Ka Makaainana, Volume IV, Number 13, 23 Kepakemapa 1895 — Page 5
HONOLULU, OAHU, POAKAHI, SEPATEMABA 23, 1895. 5
ano hana a na poe ia lakou ka mana, a oi loa aku hoi, e ka Papa Ola, ma keia hookaawale kapakahi ana ae i na wahi i puia, paumaele, a haumia i ka ma'i. Mai ke alanui Halemai Pupule, ma Keoneula, ma Alanui Moi a Alanui Liliha, a ma ka aoao makai o kekahi laina pololei mai Alanui Kula aku a kahi i hoomaka ai, he ano huina-ha like ia, aole loa he ma'i hookahi maloko o ia wahi, eia nae, o kekahi ia o na wahi e hooluhi wale ia ai o na poe noho, a pakele aku la hoi kela poe. Kupaianaha no paha hoi. Me he la ka hoi no na Hawaii wale no nei hana hoomaemae a koe aku no na haole. Ua apiki no la!
-
Eia no na wahine o ka Ahahui Manawalea Hawaii ke hoomau nei i ka lakou hana maikai o ka hanai ai ana i na oiwi nele a hune maopopo loa, Ua puipui hou ae no hoi ko lakou waihona i na poe lulu hou, mawaho ae o ka makou i hoike mua aku ai, aka, na hookaulua makou i ka hoopuka aku a kahi wa okoa ae. Mamuli hoi o ka piha loa i na mea e ae. A pela pu no hoi me ka hoike helu o na loaa a me na lilo. E mahaloia no na wahine ma keia hana maikai a lakou.
-
Pau loa kela poe haole piliwaiwai i ka hookuuia, aka, o na oiwi a me na Pake i hopuhopu nui ia mahope mai o ko ia poe haole hopuhopuia ana, ua pau i kopiia. Ano e no la, kapakahi maopopo loa. Ua hooikaika ka Ilamuku o ahewaia kela poe, aohe nae i lawa na olelo ike, no ka pakela hoopunipuni loa no o ia poe, a mamuli o ia i pau ai na poo o kekahi mau kakauolelo Aupuni i ka pokeia mai na oihana, aku. A lolo.
-
Ulu hou no he haohao iloko o makou no J.W. Parata, he aliikoa, no kona hoonohoia ana aku iloko o ka Oihana Wai ma kahi o Alapaki Luka, ka mea i pau. O ke kumu o keia haohao, o ia iho keia, ina ua poino loa ke Aupuni i ka mea mua, pehea iho hoi i keia mea hou, aole anei e oi aku ana ka poino? Ina o ka hemolele ka mea i makemakeia, e loaa ana anei ia ma o keia hookohu hou? Ua minamina makou no ka mua, a aole hoi he hoihoi no ka hope iho. Ma ko makou ike mau iaia, he mea oia i maa i ka ona mau, a he ike mau ia no hoi ma na pakaukau pepa piliwaiwai. Ua lele aku nei ke Aupuni mai loko aku o ke pa palai a iloko o ke ahi.
-
A i lawa no hoi a pau kela poe haole he 13 i ka hookuuia, paa mai ana ia Kaapa he 13 poe oiwi no Kunawai mai, no ka piliwaiwai ki pa hoi ko lakou, a pela no hoi me 8 poe Pake no ia ano hewa like no. E pau ana keia poe i kopiia. Me he la ka hoi ua hanaia ke kanawai no lakou nei, aole hoi no na haole. O na ano hana no ia o nei au vaniki.
-
Mahope iho o ko ka Belegika haalele ana iho i na anoano ma'i kolera ianei, ua halawai mau aku oia a me kona kapena me na hawina o ke pakalaki. Hele a ku i Kapalakiko, haalele kona kauka hoopunipuni, ka mea nana o Limaikaika i hoopalaimaka mai i ke ano o ka ma'i o na Pake i make mua ai a kiolaia i ka moana. I haalele ka ua kauka la no ka makau i ka hoea hou mai ianei. A holo loa ae no mai laila ae no Iapana a ili malaila, aka, aole no i poino. Me he la ka hoi, ke uhai la no na lima o kona hopena iaia a mahope ona.
-
Liuliu ole iho nei no hoi kela $10,000 a ka Ahakuka Malu i hooholo ai no ka uku i ua lilo e pili ana i ka ma'i ahulau, noi hou ia iho nei no he puu nui ae, i kekahi o keia mau la iho la, a ua loaa no, he $25,000. Pela no auanei e hele liilii aku ai a oi loa aku paha i ko ka hoopio ana i ka haunaele o kinohi o keia makahiki. E hoomanaoia nae hoi, ke hana nei kekahi poe lehulehu iwaena o ka lahui, o na ano lahui like ole, me ka uku ole, a o ka oi loa aku no na oiwi, he poe nele a uuku mai o kahi loaa. Aohe olelo ana no na luna oihana Aupuni, he haawina uku mau ko lakou.
-
O ka ike i loaa i ka Papa Ola mamuli o ke komo kauhale ana o na poe luna nana, he ike ia i loaa mamuli o ko ka lahui hilinai mai, no ke ake e kinaiia ke ino weliweli i puka ae iwaena o kakou. He ike hoi ia i kupono e malamaia me ka laahia, aole hoi e hoike akea ia ae, a i ole ia, huaiia ae paha i ka Oihana Makai a Oihana Auhau paha. No ka Papa Ola wale no ia ike, a ilaila no, pau a nalo aku. Ina i manao ka lehulehu e hoike akea ia ana, aole loa e aeia mai ana kahi mea e komo wale aku iloko o na kauhale me ka palapala huli ole, a e huli a noii i na poopoo.
-
Eia ka mua loa o na Hoaha nau Emekona i ka Halemai Pupule e malamaia nei, aohe ka he ake o na hoahanau e kokua aku, no ka mea, aia ka malalo o ke Aupuni. Hilahila ole no hoi nei poe la. Ua malamaia iho oia ma kahi kaawale mai na poe pupule me ke kiaiia e kahi mea okoa, aohe nae he ae o na pokii e uku, nolaila, ua hoaahuia oia me ka aahu o na pupule a hoihoiia iwaena o ia poe e luana ai. E oi loa aku ana paha kona pupule. He mau hoahanau no kona ohana ole kahi ona, elua laua, a no keaha no la hoi i hoihoi ole ai a imua o laua e malama ai. Nele no i ka manao aloha la!
-
No Honuakaha kekahi hale i puhiia i ke ahi i ka Poakahi i hala.
Ua hopuia i ka La Pule nei o Samuela Pedero a me Palekai w, no ka hoeha ia Kalua w.
Mauka ae o Koiuiu ko makou keiki hoonohohua kahi hooheno ai i ka pahu puna o ko laila poe.
He lono wale no ia e lauahea nei e pau loa aku ana ka hoomalu ana i kahi o keia mau la, koe aku no nae ka oiaio loa.
Ua hoea mai nei ma ka mokupea W.G. Iwini ka pa hao hou o ka halepule o Sana Anaru. Na E B. Tomasi aku ana e hoohana a paa.
Wahi a C Lona i hoike ae, he ku ka paila o ua oopu make ma ke kahawai o Manoa i na la i hala me ke akaka ole o ke kumu o ka make ana.
Ua puhi ahi ia kekahi wahi pupupu hale ma alanui Puowa ina i ka Poakahi i hala, ka hale i noho ai o kekahi Pukiki makua me kana keiki a loaa ai i ka ma'i kolera.
I ka po Poakolu iho la, ua paa i ka hopuia e D Kaapa o Ke pano, iaia e hoao ana e lawe i kekahi mau mea liilii a ke Kepani ako lauoho ma alanui Moi nei, kokoke i Kawaiahao.
O Jack Hall, mea malama i ka hale i kaulana i ka heaia o Hale Manu, makai o Honokaupu, alanui Puowaina, ua hoopaiia imua o ka Aha Apana i ka Poalua iho la no ke kuai waiona me ka laikini ole, he $100. O ka elua iho la ia o na manawa ona i hoopaiia ai.
He $100 ka hoopai a ka Aha Apana i kau aku ai maluna o Keoki Hapakela i ka Poaha nei no ke kuai waiona me ka laikini ole, I ka Poakolu o kela pule aku kona hopuia ana, la 11. Hopu hou ia oia i ka Poalima nei no ko hoike hoopunipuui, oia a me J W Gibi, kekahi hoike ona.
Palena ole mai ka mahalo a ko Moaualua poe i ko lakou haku aina, ia Samu Damona, no ka mea, nana e hanai nei ko laila poe nele. Elua pepehi ana o ka bipi i ka pule, me ka mahuahua no ka hoi o ka haawina o kela a me keia mea. O kana kokua keia i ka Ahahui Manawalea Hawaii a na wahine e lawelawe nei.
[Hoomauia mai ka aoao 1.]
-
Pio Paha ua Kolera.
ana ka Peresidena o ka Papa Ola. Wahi mai a ka hoike a ko makou puuku, ua maikai a maemae ka nanaina o na mea a pau malaila, nolaila, aohe no he pala nui i loaa i ka lakou huakai, oiai he poe holona wale no lakou, aohe o lakou mea ike kauka, a akaka ole no ke ano o na lawelawe lapaau ana, na laau, a pela aku. Ua heleia na wahi a pau, mai ka aoao ma'i a ka aoao hoomalu, a ua mahaloia mai no i ka maikai o ka malama ana a me ka lawa pono loa i na mea ai i na wa ai a pau o ka la. A ua heleia aku no hoi na hale hoomalu hou o ke kukulu koke ia ana iho nei, ma Waikiki aku, ma ke kahua ki pu aloha. Maikai no ia poe, maemae ua hale, koe wale no aole i hamo puna ia. Ua hoao ke Aupuni e hana i na mea a pau e pono ai ka noho ana o ia lehulehu.
Pa Ilina Kolera o Kapukaki.
Oiai, ua haawi wale o Samu Damona i ka pa ilina kolera ma Kapukaki, aohe nae oia i makemake e heaia me kela inoa hoehaeha manao, oiai, ua hoomaopopo oia he mea hooweliweli, hoomanaonao, a hoomaeele ili ia i kela a me keia wa e hoopukaia ai, ma ka olelo a ma ka hoolahaia paha. Nolaila, ua hooholo oia, mahope o ke kukakuka ana me kekahi poe lehulehu, e kapaia o ka "Ilina Aloha," oia hoi, ka hooilina o kekahi poe i make i ko kolera, a kona puuwai hamama hoi i haawi ai me ka manao aloha. Maikai ka hana a maikai no ka inoa. Mahalo!
Hoike Piha o na Ma'i me na Make.
Sepatemaba 16 - W. Kekipi, hoikeia hora 1 p.m., mai alanui Liliha, make hora 1:40 a.m. o ka la 17. Na Kauka Mare oia i lawelawe. Oia ke kane a Kaaumoana. Ua manaoia kona pilikia no ka inu nui loa ana i kekahi laau ano okoa ae mawaho nei, mamua ae o kona laweia ana i kai.
Sepatemaba 17 - Pakele k, hoikeia hora 8 a.m., 65 makahiki, no ka halemai o Kakako, mai waena o na poe o Kapalama o hoomaluia la malaila.
Keluia w, make auwina o ka la 16 hora 4:45, no Kapuukolo mai oia i laweia ai i ka la 5. He ma'i okoa kona i make ai. Oia ka makuahiue o S Kala, kekahi o na keiki hoehoe waapa o ka uwapo a e noke hana nei ma ka halekuai mea ai o Luisi Ma. He kupa oia no na Hono-a-Piilani, a ua kamaaina i ko Lahaina.
Sepatemaba 18 - Louisa Fisher, 23 makahiki, hoikeia hora 8:05 a.m., no alanui Maunakea, Kapuukolo, make hora 6 p.m. He wahine hapa-haole keia a he ekolu ana keiki me kana kane
-
[Hoomauia ma ka aoao 8.]