Ka Makaainana, Volume IV, Number 13, 23 September 1895 — Page 1

Page PDF (903.71 KB)

Ka Makaainana.
BUKE IV - Ano Hou. Honolulu, Oahu, Sepatemaba 23, 1895. HELU 13

HANA KANAWAI OLE.
-
Kimopoia o Frank Godfrey i ka
Po e kekahi Poe Powa.

                    He mea e ka hoohikileleia ana o ke kulanakauhale nei i kakahiaka Poakolu iho la, mamuli o ka hoike ana ae o ka nupepa Pi Ki Adavataisa i kekahi hana ekaeka a ku i ka hilahila i hanaia i ka po mamua iho, oia hoi, i ke aumoe o ka Poalua. O ke ano o ia hana, o ka hoaoia ana e li la F. Godefere, kekahi mea kakau nupepa kamaaina o kakou, a o ka hemo koke ana mai no hoi ia mai ka Halemai Kolera. Ua lonoia a ua oleloia ae no hoi nana ka na olelo no ke kanu ola ia o kekahi mea a mau mea ma'i paha o kai o Kakaako, a nana, a i ole ia, ua maopopo no ka iaia ka mea nana kela mau palapala i kakau penikala ia a kapaiia ai ma kekahi mau huina alanui.
                    Peneia iho ko ano nui: Ua loaa oia ia J.W. Jones (Keoni), mea kakau pokole o na Aha Kaapuni me Kiekie, i kahi manawa o ka auwina la Poalua, a olelo aku la iaia ua makemakeia oia e kipa aku ma ke keena o ke Komite Ola a Kokua, kahi hoi a F.W. MakeSetoka, Hope Luna Dute a hunona na Afona, i makemake ai e hui me ia. Ua hooko aku oia, a ua ulu ae he kamakamailio ana e pili ana no ke kahi mau mea ana i olelo ai ia Kakina, a i kahi poe e ae paha. Ua Kuhi maoli la mai no nana ka kela mau palapala imihala o ka La Pule aku.
                    I ka pau ana o na kike olelo ana, ua konoia oia e hiki hou aku ia ahiahi loa iho. Ua hiki io aku no oia, me ka manao he halawai kahi a ke komite ia po, aole nae. Malaila nae kekahi poe lala, e laa o Lunakanawai Kaapuni Kupa a me Make Setoka. Ilaila no o Keoni, aole nae oia he lala no ia komite, a ua haalele aku oia ia keena me Godefere, a hookahi ko laua hele like ana mai no lalo a iwaho loa. Ua pau ka hora 8 i keia wa, a i ole ia, ua aneane i ka hora 10. Ia laua a puka, ua hele like aku laua makai, me ko Keoni olelo ae he "hana ano nui kana no ka lehulehu." Pela laua i hele ai a hala o Halekauwila a komo i ke alanui o ia inoa, makai iho o ko Hakafila ma halekuai a me na hale-papaa, a ua ho ea loa aku paha ma kahi pouliuli, kapalulu ana ka holo a kekahi kaapio a huli ana ma ia wahi a holo pololei a loaa laua e ku ana, a me ke kamailio mua ole, ua lele iho a la lau aku ia Godefere, aole nae oia i loaa, me ke ano hapapa iho o ua mea la ilalo, ua palulu hapa ia ka helehelena me ka hainaka Kulai mai la oia i ua mea la a loaaa o Keoni, a pela mai no hoi o Keoni, me ka lele hou ana iho o kekahi mea loihi. Oiai keia e noke ana, aole i nui ae ko Keoni leo no ona kokua, aka, ua olelo iki ae no - "E, ua oki, heaha keia hana?"
                    Ma ia hope iho i paa ai ko ia nei puanai i ka umiiia, onouia mai kahi laau iloko o kona waha, kiolaia he eke maluna iho o kona poo a he kaula iho ma ka a i, a hookauia iluna o ke kaa. Iluna aku o ke kaa, paa na lima me na wawae i ka hikii kupee ia, me ke kooia iho o ke kuli o kahi mea ma kona aoao, kokoke loa i ka umauma. Laweia a na kumu kiawe ma alanui Alani, Ainahou, ma Waikiki ae o ka Hale Dute, a ma ia wahi oia i hiliia ai ma ke poo me kekahi eke one, weheweheia kona aahu, hapalaia i ke ka a kapilipiliia aku i na hulu moa, a pau ia, hiuia iluna o ke kumu kiawe, e huki ana iluna a ilalo, a pau ia, haaleleia iho no ka make a ola paha. He ulia wale no kona pakele ana.
                    Ua ike mua ia oia e pii mai ana makai mai o ka pouliuli o ka Hale Dute e Kahelemauna, kekahi hookele kaa o ka Hui Ai Eke Ele (I X L), i iho aku i kai o na puu papa e kiola ai i ka ai kahiko, a komo iho la ka makau. Ia wa koke no oia i kahea aku ai ia Kale Eve eke, maloko o ka halekuai paka makai iho o ka hale hana mahu o na Hoahanau Luka, a nana i hele aku e hoomaopopo. Ua kahea mai o Godefere iaia, a na pane aku no hoi oia nei me ka ninau pu aku owai la oia, a ua hoike mai no kela, a i ka hui ana, he mea e ke kamahao i ka ike ana aku iaia me kona aahu ano e a me ke kaula li e lewalewa ana no i kona puana-i. Ua puka mai na poe a pau o loko o kahi halekuai paka a ikemaka i keia mea ano e o ka po, a ia wa i teleponaia ai i ka Halewai, a mahope iho na makai i hoea aku ai a lawe ia Godefere no ka Halewai, kahi ona i hoomaemaeia ai, a hoihoi loa ia i kauhale, i ka poli o kana wahine.
                    Ia makou e puka aku nei, ua hui a launa pu ko makou puuku me ia, a ua ike aku oia ua hele kona kino a uli. Ke waiho nei no ma kahi moe me ka nawaliwali hiki ole ke hele a puka iwaho. Aia kona liihia ma ka lima o ke Kuhina Amerika a me ke Kanikela-Kenerala, a o Numana a me Rosa kona mau loio
                    Ke oleloia nei he elima poe o loko o kela kaapio, a ina ka e huaiia ae ana na inoa o elua mau mea a ua o Gedefere i ike pono ai, e lilo ana no ia i mea no nei Aupuni oehaa e naueue ai. Ua oleloia no Li Tona ua kaa la, aole ka nana i hookele, no ka mea, ua hoihoi mua ka oia i ua kaa la, i onaia e ka Hui Kaa Kalabu. Loheia mai ua hiki aku o W.O. Kamika, Loio Kuhina, e hui pu me ia, a pela no ka hoi me kahi noe e ae, aohe ka ona ekemu a hoike nui mai i na nieleia aku. Akahi no a ikeia ka nui o na makamaka kipa aku e ike iaia. Ke manaolanaia nei e loaa ana iaia ka oluolu kupono e hiki ai ke hookolo aku i ka meheu o na kolohe o ka po.

-
Na Mokumahu Kuwaho.

                    Mahope iho o ka hora 5 o ka auwina la Poakolu iho la i kapalulu mai ai iwaho o Mamala ka mokumahu Kopatika mai Kapalakiko mai iloko o 6 la holo 3 hora me 2 minute. No ka hopohopoia o keia kupueu weliweli e laha nei, aole i ae ke kapena e hookomo mai iloko nei. O na eke leta wale no me na ukana a me na ohua ka i hooleleia mai, a holo loa aku la no i ka Poaha nei me ka lawe ole i na ohua a me na ukana mai keia awa aku, koe wal eno na poe makaikai i hiki iho nei i o kakou nei a ae ole ia ai e lele iuka ma kau no ka makaikai ana i ka Lua-o-Pele, he 13 ko lakou nui. Ua lawe loa ia aku la lakou no Iapana.
                    I ke kakahiaka Poaha noi hoi i hekau mai ai ka Alameda mai Kikane mai a holo loa no i Kapalakiko me ka lawe ole i kekahi eke leta a ukana e ae mai keia awa aku.
                    E ku mai ana ka Miowera mai ka Akau mai i ka la apopo, a e kikihi loa aku ana ia no na Panalaau Hema. I ka Poaha aku ka Monowai mai Kapalakiko a holo aku no ke awa like me ka Miowera. Aole no paha laua e lawe ana i ukana, ohua a eke leta paha mai keia awa aku.

PIO PAHA UA KOLOHE.
-
Manaoia ua Make Loa no ka
Emi Pu Ana Mai.

                    Ua lilo i mea hoohauoli loa no makou ka hoike ana aku ma keia helu o KA MAKAAINANA no ka emi a ano akakuu loa mai paha hoi o ka holapu ana a ka Weliweli Kolera, me he la ka hoi ua pio maopopo oia mamuli o ka lokahi ana a ka lahui e kinai i kana ulupa ana, no ka mea, mai ka Poaha mai a keia kakahiaka, hora 6, aohe mea ma'i hookahi i loaa a i hoikeia ae i ka Papa Ola. He hiohiona hoohoihoi loa keia no neia mau la eha, oiai, ina kakou e hoomaopopo iho ana, ua oi loa aku ka makaalaia i keia wa e na poe komo kauhale uku ole ia mamua ae o na la i kinohi aku o ka hoomaka ana ae o ka holapu ana. Malia he hoomalae wale no, aka, na keia mau la iho e hoike mai i ka mea oiaio.

La Hoomaemae Laulaha.

                    Mamuli hoi o keia emi pu ana mai i lilo ai i mea noonoo nui no ke Komite Ola a Kokua no ke kupono e hookaawaleia i hookahi la hoomaemae nui. Ua manaoia i kinohi o ka apana holookoa o Kona nei ke hooluhi akea ia, aka, mahope iho o na kukakuka ana, ua hooholoia ma na apana wale no i haumia, a ma ia wahi wale no e hookoia ai ia hana, na ke Aupuni ka lilo i kanaka hana, ka puna, a me na laau hoomaemae. I hiki hoi nei hana i ko ka Papa Ola komo ana mai e hoolaha ae i na wahi i puia i ka ma'i, he eono ka nui o na apana, a o ia no hoi na wahi i puka ae ai o ka ma'i e like me ka makou mau hoike ana i kela a me keia wa. O keia ua la hoomaemae nui la.

Huakai i ka Halemai Kolera.

                    Kakahiaka Poaha iho la, hora 9:30 paha, i pau aku ai kekahi poe kakaikahi iwaena o ka lahui i kai o Kakaako e makaikai ai, no lakou iho keia mau inoa; Keoni Kolopana, Hanale Kamika, Kale Wilisona, J.K. Kaulia, Enoka Johnson, Hoke (ko makou puuku), T. Heu, M. K. Keohokalole, a me kekahi poe e ae o na oiwi a me kahi mau haole. Ua hele keia huakai malalo o ke kono a ka inoa mua, ma kona ano lunahoomalu no ke Komite Ola a Kokua, a ua kaa hoi malalo o ke alakai

-
[Hoomauia ma ka aoao 5]