Ka Makaainana, Volume IV, Number 21, 18 November 1895 — Page 1
Ka Makaainana.
BUKE IV - Ano Hou. Honolulu, Oahu, Novemaba 18, 1895. HELU 21
LEALEA HEIHEI MOKU
-
Hoomanao Hauoli no ka La Hanau
o ia Alii i Hala Aku.
E like no hoi me ke ano mau o ka la hanau o ka Moi Kalakaua i make, ka haule kuaua ia he mau la mamua ae iloko o na makahiki i hala, pela no ka mea i ikeia i keia makahiki. A i ke kakahiaka o ka Poaono, la 16 nei, ua kalae mai la na lani a ahuwale na kualono. I ke kokoke ana ae i ka hora 9, ua ikeia aku la he kaoo nui o na kanaka e iho ana no kai o na uwapo e makaikai ai i na lealea heihei mokupea liilii e malamaia ana iloko nei o ke awa, no ke alualu ana i ke kiaha makaua a ka Moiwahine Kanemake i hookaawale ai no ka mea nana ka eo o na lealea o ia la. I ka hora 9 na hoomaka ka hookuuia o na moku e holo me ko lakou mau kapena pakahi mahope aku maluna o na waapa, no ka hoopololei i ka holo ana o ko lakou mau moku.
Iloko o ke aumeume nui me ke ake ana o kela a me keia e eo i kona moku ka heihei oiai ka makani maikai e pa ana, ua lawe haaheo ae la ka moku o ke Kama'lii Kalanianaole i ka lanakila iloko o na leo huro o ka lehulehu, malalo no o kona noho kapena ana. O Lede L ka inoa o kona moku. O Kahikina Kahulu, no kona piha hauoli loa i ka haawiia ana mai o ka eo ia Lede L., ua lele koke iho la oia iloko o ke kai e holoi ai i kona lepo.
Eia iho na inoa o na moku i komo ma keia heihei ana: Lede Eva, Hualani, Mano, Lawelilo, Kapiolani Alahukimoku, (Marino Railway), Manu Ahiu (Wild Bird), Hukamakani, Umi, Nauemalie, Lede L , Mulali, Puaala, Pulumikai, Me, a me Kanoelani. O na ona pakahi o keia mau moku, oia no o Kawananakoa, Kaauwai, Waiau, Kaaikaula, Hugo, Namaielua, Hooulu, Ka moku, Kalanianaole, Uwaia Napoliona, Kaulilipohai, Kini, Kimo Laiki, a me Moko.
O na lunakanawai o ka la, E. K. Lilikalani, A. St. C. Piianaia, Davida Aea, a me J.W. Kamila.
Ua lilo ka makaua i ka moku a Kama'lii Kalanianaole, a e paa ana oia i kela kiaha a hiki i keia makahiki ae, a ina e heihei hou i keia makahiki ae a eo i ka moku okoa, lilo aku ana iaia ke kiaha, a pela e kai hele ai.
Pau na hana heihei, he papa aina ka i paholaia ma ka auwina na la makai no o Honuakaha no ka hoomanao hauoli ana i ka mea nona ka la. Ua noho iho kela a me keia i hiki ae e haupa i na kohi kelekele a lawa. A ua hookuuia kela e hoi me ka maluhia.
O keia ae la na hana hooni manao i ikeia ma Honolulu nei no ka la hanau o Ka Moi Kalakaua i make, i hoalaia e na Kamakii a me kekahi poe e iho. Ua lawelaweia keia mau hana heihei malalo o ka Hui Moku Liilii Honolulu. Eia iho na luna: Kama'lii J.K. Kalanianaole, peresidena, Kama'lii D. Kawananakoa, puuku; E.K. Lilikalani, kakauolelo.
-
Kela Pake Hou Pahi.
Ua aumoe o ka po La Pule i hala, i loaa ae ai ka lono i ka Halewai, ua ikeia ka limakoko nana i hou kela keiki Pake i ka auwina la o ia la ma Kikihale i ka pahi, maloko o kela hale hui o na Pake ma Ewa iho o Kaumakapili. Ua hoouka koke ia na Lutanela Makai Haka a me Nidamu, a me kekahi mau makai no laila, a no keia aku la i ka huli a hiki i ka loaa ana ia Nidamu mahope o kekahi pani puka o ua hale hoomana la. Ua hopu koke ia oia a laweia no ka Halewai, a mahope o ka hoomaopopoia ana o kona inoa a me kana hana, ua lawe loa ia i ka Halemai Moiwahine imua o ka mea ana i hou ai me ka pahi A i ka ike ana mai o ke keiki i houia ai, ua hooia mai la oia o ua limakoko la no ia nana i hou iaia me ka lokoino ma ka opu.
Imua o ka Aha Apana i ka Poakolu iho la, ua laweia ae oia no ka ninaninau ana a me ka heluheluia aku o ke kumu hoopii imua ona, oia hoi, he "manao kolohe e pepehikanaka," a ua waiho loa ia aku kona hihia imua o ka Aha Kaapuni. Ua hoihoi loa ia aku oia no Kawa e hoopaaia ai. Ua hoao pinepine ae oia e hoomake iaia iho oiai oia ma ka Halewai, aka, ua kiai makaala loa ia e na makai a hiki wale no i ka laweia ana imua o ka Aha.
O ka Pake keiki ana i hou ai i ka pahi, ua make aku i ka hora 2 o ka wanaao Poakahi i hala.
-
No ka makemake ka e lilo i kumukula no Kawaihae-kai, Hawaii, o Kahilihiwa (k) o Kapulena, Hamakua, ua lawe ae la oia i ka hoohiki e kakoo i ka Repubalika oehaa a e hoino loa i kona Moiwahine. O ia ka hoike a ko makou mea kakau e noho la ma Hamakua.
HEIHEI KAA WAWAE.
-
Luhiehu Kahua i na Poe Ake e
Ike i ka Mea Oi.
Ma ke ahiahi Poakolu iho la, he 30 minute paha i koe a kani ae ka hora 5, ua mumulu ae la he heluna nui o na kanaka o na waihooluu like e makaikai i ka heihei kaa hehiwawae e malamaia ana ma ke Kuea Halealii, mawaena o Geo Angus, Tom King a me Sylvester, he wahi keiki Pukiki lawe nupepa. I ka hoea ana mai o na poe heihei a ku ma ka laina, o ia no ka wa i mumulu loa mai ai na kanaka e ake ana e ike owai ana la ka mea nana ka ai o ia la. He 15 minute i koe a kani ae ka hora 5, ua hoomaka aku la lakou e holo a lilo aku la o Angus ka oioi mua, a i ka hiki ana i ke alanui Alapai, ua lilo aku la ia Sylvester ke alakai ana ia lakou a hiki wale no i Waikiki.
I ko lakou huli hoi nui ana mai, ua hoao iho la kela a me keia e lilo ka lanakila iaia, a no ia mea ua puka mai la o King mamua a hiki i ka lilo ana mai ia Sylvester ke alakai ana ia lakou i ka hoea ana mai i Pawaa, a ua mau oia pela a hiki i ke alanui Alapai hoomaka o King e oi mamua a haule hou no nae oia ia Sylvester mamua iho o ka halekula o Kawaiahao I ke kokoke ana i ka Hale Mele Hou i pau i ke ahi, ua hao ae la o Angus i na kepa linohau o Hale auau a lilo mai la ke alakai ana a hiki i ka pahu hopu me ka ukali mai o kahi keiki Pukiki mahope, a haule ino o King. Manawa i holoia he 37 3/4 minute iloko o umi mile.
Aia paha maluna aku o ka elua tausani ka nui o na kanaka i akoakoa mai ma ke kuea no ka makaikai ana i keia lealea heihei o ka la, a ua nui no hoi ua poe i pili mahope o ka lakou mau moho i makemake ai.
O na makai, ua kukulu laina ia lakou no ka malama ana i ka maluhia a me ka hookaawale ana i ka lehulehu mai ka akeakea ana i ke alanui no na poe heihei. Ua maluhia na mea a pau, aole he mau hana hoohaunaele.
Auwina la no hoi o ka Poaono nei, ua malama hou ia iho la no he heihei kaa wawae no ka pahu holo o elima mile, e hoomaka ana mai Waikiki mai a hiki i ke Kuea Halealii, malalo o ka lawelawe ana a ka Ahahui Hooikaika Kino Honolulu. O na poe i komo ma ia heihei ana, o Angus, H Giles, Sylvester, Lisimana, Kini, E. H. Parisa, Turner, Waila, A Giles a me Esepina. Ua hoomaka mai lakou e holo mai kahi i hoike mua ia aenei me ka oi ana o kahi mamua o kahi, a oiai hoi, ua hookuu mua ia mai kahi mamua o kahi, nolaila, ua hooikaika kela a me keia e loaa iaia ka lanakila o ka la, aka nae, ua pau nui nae lakou i ka hina ilalo a pau i ka poholehole a eha maoli kekahi poe iwaho no o Waikiki. O kahi keiki Pukiki nae, o Sylvester, i kona hina ana ua ala hou ae la no oia a kau hou ma kona kaa a holo mai la a hiki i ka pahu eo ma ke alo iho o ka Pa Alii. Aole nae i haawi na lunakanawai i ka lakou olelo hooholo no ka mea nana ke eo.
-
Make o Kimo Pelekane Opio.
Ua aneane ae i ka hora 9 P.M. o ka Poalua iho la, i make ai o James Dowsett, keiki hiapo a Kimo Pelekane makai o Puuloa. I ka hora 10 ae i hoihoiia mai ai kona kino wailua no ka home o kona makuakane ma Kapalama. Auwina la Poaha nei i hoolewaia aku ai oia no ka ilina i Maemae a waiho aku la ka lepo i ka lepo, malalo o na lawelawe haipule ana a ka Rev. A. Makinikoki. He wahine kana me na keiki elua e noho u nei nona, a me ka luaui me ka ohana.
No elua makahiki i hala ae kona waiho ana i ka mai pulepule, he haawina i loaa iaia ma ka haule ana mai ka lio. He lunamakaainana oia no Honolulu nei iloko o 1887 a me 1888. Ua maha aku la oia. Aloha no!
-
He 15 ka nui o na hihia o ke kau kiure o Lahaina e noho mai ana i keia mahina ae.
O ka la 19 o Dekemaba e hiki mai ana, he la hoomanao ana ia no na Kula Kamehameha a elua no ka mea nona ia la, oia o B. Pauahi Bihopa, i hala i ka make. E malamaia ana he mau lealea, a pela aku ma ke kahua o ke kula.
O na pahu bia a pau e hoea mai ana ianei mai na aina e mai e pau aku ana i ka wehe a hoaoia e na luna o ka Hale Dute ma ke kauoha a ka Luna Dute Nui. No ia mea ua lilo i mea hoihoi ole no kekahi poe mea hale inurama ka weheia o ka la kou mau pahu bia, a ua manao e haalele ina e hana io ia ana pela.