Ka Makaainana, Volume IV, Number 16, 14 ʻOkakopa 1895 — Page 8

8 HONOLULU, OAHU, POAKAHI, OKA TOBA 14, 1895.

KELA A ME KEIA.

                I keia kakahiaka e wehe ai ke kula o Kauluwela.
                Ua pau ko J. P. Kina noho luna lawe nupepa ana no makou.
            Ua oluolu a maikai loa o F. Godefere i keia wa, a eia ke hele nei iwaho.
            I ka Poaono iho nei i piha ai ka 403 makahiki mai ka wa i loaa mua ai o Amerika.
            He moolelo hou ka makou e oili aku nei ma keia helu. Hoonuuia iho i kona mikololohua.
            I keia la e pau mai ai i ka hookuuia na limahana Pake e hoomaluia la ma Kahakaaulana.
            He aha hulahula ka ka Hui Lei Ilima e haawi ana i ka po Poalima iho, maloko o ka Paka Kuokoa.
            I ka Poakolu iho la i hoonoaia ai ke kapu o ka hele ana aku o kela a me keia kanaka ma kela apana keia apana.
            E heluhelu ae i ka hoolaha a ka Papa Ola malalo o ke poo "Ma ke Kauoha" e oili aku la ma ka pepa o keia la.
            Ua hoonuanuaia aku no ka waihona buke o ke Kula o Kauluwela e Theo. H. Davisi, he kanahiku mau buke heluhelu o na ano like ole.
            He kanalima mau ma'i lepera a ka Likelike i lawe aku ai no Molokai i ka Poalima iho la. O ka hapanui o lakou he poe kane wale no.
            Aia ke waiho nei maloko o kona rumi ma ka Hotele Hawaii me ke onawaliwali ke Kanikela-Kene rala Mila o Amerika Huipuia maanei.
            O ka Poalima iho ka la hoano o Sana Luka, ka Euanelio, a e hoomanaoia ana ma na luakini o Sana Anaru a me Malieokamalu.
                Ua lilo aenei ka nupepa Ka Leo o ka Lahui malalo o na hookele hou, o Simona P. Kanoa ka lunahooponopono, a o D. M. Punini ka puuku.
            Aia iwaho o ka nuku o Mamala kahi i moku ai o ka mokukaua Ame rika Olimepia mai Lahaina mai. I nehinei iho la no ke ku ana mai.
            Ua loaa mai nei i ka puuku o ka Ahahui Manawalea Hawaii, he $17 mai na poe puuwai hamama mai o Anahola, Kauai, i ka Poalima iho la, na loaa hoi o kekahi ahamele i haawiia e ko laila mau kupa.
            I ka po Poakahi iho la i haawi ae ai ka puali makai he paikau hookahakaha makai o alanui Papu, malalo o na alakai ana a Kapena Paka. Ma ka nana aku, aole no e pakele na kipi ke manao mai e pae iuka nei o ka aina ia lakou nei. Eleu no!
            He la keia no na poe aloha Alii e pau aku ai e ike a e aloha kanikau pu me ka Moiwahine Kanemake no ka make ana o kona pokii, ke Kama'liiwahine Poomaikelani, e hoomaka ana mai ka ho ra 10 A. M. aku a pau i ke awakea ae.
            O ka hoopii a ka Hawaiian Commercial and Sugar Co. kue i ka Ona Miliona Sepekela, ua waihoia a ka Poalima, Dekemaba 6, e hooloheia ai imua o ka Aha e like me ke noi a ka loio o ka aoao pale, no ka mea, aohe oia ma Honolulu nei, aia i Europa.
            He Kepani limahana ka i loaa aku ua make ma Laaloa, Kona, Hawaii, i kahi mau la o kela pule aku nei. Aole i maopopo kona kumu i make ai.
            Ma Waiohinu, Kau, Hawaii, ua oili mai la he pua ohaha mai ke kihapai mai o Mi sasa Noa Kauhane, ma ka la 25 o Sepatemaba, he kaikamahine.
            I nehinei i aeia ai ko waho nei poe e komo e ike i na makamaka ke noho nei ma Kawa. Ka makamua loa keia mai ka hoomaluia ana mamuli o ke kolera.
            O ka Mariposa ke ku mai ana ma ka la 17 iho mai na Panalaau Hema mai. Mai Kapalakiko i ka la 21 aku ka Ause teralia, a o ka Alameda ma ka la 24 mai ia awa mai no.
            I ka mokukaua Olimepia ma Lahaina, wahi a ka loheia mai, o Samu Nolena ka hale kipa o na alii o ka moku, oia no hoi ka mea piepiele ma ka waapa i ka moku. Ola no!
            Ua hiamoeia paha ka luna hoohana o ke Aloha Aina i paewa ai ka pili'na me ka nihoniho o kekahi manaopepa ma ke kolamu elua o ka Poaono iho la. E ala no hoi paha!
            I keia kakahiaka, ua loaa aku he elua mau peahi lima kanaka iloko o kekahi ipu hao ma alanui Maunakea aenei iloko o kekahi halekuai poi Pake, a ua laweia aku i ka Halewai.
            Elua mau keiki mahuka o Keoneula i ku ae imua o ka Aha Apana i ka Poaha nei. Ua kauohaia o Kawai e hoi hou, a hoounaia hoi o Haole no Kawa e noho ai a pau kona manawa i Novemaba 3 ae.
            Ia Pere sidena Kole i ka holoholo lio i ke ahiahi Poaono nei a mawaho iho o ka puka pa o Keoni Kolopana, ma Kulaokahua, ua puiwa ka lio a haule oia. He ouli paha nei no kona haule aku.
            No ka haunaele paha o kau Pake o kai o Kahakaaulana i paaia ai koa a me na makai i ka po nei, a o kekahi no ka hoi, ua manaoia ua pae mai kela poe kipi hookalakupua ma Waikiki a ma kahi wahi e ae paha. Ea, puoho a puiwa no la! Weliweli!!
            Poaha iho la i pau ai na buke kanawai a me na lako keena loio o A. P. Pi tasona i make i ke kudalaia e Mogana, ma ke kauoha a ka lunahooponopono o kona waiwai. Makepono no na buke o ka lilo ana, mai kana ponoi a ka kekahi poe e ae, a me na lako e ae.
            Eia no ke hoomauia nei ke kiai ana o Moanalua a me ka pali o Nuuanu. Ua unuhiia ko kekahi mau wahi e ae. A he poe koa hoi ia e kiai nei ma ke kahawai o Nuuanu, mai ka uwapo aku o Haaliliamanu a hiki iuka o Waikahalulu. Ua waeia mai keia poe koa mai kela a me keia pualikoa mai, a koe ko na puali G me H.
            He pualikoa hou ia i ku ae, o ia ke Komopani H. Ua piha ke 79 lala i nei wa, a e hoaahuia aku ana ka me na aahu koa. No ka haole ana paha ka mea e loaa koke ai, a o ke Komopani G hoi o na oiwi, aohe i loaa iki ae na aahu. Ke loheia nei nae hoi e loaa mai ana no ka na aahu no ia puali mua o ke ku ana, mamuli paha hoi kahi o ka loaa koke ae i kela puali haole hou.
            He umikumamalua ho ra e puhi hoomaemaeia ai na moku o na aina e mamua o ka haalele ana mai i keia wa.
            Ke hoolahaia mai nei he kanalima ($50) dala makana i ka mea nana ke kii e hoolala ai no ke Sila Nui o ka Repubalika o Hawaii, ke aeia nae e ka Ahaolelo e noho mai ana. E komo pu ana no nae iloko o ua kii la kela mau olelo—"Ua mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
            E hoohanaia aku ana ke kao eli lepo no ka hoohohonu ana i kela aoao makai o ke kahua makeke kahiko o Ulakoheo a hiki i ka nuku o ka muliwai o Nuuanu. A o ka lepo e luia ana no ka hoopihapiha ana i kahi e manaoia aku nei e hoomoe i alanui hou.
            Ua loaa aku ke kino make o kekahi Pake iloko aenei o ke awa i ka Poalima iho la e lana ana i ka ilikai, a i ka hora 1 no o ia auwina la i kanuia mahope iho o ka noiiia ana o kona kumu i make ai. Ua koloneloia a hooholoia i piholo i ke kai ke kumu o kona make ana.
            O Alina, ka Pake i hopuia ai i kahi la o ka pule i hala iho la, no ka opaopa i ka wawae o kekahi kaikamahine Pake a miomio, ua hookolokoloia imua o ka Aha Apana i ka Poalima nei, a ua hoopaiia he $25 me na koina. Ua hoohalahala loa aku ka Pake imua o ka Aha Kaapuni.
            Ke ku io mai he mokukaua Iapana i keia mau la iho, alaila, e hoea mai ana maluna ona he Kanikela-Kene rala a Komisina no Iapana maanei, o Mr. Shimamura kona inoa. Ua noho lawelawe oihana keia Kepani ma Mekiko a me Holani, a ua nui kona mahaloia.
            I ka Poakahi i hala i hoomaka ai na kula a pau o Honolulu nei, a koe ko Sana Lui, Kauluwela, a me ke Kula Kaikamahine Kamehameha. I ka Poalua mai i hoomaka ai ko Sana Lui me na haumana mai na apana haumia ole, a me ke kula Kamehameha o na kaikamahine.
                Ma na paia laahia o ke Kula Hanai Kaikamahine o Maunaolu, ma ka la 2 o Sepatemaba, 1895, ua hoopaaia iho la o Kale Kamana o Waiehu, Maui, me Misi Aluli Iia o ka mokupuni kaili la, maloko o ka materemonio mokumoku ole ka o ka mare e ka Rev. E. G. Bekewita. Ola aku la! Aloha no kahi ala!!
            I ka po Poaono iho la i holo ae ai na lio laau holo poniuniu ma ka Nekina aenei no ka manawa hope loa, mamuli o ka hoalaia aku o kekahi hale pohaku uinihepa nui ma ia kahua. E like no me ka mea i maa mau i na la mamua aku o ka hoomaluia ana o ke kulanakauhale nei no ke kolera, pela no ka mea i ikeia ia po. Aole i maopopo kahi e ku aku ai ma keia mua iho.
            Auwina la o nehinei i bapeti zoia ai ke keiki makahiapo a E. Nore, lunahooponopono o ka nupepa Kuokoa namu, ma ka luakini o Sana Anaru. Na ka Haku Bihopa o Honolulu i hooko ke anaina hemolele, a ua heaia ka inoa o ke kama o Carl Gordon Mohailani. O ka makou kalokalo, e ola loihi nei "mohailani" o ke au noho pio o Kalani, a KA MAKAAINANA nei hoi i keha mua ae ai.
            Po Poaono nei i ma reia ai o A W Carter (Ape Kaaka), Hope Loio Kuhina, ia Misi Edith Hakawela, kekahi kaikamahine a A. S. Hakawela. Na ka Rev. H. H. Paleka i hikii i ka nipuu, ma kahi noho no o na makua o ka wahine mauka o Puunui.
            Eia ke manaoia nei e ke Aupuni e oki hoopololei ae i ke kahawai aenei mauka aku o Kamakela, ma ka pa mai e nohoia nei e Kapena Alika Makalika a me kahi lihi o ka pa kulanui o Sana Lui a hala loa i kai mai. Ke hanaia ia hana, aole no paha hoi ia he maa e oi loa ae ai o ka pono no ke kahe ana o ka wai o kahawai.

Ma ke Kauoha

MAU RULA NO KA PAPA OLA.

KEENA O KA PAPA OLA,
Honolulu, Okatoba 11, 1895.
            O ka lawe ana mai i ka i'a, i'a-iwi a o kekahi mea e ae paha o ke kai a wai paha o kekahi loko, kahawai, auwai, kaikuono a awa paha, a i ole ia, ma ke kai paha a kahi o elua mile ka mamao mai ka aekai aku, mawaena o Laeahi a me ka Lae o Ahua, ma ka Apana o Kona, Mokupuni o Oahu, a mai na kuahiwi a ke kai, ua papa loa ia.
                Ua papaia ke kuai ana i ka i'a a me na mea e ae a pau o ke kai ma ka Apana o Honolulu, koe wale no ma ka Hale Makeke Hou, a malaila e hiki ai na i'a unahi, na olepe, a me na ula mai ke kai mai mawaho aku o na palena i hoikeia maluna ae ke waihoia no ke kuai aku malalo o ka hoomalu ana a na Luna Nana e hoonohoia ana e ka Papa Ola.
                O na olepe haole mai Puuloa mai, ua hiki no ke kuaiia ma kekahi wahi e ae malalo o kekahi ae kuikawa ia ana aku.
            E loaa no ia poe Luna Nana ka mana e hopu, hoahewa a hoopoino aku i kekahi i'a a mea e ae paha o ke kai e waihoia ana no ke kuai, a i ole ia, laweia ae paha i ka makeke, e loaa ana hoi ia lakou he kumu e manaoio ai ua laweia mai kahi mai i papaia ma keia mau Rula, a i ole ia, ua kupono ole no ma ka nana ana i mea ai.
                Ma keia, ua hoopauia ka Rula o ka Papa Ola e pili ana i ka lawe ana mai a kuai aku i ka i'a maloko nei o ka Apana o Kona i oleloia, i hanaia i Sepatemaba 3, 1895.
                Ma ke Kauoha a ka Papa Ola,
WILLIAM O. SMITH Peresidena.
                ok 14-2mnw

HALEKUAI LAHUI KALAHIKI.

Helu 405, Alanui Moi, ma Waikiki aku o Alanui Nuuanu, ma ka aoao mauka, ke keena mua o ka "Hawaii Holomua." Ma ia halekuai o na oiwi e loaa ai na anoi a me na paihi o na ano hou loa, e laa Na Kalakoa, Na Keokeo, Na Makalena, Na Kinamu, Na Huluhulu, Na Lihilihi, Na Kamaa o na Kane, Wahine me Keiki, a pela aku. Oluolu no ke kuai ana. Aohe hewa ke kipa mai e ikemaka, a aohe no hoi he kunukunuia no ka hoikeike ana i na mea kuai. M. PALAU, Luna Nui. ok 14-tf

Kuai Emi Loa! Kuai Hoopau!!

Aia ma ka Halekuai o KU KIMA. Helu 411, alanui Nuuanu. Helu 59 maluna. E hoomaka ana mai keia la aku no eha pule wale no. Na Kalakoa o na waihooluu like ole, he emi loa. Na Papa-mu nani, he 40 keneta no ka i-a. Pela me ko na kane mau lole maikai. Emi loa ke kumukuai. Na paa lole kamalii, oluolu ka auhau. E hele mai i ikemaka, aole lohe pepeiao. ok 14-2mh