Ka Makaainana, Volume IV, Number 10, 2 Kepakemapa 1895 — Page 4
4 HONOLULU, OAHU, POAKAHI, SEPATEMABA 2, 1895.
KA MAKAAINANA,
HE NUPEPA OILI PULE.
-
W.H. KAPU,
Ona, Luna Nui a Lunahooponopono.
Wahi noho, ma Honolulu.
F.J. TESTA (Hoke),
Puuku.
Me ka puuku wale no na hookaa dala kua, aole i kahi mea e ae.
KEENA. Helu 327, Alanui Moi, kokoke i Aanui Konia.
-
POAKAHI, SEPATEMABA 2, 1895.
-
IKAIKA na nupepa namu Kuokoa, Hoku, a me Buletina e noke nei no ka huikala laulaha ia o na pio kalaiaina a pau, a koe wale no hoi ka Pi Ki Adavataisa a me kona hoa Kekake.
-
HEWA ole no hoi ke pau ae na pio kalaiaina i ka huikalaia i na la, alaila, olo ae ka pihe o ka mahalo o ka lahui mai o a o no ka manao akea a ku i ke aloha o ke Aupuni Repubalika. O ia, hanaia ae!
-
KE haawi aku nei makou i na hoomaikai ana o ka la i ke Aliiaimoku, ma keia, ka piha ana o kona 57 makahiki. Aloha no "ke ola i molia" io e noho hoomanawanui nei i ka inea, i "mohai lani" hoi no kona lahui aloha a kupaa mau. Ke pa a pio nei no oia me ka maikai no o ke ola ma keia la hiwahiwa. E ola loihi oia i ke Akua, o ia ka makou pule nona.
-
AOLE na koi poho a na poe Pelekane i moe malie, eia no ke onioni nei. Aia ia mau koi imua o ke Aupuni o Beritania Nui a ua waihoia ae nei hoi imua o keia, me ka, ninauia mai no ona mau olelo ike hou ma ko keia Aupuni aoao, i akaka lea ai hoi na kumu o ka hoopaa kumu ole ia ana o na makaainana Pelekane. E ikeia iho no na inoa o na poe na lakou na koi like ole ma kahi okoa ae o keia helu.
-
POLOLEI loa ana paha kela moeuhane i olelo ai, - he ahi nui e holapu ana ma Kikihale a me Kapuukolo, - a ke Kilokilo Dimerata hoi i wehewehe ai - he ma'i ahulau. Mai Iwilei mai nei a eia ka hahana loa ma Kapuukolo, a ke hoohahani iki ae la no ma Kikihale, he mau ehu wale aku no hoi ko na wahi e ae. E kala no i hoikeia ai, noho no kakou me ka palaka, e like no me ka mea maa mau. O na Hawaii wale no hoi ia e ulupaia nei me ka manaonao, he hookahi wale no haole, a aole loa hoi he mea o kahi ano lahui e ae. He hoopai no paha hoi nei na ke Akua no ka hewa o ka lahui, nolaila,. e pono no "e hoomanao ia Iesu Karisto, no ka mea, ua ala hou Oia."
KA WELI E AHULAU NEI.
-
Aohe hoohewahewa ana i koe, wahi a na kauka o ka Papa Ola, o ke kolera io no nei ma'i e ahulau nei ka ulupa ana i na oiwi o ka aina nei, ka weli hoi o Asia. Eia na poe ma'i a pau loa i loaa ke lawelaweia nei no ia ano ma'i, aka, o ka make no ka hapanui loa. Ina o ua ma'i io la nei, a makou hoi e hopohopo ole nei i ka olelo ae i keia wa - o ia io no, he mea pono loa ia kakou a pau e hooko i na ao ana a makou i hoopuka aku ai ma ka helu i hala, e like me ka hiki, a me ka rula o ka Papa Ola. O ka keia o kakou e kapae ai i na manao lilili pili kalaiaina, kekeue, kue, a hoakamai, hoopilipili olelo, aka, e hookahi ka haawi like ae i na kokua ana ma na ano a pau e hiki ana i ka Papa Ola.
-
NA HOA NOHO I KA INEA.
-
Eia no na poe pio kalaiaina ke noho hoomanawanui nei no i ke puhi aohe na puapua o ke Aupuni i eueu ae e hookuu ia lakou malalo o ka huikala laulaha ana, oiai nae hoi, ua nui na wawaia i ka Poaono nei, a i ole ia, i keia la paha e pau nui ai i ka hookuuia. I kela a me keia wa nae hoi a ke Aupuni e houlolohi ai ia hana, a makou hoi e manao nei he hana maikai loa ia ma kona aoao, pela no e ulolohi ai ka loaa ae o ka noho a lualai like ana o ka laulea iwaena o kakou a pau, ke kuhihewa ole hoi makou ma ia koho wale ana.
He mea ole loa na olelo a ke Kuokoa i ko makou manao, no ka mea, o ka meheu no ia o ka Pi Ki Adavataisa, ka nupepa a ka ohana Kakela, ana e hookolo la. No ia ohana o ka auna mikanele makou e ninau nei - owai la lakou? E manaoia ana anei o lakou na alii, na haku, a me na ona o keia aina a me keia lahui, a i ole ia, o lakou paha na koo oiaio o ke Aupuni e ku nei? Ia makou hoi, aole loa pela, aole loa makou i ike lihi ia lakou ma kekahi ano mawaho ae o ke kulana makaainana like, a e kohu ai la hoi o ko lakou noho haakei mai maluna o ka lahui. A ina hoi o ko ke Kuokoa manao ia, alaila, ua kuhihewa paha makou ke olelo ae - eia he manaolana iloko o makou kahi i hakukoi ai e o ae ana no ua o Kuokoa i kona lima iloko o ka Ahakuka Malu no ka huikala laulaha ana i na hoalahui e noho nei i ka inea, oiai, ua ike lihi iho makou iaia e lawe hele ana i kekahi palapala noi no ia mea hookahi.
Mawaho ae hoi o keia ae la, ke koi nei no makou o ka keia Aupuni hana pono wale no ia, a he mea makehewa loa hoi ka hookaukaulua iho. O ka wa wale no keia, hoikeia ae ke aloha a me ka manao e hanaia ka pono no ia poe i paa mau wale malalo o ka lakou hana i lawelawe ai, me ka manao he hana pono ia, i wahi la hoi e loaa io ai o ka laulea like. Aia wale no a pau keia poe i ka hemo, alaila, ia wa wale no auanei e maopopo io ai ko ke Aupuni ake io e loaa ka noho'na laulea, me ka nana ole aku hoi i ka na koo punikoko a hilahila ole. Me ka nana hou ole ae hoi i na olelo kahamaha loa a na wahaolelo keo o ke Aupuni, ke hoike aenei no makou i ko makou manaolana, ke kuihewa ole hoi ka makou koho wale ana, e hooko mai ana no ke Aupuni i keia hana maikai, a na nei mua koke iho no e hoike mai i ko makou koho pono a pololei ole paha.
-
KU LOA I KULAKULA!
-
Ua kuhi mai Ke Aloha Aina ia makou i ka hoomauhala, aka, i ka hoomaopopo iho nae hoi, o ka makamaka no ka i hoomauhala mai ia makou, me he mea la paha hoi no ka lilo e ana o ka eo o ka hoopuka ana i na ao i na mea e pono ai ka lehulehu mai na holapu ana a ko kolera. Nini loa kela i ko makou ao e ana paha i ka mea o ka lehulehu e pono ai, aole hoi i kaa nana ke ao mua.
Ina no i makemake kahi poe e ai i ka poi a me ka i'a maka, e liko me ke ao a ka makamaka, aia no ia ia lakou, a aole hoi maluna o makou ia hewa, oiai, ua hoike mua aku makou i ka makou i manao ai he mea ia no ka lehulehu holookoa e pono ai. O ka hoomauhala kela iloko ona, o ke ao lalau, aole i ka mea pono a pololei. A ole loa hoi i ka lawe ana mai i na olelo a ke kahi poe kauka, e pili ana no ka maikai a kupono o ka poi no kekahi mau ano ma'i, he mea la nona e pono ai, a aole nae hoi he hoike ae o ke kolera kekahi o ia ano ma'i i kupono loa ai o ka poi.
Aole loa hoi makou i malihini i ka poi a me ka i'a maka, oiai, ilaila no makou a nui, aka, no ko ka lehulehu pono i aa ai makou e ao aku, i ko ai ia olelo kaulana iwaena o na haole -"mai no a hana e liko me ka'u e hana ai, aka, e hana e like me ka'u e ao aku nei." Akaka loa no hoi ka nini a hoomauhala kohu ole o ka makamaka ia makou, eia nae, he mea ole loa iaia makou mamua ae o ka pono laulaha o ka lehulehu, no ka mea, ua kakoo mai ka Papa Ola i ka makou i ao ai ma ka papa ana i na hale hana poi a me ke kuaiia o na i'a. Ua hewa ole ka poi a me ka i'a, aka, no ka wai ka hopohopeia, ke ano o ka hanaia ana e na Pake, a kakou hoi i ike ole aku ai, a me ko kakou hoomanao no e ai i na i'a maka, mamuli o ka ono a me ka maa. Ina no i ono kahi i ka poi a hana maoli iho me ka wai i hoomoa mua ia, ua pono no ia, aka, ke hoomau aku nei no makou i ka olelo ana o na mea wai na mea hoolaha hikiwawe loa i na anoano o ka ma'i kolera. Nolaila, e hoolohe mai ka pono i ka makou mau ao ana, aole hoi i ka kela lalau hoomauhala, nonohua, a moowini, no ka mea, ua hu loa i kulakula.
-
"MALOO NA IWI I KA LA."
-
Nowai ka hora o ka ma'i kolera? No ka Papa Ola no, eia nae, aole ia he mea no kakou e nanamaka aku ai. E alu like ma ke kokua ana, ma na ano no a pau e hiki loa ana.
-
Ina i manao o Dilinahama ua eha loa oia i ka houhouia o kana wahine, kekahi lala hoi o ka Papa Hoonaauao, aole o kona komo ana mai i ko makou halepai nei a hoeha i ke kokua lunahooponopono o ke Kuokoa namu i kakahiaka Poaono nei ka mea e manalo ai. Aole o ka wahine ana ka mea e pakele ai mai na kipehiia aku, ina oia e komo ana i ka lolewawae a noho ma kekahi oihana Aupuni. Hookahi wale no ona pakele, o ka waiho aku i ka oihana.
-
Wahi a ua olelo a Agena Lalana o ka Papa Ola i kekahi mea, i ka wa ka i noiia aku ai no ka hoonoho ae i kekahi oiwi i kiai no ka hooko ana i ka hoomaluia o kekahi wahi i loaa ai o kekahi mea ma'i - aohe ka he hilinai o lakou i kanaka maoli. Ka lapuwale no hoi. No keaha la ka mea i hiki ole ai na oiwi ke hilinaiia e like la me ko na unu a lakou.
-
Me he la nae hoi, i ka hoomaopopo aku, eia na manao pili kalaiaina ke alakoia mai nei iloko o na haawi hana hoomalu ana. Ua loheia ko Makai Kuikawa Kodesa olelo ana i ka Poalima nei, ma ke alo iho o ka Halewai - mai no a haawi i ka hana i na poe o ka aoao Alii, aka, i na poe Pi Gi wale no. Eia hou no ua ino a lapuwale.
-
Pela iho la na ano lawelawe hoohana ana a ka Papa Ola iloko o keia wa o ka pilikia. Aole o na haole puhikole wale no ka i ike i ka hune a me ka nele, aka, o kakou Hawaii no hoi kahi. A nolaila, no keaha la i kaana like ole ai ke Aupuni i keia hana hoomalu me na oiwi.