Ka Makaainana, Volume IV, Number 22, 25 November 1895 — Page 5

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, NOVEMABA 25, 1895. 5

IMUA O KA PAHU BALOTA.

Ma ka mokumahu Ma riposa mai o ka Poaha iho la i loheia mai ai ka lono, ma o na nupepa hoonuinui olelo la o Kapalakiko, e oku hou ae ana ka ka ninau hoohuiaina malaila ka noho ae ka Ahaolelo i keia malama ae o Dekemaba Ua olelo ma ia lono ua ae o Peresidena Kalivilana e hoohui aku ia Hawaii nei a ua makaukau hoi e noonoo no kekahi kuikahi hoohuiaina ke aponoia e ka Ahaolelo, aka, e hooholo mua ia nae hoi ka ninau e na poe koho balota o Hawaii nei. A ua oleloia no ma ia lono nupepa mai nei, o na poe koho i manaoia, o ia na poe koho o ka Repubalika.
                Ia makou nae hoi i lawe mai ai i keia lono a hookuene pono iho i ka noonoo ana, ua hiki ole loa ia makou ke ae aku o ia poe koho mailuilu ka i manaoia e hooholo i ka hopena o keia aina. Aole loa pela. Mai no kakou a hoopoina iho i kana i pane ai ia Kakela, a i na poe no o ia auna mamua aku ona, i kana i hoike mau ai no kona manaolana no "ka lahui Hawaii." E hoomanao mau kakou, e "ka lahui Hawaii," aia no ia kakou ka pono o ko kakou aina, ina no e hoohiki a hoohiki ole, ua like wale no.
                Wahi no a ua lono la, aia ka ke hoomakaukauia la he olelo hooholo i kulike me ko ka Pe residena makemake, a e waihoia ae ana hoi ia imua o ka Ahaolelo ke noho ae. Aia no paha hoi a hiki mai ia wa, alaila, maopopo loa ia mea. I keia wa hoi, e hoomanao no kakou aole loa o Peresidena Kalivilana i hoopoina iki ia kakou, a ina hoi ua oiaio o kona manao io kela, alaila, o kekahi no paha hoi ia o na hoomahele ana no ka pono o "ka lahui Hawaii," a e hoohoka ai hoi i na poe pakaha i hoino ai iaia. O ke ano maoli no ia e like me na kaho aka e ikeia aku nei o mua, aka, a na ke an no auanei hoi o ka manawa e hoike mai i ka hopena. Mai no kakou a uiha a hopohopo iho, oiai, aole no a kakou mea e uiha a e hopohopo ai, aka, o ka manaolana wale no imua o ka pahu balota, ke oiaio hoi ia kumuhana, e loaa ai ko kakou pono.
                Ua hoike ae ko Kanikela Iapana hou ma Takoma, o kekahi o kana mau hana o ia no ka hoolala ana e kukuluia ona laina mokumahu e holoholo ai mawaena o Iapana a me kahi ana e noho la, a e kapaia ka Hui Mokumahu Laweleta Iapana. Ke holopono keia hana ma o, alaila, e kipa mai ana na mokumahu o ia hui maanei mamua o ke kakae loa ana aku.

"MALOO NA IWI I KA LA."

Ma ka manao huikala i na pio kalaiaina kakaikahi i koe, iwaena o na nupepa, o ke Kuokoa ka wahaolelo i koe ma ka aoao "alakai," i kokuaia hoi e na ohua palemo Adavataisa me Kekake. O ka nui manu ae, aia ma ka aoao o ke aloha, aole hoi ma ka aoao o ka hoopaakiki manao.

Iloko o keia au i ikeia ai ka emoole o ka loaa o ka moolelo pili ia kakou i na poe malihini, i piha ole ka la, ka pule, ka anahulu a me ka malama ianei. Ole loa aku hoi kekahi poe mikanele i hiki mai i ka wa kolera iho nei, aole i pae iuka nei, aka, iluna no o ka oneki o ka moku iwaho o ka Nuku o Mamala, ua loaa ka moolelo a loaa ka mea e hoolaha ai ma na nupepa o na aina e. Kupaianaha! E hoomanaoia nae hoi eia no me kakou o Alapaki Kauka, S. E. Bihopa a me Kauka Hai, he wahi palapala wale no ka mea loaa aku, ua lawa ae la ia.

He au ilihune keia, o ko kakou ike ia, no ka mea, nui ka hune a me ka nele iwaena o ka lahui, eia nae, he keu keia a ke au pii o na helu waiwai ana a ka Oihana Auhau. Ma kekahi mau helu ana, ua papalua a papakolu ka pii mai ko na helu mua ia ana i na makahiki i hala ae. Iloko hoi o ko kakou mau wa ulakolako loa, ua emi loa mai ia mamua ae o ko keia wa. Malia, no ko ke Aupuni hune loa, he hoopuipui ana ae keia ano hana i ka Waihona.

E ikeia no nae hoi aia ke koikoi loa o keia mau hookaumaha ana a na Luna Helu Auhau o ke Aupuni maluna o na poe ilihune, aole loa hoi maluna o na poe waiwai, na ona mahiko a me na poe kalepa. O ke kumu no paha hoi ia i hoowahawahaia ai o na poe ohi auhau i ko Ie su au e hele ana ma ke kino ma ka honua nei, no ka mea, ua ne e lakou me ka uhane. A eia hoi kakou ke ike nei i keia au.

Ke noho nei no ke Aupuni me ka makau. Eia no ke mau nei na liuliu kaua ana, no ka wa paha hoi o na kipi kuwaho e hoea nui mai ai. Aohe ka he moe pono ia o na po o na koa maloko o Iolani Hale, o ke ku kiai mau wale iho la no. Malia nae paha hoi no ka lono i ka la 18 nei e haalele aku ai ua poe kipi la ia Keomolewa, mai laila mai hoi i keia wa.

A hiki mai hoi i keia la, he ole loa ka ikeia aku. Alia, eia nui aku paha a hoea mai. O na Hoahanau Akepoka hoi ka i wiwoia, aka, ma ka Au seteralia i loaa mai ai kekahi palapala ua wehe ae o C. W. Akepoka i keena loio nona ma Kapalakiko, a o V. V. Akepoka hoi, aia no ke waiho mai la malaila iloko o kekahi halemai. Nolaila, ia wai la auanei hoi lakou nei ma ae e mau nei o ka makau ana. Malia i na aka no paha o lakou iho.

Ano, ua hoikeia mai nei ia kakou e kekahi kauka Amerika e noho la ma Iokohama Iapana, nona ka inoa o Stuart Eldredge, M. D., Lala no ka Papa Ola Imipe riala a Luna Na na Ola no ke Aupuni o Amerika Huipuia ma Iokohama, aohe hopohopo o ka loaa ana i ke kolera ke ai i ka ia. Ina pela, ea, puhili loa na holona o ko kakou Papa Ola, a o ka hoopau loa ae no i ke kapu ka hana pono loa.

Na keia kauka no hoi i hoao mai la e pale ae i ka hewa mai ke kauka huna kolera o ka Belegika, no ka mea, ua maopopo iaia kona ano maikai a ku i ka makaukau a hoopono A ma ka manao no hoi o ua kauka la, aohe no he mai kolera maluna o ka Belegika i hunaia e kona kauka, a ina he mai kahi, alaila, no Honakona mai, a i ole ia, no Iokohama mai iloko o na opeope. Eia nae, ke uwe mai nei kela poe he 65 i make ai maanei. Nani no paha hoi nei hapala puna ana mai a kela kauka a kakou i ike ole i ke kauka i hana hewa mai i keia lahui, aka, aohe no e nalo, pau pu a me ko ka Papa Ola kauka awa.

Ua manao paha hoi ke Aupuni ma ka hoopii ana ae i na helu waiwai, he mea ia e nui ai o ka loaa i ka waihona. Ina paha hoi i heluia aku e ke Aupuni kela mau $30,000,000 Amerika a ko nei poe hoohuiaina i painuu ai ma ka hoike ana i ke ao malamalama, loaa no hoi he ola i ke Aupuni. E pono e imiia ae i anuu okoa no ka hoowaiwai ana i ka Waihona, a o ka auhau oi loa aku hoi o ka pono i ikeia ma ke ao nei, o ia no ka auhau ana ma ka loaa makahiki o kahi, alaila, aohe alo ana ae e hiki i na poe waiwai o kakou, kani pono na lae.

A i mea hoemi lilo hoi, e hoopau ae no hoi paha i na koa, a me kekahi mau uhaai ano ole, a e hoopakiko iho no e pono ai. Ina no hoi e hoihoiia mai ana ko kakou aie lahui a hoolilo ae i hookahi, malia o loaa no he ukupanee emi mai o 4 1/2 pa keneta, alaila, e koe no auanei i ka Waihona he $60,000 o ka makahiki. O ka hoao ae no ka mea e pono ai.

Ua huli hoi aku no ka Ipuka Gula ka Auseteralia i ka hora 4 ahiahi o ka Poakolu nei me ka piha ohua a me na kauna.

Nui ke Aloha o ka Ipo.

I kahi o keia mau la i hala iho la, ua hopuia iho la o Misi Ida Davisi no ka auwana a hookuli i ke ao a ka ohana. A oiai aohe ona ohana, aka, he kaikuaana wale no, a mamuli o kana kauoha i hopuia ai oia. I ka Halewai i hoakaka aku ai ua kaikamahine la i kona aloha i kekahi opio kulana maemae, a ua lilo i mea nana e poina ole ai me kona hooia pu aku e mare ana oia i ua keiki la. O ke kaikuaana nae, aole he makemake, a ua ake oia e hoopauia ke aloha o ua kaikamahine la i kela keiki A no ka ae ole o keia kaikamahine i ka makemake o kona kaikuaana, ua hopuia iho la oia. Ua ninauia mai ka nui o kona mau makahiki i ke ku ana imua o ka Aha Apana i ka Poalima nei, a ua hoike aku oia he 15. No ia mea, ua hookuuia mai la oia a ua hoi a noho pu me kekahi kaikuaana e ae ona ma Kalihi. E hooko aku ana paha oia i kona makemake ma keia mua iho. I ke kula Virigine oia kahi i hele ai, a ua hookuuia mai oia me ka maikai.

Hou Pahi me ke Kaawe.

Ma ka hora 7:30 o ka po Poaono nei, ma Kamoiliili, ua houia iho la o Kaleiheana (k) i ka pahi e Kanaana (k), a pakele nae ke ola aole i puehu. Ua heleawai mai la nae ke koko o ka mea i houia a hiki wale no i ka hoihoiia ana no ka Halemai Moiwahine. O ka limakoko, ua kaihuluhuluia mai oia no ka Halewai a eia ke noho nei me ke kali ana no kona hookolokoloia aku. Ke pii ae la ka oluolu o ka mea i eha i keia wa. O ke kumu ka i ulu mai ai keia hana, ua hoi aku nei o Kanaana a hiki i kauhale a olelo aku la ia Kaleiheana e hana mai i ka i'a, aole nae he hooloheia aku o ia mau olelo a hiki wale no i kona houia ana i ka pahi.
                Ia Poaono no, ma Waikiki, me ka maopopo mua ole, ua hoao iho la o Phillip Braun, kela wahi haole nona ka halekuai lako puhipaka e pili pu la me ka hale hana o Bakalamana, e kaawe iaia iho a make, a e ole e ike koke ia e ka wahine, pakele ai. A ua hoikeia aku ka lohe i ka oihana makai no keia mea, a i ka hoea ana aku o na makai ilaila, ua papaia mai la aole e komo iloko a hiki i ko lakou hoi nui ana mai. O ke kauka ka mea i hiki hope aku a nana paha i nana a hoomaopopo i ka mea eha. Ua hou ua Olelo E la iaia iho me ka pahi ma ka puu a ua hookahi paha iniha ka hohonu. Ke pii ae nei no kona oluolu.

E heluhelu iho i ka Sini Loi olelo hoolaha e oili aku la ma keia helu. He mau waiwai hou loa kana i hoea mai nei, a e loaa no no ke kumukuai makepono loa.