe keiki ponoi, ma o ka puhaka mai o Aberahama, ka makua o ka manaoio, a ma ona la i kauia mai ai ke kanawai no kana mau mamo wale no, aole no na lahui o ke ao nei. A pela i hele mai ai ke kanawai a hiki i ke au o Karisto, a mai ke au o Kartisto a hiki i ka A.D. 1820, hoopauia e kakou ma ke ano o na alakai lalau ana. Nolaila, ua make keia lahui, no ka mea, ua a e lakou maluna o ke kanawai a ua uhaki i ka berita mau loa.
I mai hoi o Iesu, "Aole Au i hele mai i ke ao nei e hoole i ke kanawai a me ka na kaula, o ka hooiaio Ka'u i hele mai nei, aole o ka hoole." No ka ohana hea i kauia ai ke kanawai, a no loko o ka ohana hea mai ka oihana alii, aole anei no loko mai o ka puhaka o Aberahama? Ina pela, aole keia he lahui pegana e like me na haole, aole kanawai, aole o lakou Akua. A nowai ke Akua, nou a no na lahui ili ulaula anei a pau ma o Iosepa Ia, keiki a Iakoba? He hoike ka keia mau olelo maluna ae a i mai o Iehova ma o Amosa la, "E hoolohe i keia olelo a Iehova i olelo mai ai no oukou, no ka ohana a pau. A'u i lawe mai ai mai ka aina o Aigupita mai." I mai la Oia, "O oukou wale no Ka'u i ike ai mamua o na ohana e ae a pau o ka honua." Nolaila, e mau ana ia olelo a ke Akua a hiki i ka iho ana mai o ke kulanakauhale o Ierusalema Hou mai ka lani mai. He 12 puka ko no o ua kulanakauhale la, no na ohana wale no a Aberahama, aole no na lahui e ae o ka honua. He 12 anela kiai puka e kipaku mai ana i na poe komo huikau, koe o na poe wale no i poniia i ka oihana kahuna, o lakou wale no ke aeia e komo aku. Nolaila, mahea ka pilikana o na mikanele i ka oihana ka huna a me ka oihana kaula, a i ke Akua a lakou e hookohukohu mai nei i ke ao mai i ka lahui? Olelo mai ka haipule, o Ioane: "Aole e hiki i kekahi ke lawelawe i keia nani nona iho ke ole e hookaawaleia mai e ke Akua, e like me Aarona." Nolaila, ua lawa na kumu hooiaio e hoole mai ana aole i loaa i na mikanele ka oihana kahuna mai ke kumu mai o ka honua, a hiki i ka iho ana mai o ke kulanakauhale hoano o Ierusalema Hou.
Ua loaa mua ne ka oihana kahuna i keia lahui mai ke au mai o Kumulipo, o ia paha o Kumuhonua ma ka kakou olelo, a ma ka na haole hoi, oia o Adamu.
E nana i ka moolelo Hawaii i mea e maopopo ai a e kulike hoi me ka Baibala, e hoomaka ana mai ke au mai o Kumulipo, ke kumu a me ka mole o keia lahui kanaka a me ko ke Akua hana ana i ka lani a me ka honua, a me na mea a pau, ka poniia ana o ke kanaka i ka oihana kahuna, ka mahelehele ana o ke Akua i ka oihana kahuna i ekolu mahele:
Akahi, ka papa kilokilo, no loko mai o keia papa ka oihana kaula, ke kuhikuhi puuone. No loko mai o keia papa ka oihana kahuna, a me kakaolelo. He oihana ano nui keia ma na hua helu e like me ke kau e helu nei he 4 hookahi ia kauna, he 40 hookahi ia kaau, 10 kaau hookahi ia lau, 10 lau hookahi ia mano, 10 mano hookahi ia kini, 10 kini hookahi ia lehu. Ina e numeleia ka helu Hawaii, o ka helu Hawaii ka oi, aole o ka na haole, he ano like no me ua buke hoonaauao a kakou e heluhelu nei, a o kekahi ano ua like me ka Baibala, no ka mea, mamua aku o Karisto aole buke Baibala.
(E hoomauia aku ana.)
-
HALEKUAI KUIKE OAHU
-
"KE OLA O HAWAII."
Helu 322, - - - Alanui Nuuanu.
Oiai hoi, ua pau ae la ke kuahana ana, ua weheia hoi ka halekuai maluna ae i Iulai 1 nei, nolaila, ua makaukau loa e hooko a e hoolawa aku i na iini o na poo a pau. E ko no ka makemake o na wahine ke kipa mai malaila, a e pono no hoi ke kipa mua mai mamua o ka hele ana i na halekuai e ae. Malaila no e loaa ai.
Na Makalena, na Kalakoa, na Keokeo Halua me Vitoria, na Papale, na Kakini, na Hainaka, na Waiala, a pela aku a nui a lehulehu wale.
E ike mai ia kakou hoakanaka.
M.E. SILVA,
iul 8-tf Luna Nui.