Ka Makaainana, Volume IV, Number 15, 7 October 1895 — Page 4
4 HONOLULU, OAHU, POAKAHI, OKATOBA 7, 1895.
KA MAKAAINANA,
HE NUPEPA OILI PULE.
-
W.H. KAPU,
Ona, Luna Nui a Lunahooponopono.
Wahi noho, ma Honolulu.
F.J. TESTA (Hoke),
Puuku.
Me ka puuku wale no na hookaa dala kua, aole i kahi mea e ae.
KEENA. Helu 327, Alanui Moi, ma Waialeale, kokoke i Aanui Konia.
-
UKU O KA NUPEPA.
No Ekolu Malama - $.50
No Eono Malama - - 1.00
No Hookahi Makahiki - - 2.00
Ina e hookaa mua ia peneia ka uku:
No Hookahi Kope - $.10
No Hookahi Malama - .25
No Ekolu Malama - - .75
No Eono Malama - - 1.25
UKU O NA LUNA NUPEPA.
5 Inoa - - - .15
10 Inoa - - - .20
Maluna aku o 10 Inoa - .25
Aia a elima inoa a kekahi luna mawaho ae o kona inoa iho, alaila, loaa he pepa iaia me ka uku ole.
-
POAKAHI, OKATOBA 7, 1895
-
PEHEA ana la ka hoi ke koena aku o na pio kalaiaina, ahea la ke Aupuni hookuu mai? O ka hookuu koke ia ae o ia poe, o ko makou iini nui ia, a pela no hoi paha me ko ka lahui. Ina, oia!
-
O KEIA ka helu mua loa o keia hapaha hope loa o nei makahiki, a e hewa ole no hoi makou ke hoomanao aku i na luna a me na poe lawe Ke hookananuhaia mai, alaila, ua nei mua aku e ao mai.
-
INA no hoi paha i uiia mai ia makou ka manao uwalo aku i na haipule e malama a e hoomanao ia nehinei i la e pule ai i ke Akua Mana Loa me ka hookeai pu, ina no la hoi ua hookahi liko ka uwalo ana i ka lahui. E like no me ka maopopo mua ole ia makou, pela no hoi makou i haule hope ai ma ia manao hana maikai, oiai, he mea hewa ole ka pule a me ka hookeai.
-
MAIKAI no ke ola kino o ke Aliiaimoku, e noho nei no hoi ma ke ano pio maloko o kona hale ponoi ma Wasinetona P. Aohe ona kiaiia, aka, he hookahi no kiai, oia o Kale Wilisona, i kokuaia hoi e kana wahine. Ua aeia ke Alii e hele holoholo i ke ao, aole hoi i ka po, a aole no hoi e moe i kahi e mai Wasinetona aku. O ka hele aku o kahi poe e ike, a i ole ia, hoopihapiha aku paha e like me mamua, ua papa loa ia, aia ka a loaa ka aeia mai e ke Aupuni a e kona kanaka i hoonoho kiai ai. Pela no ka hoi me na kahu, he poe kakaikahi wale no ka ka i aeia malalo o kona palapala huikala.
HILINAI KUHIHEWA OLE.
-
Pela ka mea i hoikeia mai ia makou mahope iho o ka puka ana aku o ko makou manao no ka "Hilinai Kuhihewa" o ke Aliiaimoku ma kela helu aku nei o makou no ka ka i kuhihewa, pelaia mai. Ina pela io, alaila, ua kuhihewa io no makou, eia nae, ua noi e aku no hoi makou no ke kalaia mai.
E ole nae hoi ka makou wahi hoomahele iki ana, makili mai ai kau wahi mea iki nana i hooi loa mai i ko makou hilinai, e like hoi me ko makou i manao a i koho wale ai no na mea la i ke alo o "ka luhi o maua me ia nei." Ua kuhihewa makou he kanaka ua mea la no ke Alii, eia ka auanei aole, he kanaka oia no nei Aupuni, e hooko ana hoi i ka hana no keia Aupuni mamuli o ka oi ae o kona hilinai mamua ae o ka mea i hilinai maoli ia, ae mea no hoi e hiki ai i ka lahui holookoa ke hilinai. O ia nae hoi, ua akaka loa ae la kona ano a me kona kulana io maoli, a ua pau ae la hoi kuhihewa ana nona.
Na ke au e hoea mai ana ma keia mua aku e hoike ae no na mea la, a ke hoea mai hoi ia wa, a ke kupono i ko makou manao ana, e hoike hou aku ana no makou i na mea a pau a makou i manao ai nona, e like hoi me ke ano o na mea i hanaia iloko o ka wa i aui ae. He nui no na mea e hiki ai ia makou ke hoomaikeike aku, aka, ua lawa paha hoi kakou no nei wa, aia no a no kahi wa hou aku
-
"MALOO NA IWI I KA LA."
-
Pehea la ko ka Papa Ola manao i ka lono ma kahi okoa ae o keia helu no ka puka ana ae o ka ma'i, i ano like loa paha me ko kakou o nei, ma kekahi wahi o Maui. Ua hoomaopopoia, aohe kauka o kela wahi, nolaila, aohe no hoi he mea i make. Ina paha ianei, pau nui i ka make, aohe mea koe.
-
O ka makou no hoi ia i haohao mau ai no ke ano o ka lawelawe lapaau ana a na kauka maikai o Kakaako. He okoa no paha hoi ke ano o ka ma'i, aole no he kolera, eia nae, ua lawelaweia ma ke ano he kolera, a nawai ole make no hoi, ua oi aku ka ikaika o ka laau i ke kulana o ka mea ma'i. Ua oi loa aku na make o na ola, e hoike mai ana i ka holopono ole o ka lawelawe lapaau ana a na holona o ka Papa Ola. O ka makou ia e manao nei ua hana hoao iho keia poe holona i ko lakou wahi ike maluna o na oiwi maoli, a o ka mea e make ana, aohe olelo ana nona, a ke ola mai no hoi, ua like wale no
-
"Ka Papa Ola hana nui," wahi a ka hoike o kekahi poo manaopepa o ke Kuokoa. I hana nui ka hoi ia wai? Ka i no hoi ia oukou iho no, na oukou no ke ino i hookomo mai a nui ai no ka hana. E hana nui no paha hoi a e pono no. Aole loa makou i ike he wahi mea kahi e kuai o kaena ana. Ua ikeia no ua nui ka hana, aka, ua hanaia e ka hapanui loa o na "oha piliwale" no kahi uku e loaa ana, aka ua hanaia hoi e ka haoanui loa o ka hoao kue no kahi uku ole, o ka pono laulaha wale no o na poe a pau ka i manaoia.
-
Ua ninaninania mai nei ka o Wili Kakela e ko Bosetona poe kakau nupepa a ua noi aku kona waha i ka walaau. Aia no la, e like no me ka makou i olelo mua ai nona, pela no oia i hana mai la ma o, he ike, he loea, a he pookoi maoli no i hele a lehia i na ike hoopunipuni Like loa no ka loihi o kona alelo me ko kona mua i kipakuia mai ai, me Kakina. O ka hewa no ia o ka hoouna ana ia ano poe ma o.
-
Nui kana mau hoopunipuni o ka hoike ana aku ma o O kekahi, ua huli nui ka na kanaka maoli mahope o ka manao hoohuiaina. Ehia la ia poe iwaena o ka lahui nei? A o kekahi hoi, ina ka i hooleleia mai na koa Amerika e hoihoi hou ae i ke Alii, i kela wa a Kuhina Wilis i koi ai, ua makaukau ka na Hawaii e kue hakaka aku me ka ikaika. Owai la ia poe, o lakou no paha? A o kekahi hou ae hoi, ua kokuaia kona hookohu e ka lahui o Hawaii. O ka hapa hea la o ka lahui ka i makemake iaia? O na wahi mailuilu no paha o ka Hui Repubalika Hawaii. Ea, ua mau no ka nele!
-
Ina makou e hoao ana e helupapa aku i kana mau wahahee ana, aole loa ia e pau pono ana, no ka mea, e hele aku ana no ia a kuapapanui loa mamua ae o ke kupono. Hookahi no hana pono i koe i ke Aupuni, e kauoha aku iaia e hoi mai mamua ae o kona hoohokaia mai. Aia no ke hoike e la no i kona hawawa, ka mea hoi a makou i upu mua ai no nona, a ka i no e hala ana. O kaupoku koe o Hanalei a nia nia loa ae. Iloko o ko ke Aupuni makau oia i hookohuia ai mamuli o ka hookikinaia aku, a o ka hua keia i loaa mai la.
-
E hala ole ana ka makou koho ke hele oia a hoea aku imua o ke Kuhina Nui, e loha a e hilahila ana, a ina he huelo kona e like la me ko kekahi ilio, e pelu ana no ia mawaena o kona mau kuau. Ua ino mua no ke kika nia; a oi loa aku hoi keia. Iaia e auwana hele la i kahi okoa ae, e hoolalau wale ana no paha hoi oia a hoea aku o Haki, wahi a ka oleloia, o kona pani aku ka ia i manaoia. Ua ike nui no hoi aohe o lakou hoihoiia ma o, hoomano aku no ka hoouna ana i kahi lala o ka hanauna a Satana.
-
Hoomakeaka no paha hoi na hana kiai aekai o keia mau po iho la. Ua lohe mai makou ua hele ke Comopani G nui i ka po Poalima nei ma ka aekai o Kaka ko me na pu wale no aohe na owili poka, aia ka loaa ana aku a ua hoi nui ae i ka Halekoa. Ina paha lakou i pae mai, pau nui i ke auhee a ahu mokaki na "opea" I na puali e ae hoi ma ka hakahakaha paikau o ia po, ma na alanui waho o ke kulanakauhale nei, mawaho, mauka, malalo, pau na Pukiki me na Olelo E. He wahi ano hana hooweliweli paha hoi nei.
-
Ia po no hoi i haiolelo ai ke kumuao paikau Amerika hou, me ka olelo haakei ae, ina i pae mai na poe hoala-kipi, "welawela ke kai o ka moa" ia lakou. Aohe wahi leo hooho hauoli ia aku no ia mau olelo ana mai na koa aku, na laweia me ke ano puanuanu loa. I ka wa hea no la hoi e pau ai na hana uko ole a hoopau koalaala a ke Aupuni oehaa?
-
O ke kumu paha i pau ai o ia rula o ka Papa Ola a aeia ai ka halawai po, no ke noi maoli ana no o Peresidena Kole imua o ke kahi halawai ana o ka Papa Ola, i hiki ai hoi i na koa ke akoakoa a hookahakaha paikau po ae, a e kue aku hoi i ka pae mai o mea ma, ka mea hoi a Kuokoa ma e kau e nei no ka weli me ke akaka pono ole. E ole nae hoi ia, pau ia rula, a oia ke makainui nei i na aka o lakou iho no. O ke ano no ka hoi ia o ke kolohe.
-
Po Poalua iho la hoi i huluipania ae ai na makai iloko o ka Halewai, na koa iloko o Iolani Hale, a o na kiai hoi ia kai o Kawa, a lilo ka hiamoe o ka po o ia poe i me amoe ole, ko lakou nei ma ae noho mau me ka makau a me ka weli I pololei wale ai no ka hoi ka mea a ke Kilokilo Dimerata i olelo ai. - "Ua anu, ua maeele i ka la o Hoku, o Mahealani, Kulu, Laaukukahi," a pehea hoi i nei, ia Laaukulua, a pela aku. E like no ka hoi me ia mai mua mai, pela mai nei no hoi ia a hoea loa mai i neia wa. Nui no ka lealea, a ola mau no hoi na palaualelo,