Ka Makaainana, Volume IV, Number 10, 2 September 1895 — Page 5
HONOLULU, OAHU, POAKAHI, SEPATEMABA 2, 1895. 5
Pela iho nei no me ka hana lu puna. He kakaikahi loa na kanaka e hoohanaia nei, o na haole aku no ka oi loa.
-
Kahea halawai hou iho nei ke Kalabu Repubalika Hawaii no ka po Poakolu iho la, a he umikumamaono no lala i hiki ae, aka, ua pau i ka molowa a me ka makau. O ka hana nui o ka halawai i kaheaia ai, no ka mea pili no ia i kekahi olelo hooholo huikala i na poe pio kalaiaina. Ma kahi hoi o ka olelo hooholo, he palapala noi ka hooloihi i hooholoia.
-
Nui loa ke kue o kekahi poe i kela manao, no lakou na inoa o Hanale Kaia, A. Kauhi a me H.W. Lahilahi. he poe paaua wale no malalo o ke Aupuni, a me Keoni Balaunu, he mea hana malalo o Timi Mare, Peresidena o ka Ligi Amerika, e kokua nei i keia manao huikala laulaha. I ke kue lakou nei a huhu okoa, haalele nui i ka halawai, a hooholoia ai e like me ia i hoololiia. Ua waihoia aku kela olelo hooholo o Keoki Makamu.
-
Eia ia mau palapala noi ke lawe hele ia nei no ke kakauinoaia mai e ka lehulehu. Ua hoopaia mai makou no ia mea, aole nae hoi i aeia aku, aole no ko makou hoohewaia hana, aka no ko makou hilinai ole ia mai o na hookele Aupuni, oiai, ua like ole na aoao kalaiaina e ku nei. No ka lehulehu hoi, aia no ia i ka mea e holo ana i ka lunaikehala. He maikai ka manao a me ka hana, aka, ma na manao kalaiaina wale no ka like ole, aia paha a ua hoohiki aku. Nolaila, ma ko makou manao, o na poe no i hoohiki ka i kupono loa e kakauinoa i ua palapala la.
-
Ua papa leo pu ae o L D. Keliipio, kekahi lala o ka Papa Ola, no ko makou olelo ka me ko makou Puuku aohe he ma'i kolera keia e holapu nei. Ka lalau no hoi. O KA MAKAAINANA nei ka mea mua loa nana i hoopahu ae ma kona helu 8, a o KA MAKAAINANA nei no hoi ka i hoopuka mua ae i na ao ana i ka lehulehu mamua ae o ua Papa Ola la, a o KA MAKAAINANA nei no hoi ke haawi nei i na koo ana i ka Papa ma ka hoao ana e kinai i keia pilikua ino a weliweli.
-
I ke kau Ahaolelo o 1892, a makou hoi i hoaiai aku ai ma ka helu i hala, o W.O. Kamika ka makua o kela kanawai hoomalu kupanaha, i kahi e loa no ka ma'i e noko ai, hoomaluia na moku a me na ohua a hoomaemaeia hoi na ukana, aka, ku iho la nae hoi iaia ke kulana Peresidena o ka Papa Ola, ua okoa loa ae kana i hana ai mai kana i olelo ai mamua. O ia nae paha hoi, mawaho oia ia wa, nolaila, okoa na olelo; a i keia wa hoi, aia oia maloko, pelu ke alelo a loli ae hoi na hana, Kupaianaha no hoi paha!
-
He "ma'i okuu" ka hoa like o ke kolera, wahi a kekahi poe. O ka okuu ka ma'i ahulau i ulupa iho i keia lahui mai o a o iloko o na makahiki 1803 a me 1804, eia nae, ma ka olelo mai a kahiko (aole makou no ia au), i ka hele iho la no o kahi mea a ke okuu, ua make aku la. Aohe okuu o na poe e loaa nei i keia mai, he waiho a make okoa no. Nolaila, ua okoa no ia a okoa no hoi nei.
-
Kupaianaha no paha hoi na hana imua o na Aha Hookolokolo i keia wa. I ka Poalua iho la, imua o ka Aha Kaapuni, ua kapaeia ka hihia hoopii koi poho a R.W. Holo kue ia Kukima no ka makaukau ole o ka loio, oia o A. Rosa. Ilaila no ka loio kahi i kali ai, oiai ka Aha e hoolohe ana i kahi hihia okoa ae, a no ka manaka paha i ke kali, ua hele aku oia, aka, he elima minute koe a kani ae ka hora 12 awakea, kaheaia kela hihia. No ka ike ana paha o Makuna, ka loio pale, ua hele ka loio hoopii, noi koke o kapaeia a aeia mai. Ano e keia hana. Ina i kauohaia aku ka loio hoopii, loaa koke no oia, no ka mea, aole oia i mamao loa aku.
-
Eia iho ke ano o ke noi a na ohakulai i kupee ia lakou iho malalo o keia Aupuni la Peresidena Kalivilana, no ka hoohui aku ia Hawaii nei me Amerika Huipuia:
"I ka Mea Mahaloia, GROVER CLEVELAND, Peresidena o America Huipuia: O makou, o na kanaka Hawaii maoli i kakau inoa malalo iho nei ke nonoi aku nei makou ia oe, e ka mea manaloia e hoohui aku i ka Pae Aina o Hawaii me America Hui puia, i mea e loaa ai ia makou ka maluhi a me ke Aupuni onipaa."
E loaa ana no, ula! Hilahila ole keia poe hoopilimeaai!!
-
Hopuia no ka Ohumu Ino.
Ua hopuia o Nalau me Wile Iosepa i ka Poakahi nei no ka hopu ana i kekahi Pake ma Kikihale, no ka malama opiuma me ke kuleana ole i ka Poalua aku. Ua hookuuia ka Pake mai ka Halewai a ua laweia ka opiuma. I ka Poakolu iho e noho ai ka Aha Apana e hoolohe i ko laua hihia no ka ohumu ino, oiai, ua hana laua i kela hopu ana i ka Pake malalo no o ko laua manao iho me ka palapala huli a hopu ole, a o keia iho la ka uku no ko laua wini a mahaoi me ka manao ino paha o laua no ka oi.
Iloko o ka Materemonio.
I ka po Poakolu nei, ma kahi noho o ka Mea Hanohano H.A. Wilimana ma Punahou, ua awai auluia iho la e ka Rev. A. Makinikoki o Misi Elikapeka Kamakee Kamaki, ka elua o na kaikamahine a Thomas Cummins, me George Fairchild, luna nui o ka mahiko o Kealia, Kauai. O Misi Geterude Wilimana a me Misi Helene Paka na ku aoao o ka wahine, a o Kamakii D. Kawananakoa a me Misita Karisitiano Conarada na ku aoao o ke kane. Ua hoowehiwehiia o loko o ka rumi me na lau nahele o ka wao a me na kukui uwila o na waihooluu like ole. Aia maluna aku o ka 300 na poe i hiki ae malaila. I ka Poaha mai i hala aku ai laua no Ahuimanu, Koolaupoko, e hoohala iki ai no kekahi mau la.
-
Mau Koi Poho Pelekane Hou.
Ua waiho ae ke Aupuni o Beritania Nui i na koi poho a kekahi o kona poe makaainana lehulehu e ake nei e maopopo i na kumu o ko lakou hoopaa hewa ia ana iloko o Ianuari i hala. Eia iho na poe na lakou ia mau koi: Kimo Balaunu, L J. Leve, M.C. Be e, F.H. Redewada, Tamaki. W. Ralina, Ata Makadowela (Miowera), F. Harisona, C.W. Akepoka, G.C. Keniona a me E.B. Tomasi. E puikaika ana paha keia Aupuni i nei mau koi. Ua makemakeia mai nei e loaa aku na olelo ike nou ma ko ke Aupuni aoao no ke kumu o kela hana limanui ana, a o ka hana nui paha ia e huliia nei, pau na poopoo a me na kuono kahiko polopolona i ka huli, imi a noiiia.
-
Paina Palala.
Ua haawi ae o J. Naholowaa i ka Poaha iho la he ahaaina palala ma alanui Liliha no kana moopuna kualua. Malaila ae na makamaka a me na hoa'loha kahi i nuu ai a lawa ka makemake. Ua malamaia na lealea me ka maikai o na ano like ole, a ua huikau pu aku hoi iwaena o na lealea hoanapuu kino kekahi mau loio, aole nae hoi i ka ponopono loa ae, aka, e aho nae ia mamua o ka nele loa. I keia wa i hele auwana aku ai ka papale o kekahi loio a holo hoi kekahi loio e huli i wahi punua nana. Aumoe no hoi o ia po iho, hoi mai la ka papale me kana kihine pukaaniani imua o kona haku. Aloha no paha. O na mea-ai o ka papaaina, ua maikai a nui no hoi ka mahalo.
-
I keia ahiahi e hoomaka hou ai ka bana Aupuni e paani.
La Pule, Augate 18, i hopuia ai o Keoki Hapakela no ke kuai waiona me ka laikini ole, pela ka manao o Owau Kaapa, aka, imua o ka Aha Apana i ka Poaha iho la, aole i manaoia pela, nolaila, ua hookuuia oia. Hoka mau no la ia Barara!
Hopuia no ke Apuka.
Maluna mai o ka mokupea S.G. Waila i ka Poakolu iho la, i hoea mai ai he opio Pelekane, nona ka inoa E.S. Cartley mai Kaleponi mai. He kulana loihi maikai kona o ke kanaka ui. A ma ka Hotele Alinetona oia i noho ai. A i ke ku ana mai hoi o ka Mariposa i ka Poaha nei, ua hoea mai la he makaikiu nona ka inoa o John Burke me kekahi mau pepa e pili ana i kana oihana. Ua hele aku oia e hui me Ilamuku Balaunu a hoike aku la i ke ano o kana hana i hiki mai ai. No kekahi manawa mahope iho, ua hoounaia aku la o Kapena Sekota e hopu ia Carttley no ka hewa aihue i ka waiwai i haawiia iaia e malama, no kekahi haole eli lua minerala. O ka nui o na dala i laweia he $1,600. Ua paa ae oia i ka Halewai, a hoihoi loa ia i Kawa e waiho ai a hiki i kona ano ao kanaka iki ana ae, oiai, ua ano e kona noonoo i kona wa i hoopaaia ai ma Kalakaua Hale, pela ka hoike a ka Ilamuku imua o ka Aha Kaapuni.
-
Uoia o Malulani - Hoolapa a Paa.
Ma Kahaluu, Kona Akau, Hawaii, ua hoohuiia ma ka materemonio maemae o ka mare e H.P.K. Malulani o Holualoa, me Misi E.K. Hoolapa o Kahaluu, e ka Rev. W.M. Kalaiwa, ma ka home noho o ka wahine. O na paa mare a me ka ohana, ua kukuluia mahope mai o na wahi o ka waokele, a he ku maoli no i ka nani a me ka maikai ke nana aku. Mahope o ka hoohuiia ana i hookahi io a i hookahi pana ana o na puuwai, ua noho na mea a pau iluna o ka papaaina e nuu ai i na ono a ka puu. Wahi a Paulo, "He mea maikai ka mare no na mea a pau." Nolaila, e hoohua ae olua i na hua e pakahi ana i ka makahiki. J.S. KAWAI.
Kahaluu, Kona Akau, Hawaii,
Aug. 22, 1896.
-
Lilo i ka Hoku ka Lanakila.
E like me na kokoia o ke au o ka manawa, pela no ka Hoku i kaili haaheo ae ai i ka lanakila o ka lealea kinipopo o ka auwina la Poaono nei, mai kona hoa paonioni mai, oia o Ikeoleia. He la maka kanaka nui ia o ke kahua kinipopo i ka lehulehu. Ua loaa i ka Hoku he 14 ai-puni i ka pau ana o na komo eiwa ana kue ia 8 wale no o Ikeoleia. Eia iho ka nui o na holo ma na komo eiwa ana.
1 2 3 4 5 6 7 8 9
Hoku 1 0 7 0 4 0 0 1 1 – 14
Ikeoleia 3 1 2 0 2 0 0 0 0 – 8
Ua lilo i ka Hoku ka inoa moho i keia kau kinipopo, a o Ikeoleia ka helu elua, a ia Kamehameha no hoi ke kakaiapola.
-
A hiki i ko makou wa e puka aku nei, hora 10 a.m. paha, ua hoea mai ka mokukaua Amerika Olimopia mawaho o ka nuku o Mamala, mai Mea Ailana mai. E holo loa aku ana paha oia no Kina.