Ka Makaainana, Volume IV, Number 16, 14 ʻOkakopa 1895 — Page 3

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, OKA TOBA 14, 1895. 3

HOOMANA KA TOLIKA

He Kuhikuhi no ke Ao ana i na Hoahanau o ka Ekalesia Anagalikana.

APANA ELUA—MAHELE II.
KA HOOKUMUIA ANA O KA EKALE SIA ANAGELO-SAKONA.
[Hoomauia mai ka Helu 15, Buke IV.]

                Mahope iho o kekahi houlolohi ana, ua wae ae ka bihopa o Roma i kekahi kahunapule o ka Ekalesia Hikina, i kapaia o Teodore (Theodore), a ma Roma oia i hoolaaia ai iloko o ka makahiki 668. He moneka Helene o Teodore, he kupa no Tasusa (Tarsus), ko Sana Paulo kulanakauhale. He kanaka oia i aoo a i nui ka makaukau, he loea, a oi loa ae hoi aia me ia he haawina nui o ke aloha. Ua pae mai oia ma ko kakou aina i ka La o ka Haku, Mei 27, M. H. 669. Mahope koke iho o kona hoea ana mai ua hui mai la me ia o Hadariana (Hadrian), he mea i haawi mua ia aku i ke kulana akibihopa, aka, ua hoole nae. Ia laua i hele kaapuni like ai i ka aina holookoa, ua emoole loa ko laua kamaaina a laulea ana me ka lahui a me ko lakou mau hemahema; e hoala ana i na kula a me na kahua moneka e like la me ke kupono o ka manawa e oili ae ana, a me ka hooponopono ana hoi i na hoohihipea ana e waiho ana ia wa. Ma ka hoomaopopo ana iho, me he la ka hoi ua loaa ia Teodore ka lanakila ma kona ala ma na wahi a pau mamuli o kona noeau a aloha. Me ke kakooia e ka oihana kahuna, ua hoomaka oia e hooko aku ma ka lawelawe ana i kana mau hoolala ano nui loa no ka hoohui ana ae i na misiona ku kaawale a kauliilii o ka Ekalesia Anagelo-Sakona.
                He loli ano nui loa ko Teodore noho ana ma ka moolelo o ka Ekalesia Anagelo-Sakona. Mamua aku he mau misiona kakaalawa kona, a malalo hoi o kana alakai ana ua hoohuiia ae iloko o kekahi mea holookoa pili lala; ua aneane loa e papaluaia ae ka heluna o na bihopa; ua maheleheleia ka aina iloko o na apana kihapai ekalesia, a ia wa no hoi i hookumuia ai na hoomaka ana o ka hooponopono kihapai ekalesia, e like hoi me ia i hooiliia mai ai ia kakou.

MAHELE III.
NA KUMU O KA HOOHULI HOOMAEMAE.

                Ma keia mahele i manao ai makou e hookolo loa aku ai i na anuu hou aku i lilo loa ai o ka Ekale sia Enelani malalo o ka hoomalu a ka bihopa o Roma; a e hoaiai ae hoi i na hana ino like ole a lehulehu i komo aku, a alako aku ai hoi ma ka hopena iho i ka Hoohuli Hoomaemae ana iloko o ke keneturia umikumamaono.

— i —

                Mai na la mai o Teodore a ka Hoopioia ana, ua hala ae he kowa manawa o eha haneri makahiki. Ua pii akahele ae iloko o keia manawa ka mana o ka noho bihopa o Roma, a pela no hoi i pii mau ae ai kona mana iloko o na hoohana ana o ka Ekalesia o Enelani i kela a me keia wa. Aka, ua oi loa aku ka ikaika i loaa ae mamuli o ka Hoopio Noremana ana (oia hoi, ko Enelani pio ana i ko Nomanade poe). I mea hoi no Uilama ka Lanakila e hiki ai ke hookahua i kona kulana e like la me ka manaoio o ia wa, ua ui a haliu aku oia i ka Pope e apono mai i kana huakai, a ua komo aku oia i Enelani me keia mana i manao wale ia. Ua hookolo like aku no na moi Noremana i keia ala hoohana like. Ua loaa ae ke kuia i ka panepoo no keia manao ku ole i ka hoihoiia o ka noho pio ana aku malalo o Roma i ka wa o ke paonioni nui e pili ana i na hookohu oihana, oia hoi, ina paha hoi na ka pope a na ka moi paha e hookohu aku i na kulana noho'na bihopa. Iloko o ke au noho alii nawaliwali ana o ka Moi Ioane, ua hoopauia ka Moi e ka Pope Inokene III. (Innocent III.), a haawi aku la i ke aupuni ia Pilipi o Farani, me ke koi aku iaia e lawe ae i ka hoomalu ana ia Enelani, ma ke kahua o ia kekahi lihi o ko ka pope emepaea (aupuni). No ka noho bihopa o Kanatebure mai ke kumu o keia paee ana. I mea e hoopakele ai iaia iho, ua kukuli aku o Ioane imua o ko ka pope hope, a hooia aku la ua paa oia i kona leialii (kalaunu) mai ka pope mai, a ua kaa hoi o Enelani, pau mai na hana kivila a me ekalesia, malalo aku o ka noho'na ekalesia o Roma.

(E hoomauia aku ana.)

            Ma Nu Ioka i ka la 23 o Sepatemaba, ua hoohuiia ma ka mare o Lutanela S. K. C. Gibbons, o na aumokukaua Beritania Nui me Misi Lani Atkinson, kaikamahine a ke Kahukula A. T. Atkinson. Na kona kaikunane i haawi aku iaia i ke kane mare.
            Aole i lawe i ka hoohiki mamua, a i ka noho ana iho nei ma ke keena o ka Papa Ola e hana ai, ua lawe ae la o Kimo ( James Spencer) i ka hoohiki kakoo i ke Aupuni Repubalika. A i keia wa nae hoi, oia kekahi o na lala o ka puali kaualio.

NA MOKUPUNI.

Na Lono Kuwaho mai kela a me keia Apana o keia Aupuni.

Ko Hanalei Mau Mea Hou.
LILO I KA WAI A MAKE LOA.

                Ua loaa aku ke kino make o kekahi paele ma ka inoa o Kale, ma ka muliwai o Hanalei nei, i ka auwina la Poakolu, Sepatemaba 25, i kekahi Pake, a nana i hoike ae i ka Hope Makai Nui o Hanalei nei. Ua ohi koke ia ae keia poe keonimana i mau koronelo: Jos. Mahaiula, Noa Kaheleiki, Petero Hookano, J. Lono, Kepelina a me Sam Louis. He elua la o ko lakou imi ana i na kumu o ka make ana o keia paele, a o ka lakou olelo hooholo, "i make ma o ka lilo ana i ka wai." He kupa a he kamaaina oia no Kauai nei, a o Kilauea kona wahi noho. He paina la hanau keiki kona kumu i hiki ai i Hanalei-uka, a no ke ano ikaika loa o ka wai a me he la paha ua hoao oia me kona ikaika a pau e pae ma kekahi aoao, eia nae, ua poho ia manao ona.

HOIKE HUI O NA KULA SABATI.

                He hoike hapaha hui o na Kula Sabati o Hanalei nei me ko Koolau ka i malamaia i ka La Pule, Sepatemaba 29, hora 11 a.m., ma ka luakini o Kilauea. Hoomaka na hana ma ka himeni ana i ka aoao 36 o ka Hoku Ao Nani a me ka Pule a ka Rev. W. B. Kapu o ka Ekalesia o Waioli. He lulu dala o 20 ka huina no ka waihona Kula Sabati mahope iho o ka pule ana. O ka papa kula o Koolau ka mua. No keia papa ka mahalo nui o kou mea kakau nei, nani na haawina a ku no hoi i ka ii na himeni, he kaili puuwai maoli no. O Kilauea aku kona hope, aka, aole ia i lihi launa aku i kona mua, pela no me ka papa kula o Waioli. Ia Kapaa, hanee ka halepule ilalo a mai nohaha liilii, ina aole lakou i himeni palua hou mai i kekahi himeni hiki ole i kou mea kakau nei ke hoolohe, oiai, mai o loa mai kela mea, ua piha mahalo ke anaina no keia papa. O ka Lunakanawai o ka apana o Kawaihau ke alakai o keia papa kula. O Anahola no hoi ka panina hope loa o na papa, a na keia papa i lawe mai i kekahi o na leo hooipoipo i makahehi nui ia e ko ke taona mau keiki, ua hana palua mai lakou ia himeni hookahi. He manao paipai mai ka Rev. W. B. Kapu mai me ke ohohia nui ia a me ke Kahukula Sabati Nui, G. B. Meheula, a hookuu na hana me ka himeni ana ma ka aoao 196 o ka Hoku Ao Nani, a me ka pule a ka Rev. S. Oili. He papaaina i luluu i na kohi kelekele a ka puukolu ka i paholaia mai mahope iho o ka pau ana o na hana hoike, a ua nuu iho kela a me keia a piha ka houpo lewalewa. He 107 ka huina nui o na haumana Kula Sabati i hiki ae mawaho ae o na makaikai. LULUUPALI.

            Ua hala aku nei ma ka Ause teralia no Kapalakiko o Kauka Berodi.
            Eia na mu ai lau o na mea kanu ulu ke hamu nei i ka lau kalo o uka o Kapalama. I ka maneoneo nui ole ae paha.
            Ma ka halekuai Waiona Kalepa e loaa ai ke SAKE maikai i paipai ole ia me ka wai, i like ole me ko kahi mau wahi aku ka paipaiia. He hapaha (25 keneta) ke kumukuai no ka omole hookahi. E kii nui ae!
            Mawaena o ka hora 3 a me 4 o ka auwina la Poalua iho la, i malama ae ai na limahana o ka uwapo Osianika he wahi paina hoomanao no ko lakou hoomaluia ana i kela mau pule aku, he nui hewahewa na ono i paneeia mai i mua o na hoa ke hele ala a manene na kumu pepeiao, ma kahi noho o Keoahu i malamaia ai Kapalama.

No ka Hoolimalima.

O ka hale ma Alanui Kalepa, i hoohanaia mamua e ka Hui Hoolaha Buletina Puka La. Ua hiki loa no o lalo ke maheleheleia i mau keena oihana, a pela, aku. E ninau ma ke keena o WM. G. IRWIN & C., Kaupalenaia. iune 24

HALEKUAI KUIKE OAHU
"KE OLA O HAWAII."
Helu 322, - - - Alanui Nuuanu.

Oiai hoi, ua pau ae la ke kuahaua ana, ua weheia hoi ka halekuai maluna ae i Iulai 1 nei, nolaila, ua makaukau loa e hooko a e hoolawa aku i na iini o na poe a pau. E ko no ka makemake o na wahine ke kipa mai malaila, a e pono no hoi ke kipa mua mai mamua o ka hele ana i na halekuai e ae. Malaila no e loaa ai Na Makalena, na Kalakoa, na Keokeo Halua me Vitoria, na Papale, na Kakini, na Hainaka, na Waiala, a pela aku a nui a lehulehu wale. E ike mai ia kakou hoakanaka. M. E. SILVA, Luna Nui. iul 8-tf

J. K. KAHOOKANO.

LOIO a he Kokua ma ke Kanawai. KEENA HANA: Alanui Kaahumanu, Honolulu. ian 8, '94 1mk

W. H. DANIELS,
[ BILA DANIELA]

A gena Kuai a Hooponopono Aina, Mea Hana Palapala Kanawai, Mea Ohi Aie, a pela aku. O na hana a pau e haawiia aku ana iaia, e lawelaweia no ia me ka eleu a me ka emoole. Keena Hana a me Wahi Noho, aia ma Wailuku, Maui. mei6-mk.

HALEPAI MAKAAINANA.
F. J. TESTA (Hoke) - - Ona

Aia ma Alanui Konia, mauka o ke kihi Akau, ma ka huli ma Ewa, o Alanui Moi. Ua makaukau loa e hana i na ano hana paipalapala a pau loa, e laa Na Bona, Na Aelike, Na Laikini, Na Palapala Kono, Na Likiki, Na Bila-poo, Na Hoolaha Pai Alanui, A pela aku, a pela aku. NA HANA BUKE A ME PAI NUPEPA. Aia malaila e paiia nei na nupepa "Ka Makaainana" a me "Ke Kuokoa" namu. E hookoia no na kauoha me ka hikiwawe a me ka eleu. iul 15-mhp