Ka Makaainana, Volume IV, Number 19, 4 November 1895 — Page 4
4 HONOLULU, OAHU, POAKAHI, NOVEMABA 4, 1895.
KA MAKAAINANA,
HE NUPEPA OILI PULE.
-
W.H. KAPU,
Ona, Luna Nui a Lunahooponopono.
Wahi noho, ma Honolulu.
F.J. TESTA (Hoke),
Puuku.
Me ka puuku wale no na hookaa dala kua, aole i kahi mea e ae.
KEENA. Helu 327, Alanui Moi, kokoke i Aanui Konia.
-
UKU O KA NUPEPA.
No Ekolu Malama - $.50
No Eono Malama - - 1.00
No Hookahi Makahiki - - 2.00
-
POAKAHI, NOVEMABA 4, 1895
-
MAIKAI no ke ola o "ka luhi o maua me ia nei" e hoohala nei ma kona wahi ponoi, a oiai no hoi malaila, he pio no nae hoi kona olelo ana. Ua nui no ka hoomanawanui a me ka pauaho ole i na inea, nona ponoi iho a no ka lahui pu no hoi kahi.
-
HEAHA mai nei la hoi nei o ka Ahahui Kokua Manawalea Lahui, aohe ike hou ia o na hoike helu? Ua moewaa paha kona kakauolelo hoomanawanui pauaho ole. Ke makemakeia nei e ike lea ia ke kulana o kona waihona malalo o ka malama pono ana a kona puuku, a o ia no hoi keia e hoonaulu nui.
-
UA hoike ae kekahi mau apana o kakou i ko lakou mahalo i ka Ahahui Manawalea Hawaii, ma na olelo hooholo i hoopukaia aku e makou ma ka helu i hala. Aohe ia he mea hewa, aka, o ka hana pono maoli no ia. O ka makou nae hoi ia e olelo ae no na apana aku i koe, ahea la hoi lakou eueu ae ma ia hana hookahi?
-
NUI ko makou minamina no ko Kauka Berodi haule koke ana i ka make, oiai, o ka hoi koke ana mai nei no ia mai Kapalakiko mai ma ka mokumahu Kina aku nei, mamua ae hoi o ka hiki ana i ka lahui ke hoike akea aku i ka mahalo ana iaia a me kona hoa, Kauka Mare, no ka laua laau ola i ka wa mai kolera iho nei, ma o na olelo hooholo la. Aka, aole no nae hoi e hewa, oiai, ua hala aku oia, e hoike ae no hoi ka lahui ia mea i kona hoa hana pu e ola nei me kakou. He kokua nui ia no ka lahui iloko o ka wa o ka pilikia nui me ka lilo ole, aka, ua hanaia hoi e laua me ke aloha a me ka manawalea, nolaila, o ka kakou aku hoi koe ia laua me ka lilo nui ole no. E hewa anei hoi ia? Ua oi aku ia mamua o ko kakou oleloia mai i ka ike a hoomaopopo ole i na hana mai kai a ku i ke aloha e hanaia mai ana ia kakou, a o ke pale loa ae hoi ia mau olelo ana ka kakou hana pono loa.
OWAI LA KA LAHUI HAWAII?
-
Ua ulu mai ka ninau maluna ae mamuli o ko Wile Kakela ikeia ana mai nei e Peresidena Kalivilana ma ke ano he Elele a he Kuhina no Hawaii nei ma Wasinetona, Amerika Huipuia. E like no hoi me ke ano mau ma na aha ike o ia ano, he mau haiolelo ana hoi kekahi, a pela mai nei no hoi i neia ikeia ana mai o Kakela. Ma ke ano nui, ua hoike aku o Kakela i ke kauoha no ko Kakina konoia e hoi, a i kona hookohuia aku hoi e pani ia makalua. A mawaho ae hoi o ka hoike ana aku i na manaolana mau, ua hoike aku la oia nona ponoi iho, oiai hoi oia e noho ana ma ia kulana oihana, e hoao ana ka oia ma na ano a pau e hiki ana iaia, e imi aku i na kumu e hiki ai ke hiipoiia, malamaia, a hoomauia o na launa ana ma ke ano kukai kalepa a noho hoaloha maikai ana, e like me ka mau mawaena o na Aupuni a elua.
A ma ka aoao mai hoi o ka Peresidena, mawaho ae o ka ae ana mai i ka lawe aku i na palapala a Kakela i haawi aku ai e pili ana ia Kakina, a pela no hoi me ko Kakela hookohu, ua pane mai oia ma ka mahele hope o kana haiolelo penei: "Ke panai aku nei au i na manao maikai au i oluolu ai e lawe mai i o'u nei, a ua hauoli hoi e hoike aku i ka makemake oiaio (hookamani ole) o keia Aupuni a me o'u hoalahui e loaa auanei ka haawina o ka holomua, hauoli a me ka hooponopono aupuni maikoi i ka lahui Hawaii, a e mau loa aku no hoi ka launa makamaka a me ka pili pumehana ana a lakou i laulea ai mamua aku me ka lahuikanaka o Amerika Huipuia."
Ke hoomaopopo lea ia iho keia mau mamala olelo a ka Peresidena, ua hiki no ke ike lea ia iho aole no o Kakela i apo aloha ia mai iloko o ka hoihoi a me ka hauoliia, aka, ua puanuanu maoli no. E hiki anei ia kakou ke ae o "ka lahui Hawaii" a ka Peresidena i olelo ae ai, o ka poai mailuilu ia o ke Aupuni Repubalika oehaa e ku nei i keia la ma Hawaii nei, a nana hoi i hoouna aku nei ia Kakela? Ina kakou e hakilo pono iho ana, aia no iloko o kela mau olelo ka pio ole o kona manao no ka pono o ka lahui kumu a oiwi o Hawaii uuku nei, a o "ka lahui Hawaii" no ia ana i manao ai, ka hapanui hoi e hoomalu haakei ia nei e ka hapauuku me ka wanawana o na mea kaua. A pela no hoi makou i olelo ae nei no ke puanuanu o ko Kakela apo aloha ia ana mai la, a ua ike a hoomaopopo no ke Aupuni maanei ia mea, aohe e hala. E hewa ole no hoi kakou ke hoomaopopo iho o kakou no ka i manaoia ma ia mau mamala olelo a ko kakou "makamaka nui a maikai," a aole loa hoi o na unu, na pala hinu, na kuewa, na kolea, na ohakulai, na oha piliwale, a pela aku a "kini Kailua, mano Kaneohe."
-
I HALEAINA NO KA OIWI.
-
He mau la i hala iho la, ua hoopaia ae ko makou Puuku e pili ana no ka mea pono e weheia i haleaina a i hale puhipalaoa a inu kope me ki no ka lehulehu. Ma kona manao, wahi ana ia makou, he hana maikai loa ia ke hapaiia i nei wa, ke hiki nae hoi.
Nana makou i hoike mai no keia kumuhana, a o ka makou hoi ia e waiho aku nei imua o ka lahui, me ko makou haawi pu aku no hoi i na kokua a me na kakoo ana a pau, e like me ka hiki ia makou ke hana aku. Ua hoomaopopoia no nae hoi, aole e ku kekahi hana ke ole e nui ke koo mahope aku, oia hoi, o ke dala, a aole no hoi e holo, pono ke ole e alu like ia mai ma ke kokua ana.
Me ka hoopoina ole eia kakou i ka wa pilikia o ka aina, e hewa ole no nae hoi paha kakou ke hoao ae. Ina ua hiki keia hana ke hapaiia e na Pake a me na Kepani me ka holomua pehea no hoi e hiki ole ai ia kakou? O ka hoao no ka mea e pono ai, no ka mea, aia no a hoaoia, alaila, ikeia ka waiwai a me ka pono ole. Aole no hoi i nui loa ka mea i makemakeia, he $1,000 a malalo iki mai paha, e like me ka mea e hiki ana ke loaa no ka hoomaka koke ia o ka hana. Ua makemakeia o ko makou Puuku ka puuku o ia hana no ka manawa a ku pono ae, a ma ka $1.00 o ka mahele e luluia ai, a e hoomanaoia - "o ka mea lulu nui, e ohi nui no oia, a o ka mea lulu uuku, e ohi liilii mai no oia." Eia ka hana, hoeuia ae a ku. oiai, he pono nui hoi nei no ko kakou poe paahana a pau. Owai ana la na poe iwaena o ka lahui e hele ae a waiho i kana a i ka lakou mau lulu ana me ka mea i hilinaiia a makou i hoike ae nei? A i ole no hoi, e akoakoa mai kekahi poe a e kukakuka pu ae no ka mea pono e hanaia ai. Ina kakou, imua!
-
Mamuli hoi o ka pilikia omaimai o ko makou mea kakau o "Na Aina Mamao," ua haule hou no ka makou mau nu hou o na aina e. Ua manaolanaia nae hoi e palekana ae ana no oia i keia mau la.
"MALOO NA IWI I KA LA."
-
Ua loheia ma na lono mai o ka Poakahi iho la ua hoea aku o Wile Kakela a ku imua o Peresidena Kalivilana a ua haiolelo aku me ka hoike aku oia ke pani ma kahi o Kakina i kauohaia e hoi. A ua pane mai no hoi ka Peresidena ma kona aoao, e like no hoi me ke ano mau ma ia ano aha ike pili oihana mawaena o na launa aupuni ana, a ke hoomaopopoia iho hoi ma ia pane, ua koe aku no ke ano pumehana loa o ke aloha. Ua wini no ka hoi "kaupoku o Hanalei" la!
-
O kahi mea nae paha hoi e apiki ai ua o Kakela, aole e loihi ana kona mau la ma o e hookohukohu Kuhina ai a hoea aku ka mea nona maoli ua kulanana la, oia o Haki, no ka mea, wahi a ka oleloia, iaia ka i haawi mua ia ai I hookohu wale ia aku no ka o Kakela, i hiki ai iaia ke holo i o e lawelawe ai i kekahi mau hana ponoi ana, a ma ke ano holo hoomaha no hoi kahi, malalo o na lilo o ke Aupuni.
-
Ma kekahi hihia imua o ka Aha Kaapuni i ka Poaono nei, ua waihoia ae he aelike mawaena o na loio o na aoao a elua no ko Lunakanawai Kaapuni Kupa haawi mai i kana olelo hooholo mahope aku o kona waiho ana aku ia kulana. O keia ka lono maopopo mua loa no ka pau o kona noho lunakanawai ana, a e lilo io ae ana paha hoi oia i Kuhina no ko na Aina E ma ko Haki wahi, aia nae paha hoi a makaukau oia e holo aku no Wasinetona a kipaku mai ia Kakela.
-
Ke oiaio hoi keia pau o Kupa, alaila, e loaa ana he kuia i ke kau kiure o ka Aha Kaapuni i na la, a me he la, aole paha e weheia ana. O kekahi kumu paha hoi e kuia ai, eia no ka Lunakanawai Kaapuni Ekahi ke waiho nei i ka ma'i, a maopopo ole ka mea kupono e hiki ai ke lawe a auamo ae i na koikoi o ka oihana. A o kekahi kuia no hoi, he keakea ana aku paha hoi ia i ka hookoia o ka makamake o ke kanawai, eia nae, o na ano hana iho la no hoi ia o nei au. O ka la nae hoi keia e maopopo loa ai.
-
Aohe no he mau mea ano nui loa a keia Aupuni e hauoli ai no ko Kakela ikeia ana mai nei e ka Peresidena o Amerika Huipuia, no ka mea, o na olelo no ia Komisina Balauna a ia Kuhina Wilisi mai no hoi, a pela no hoi ia Kakina ma o, o ia no nei ia Kakela mai la, aole no i loli ae, oia hoi, o "ka lahui