Ka Makaainana, Volume IV, Number 10, 2 September 1895 — Page 3

Page PDF (876.69 KB)

HONOLULU OAHU POAKAHI, SEPATEMABA 2, 1895. 3

HOOMANA KATOLIKA
-
He Kuhikuhi no ke Ao ana i na
Hoahanau o ka Ekalesia
Anagalikana.
-
APANA ELUA - MAHELE I.
KO ENELANI HOOHULIHULIIA
ANA.
[Hoomauia mai ka Helu 8, Buke IV.]

                    Aole paha he kumuhana oi ae o ka manao nui ia e kekahi Hoahanau o ka Ekalesia Enelani mamua ae o ka mea i hoeueuia o ka ninau; - Pehea la i hiki mai ai ka Ekalesia o ke Akua i keia aina?" Lehulehu na pane i haawiia. Ua manao kahi poe ua haiolelo o Sana Paulo i ka Euanelio maanei, iloko o kona mau kaahele ana ma ke Komohana. Ka kahi poe ae hoi, o Iosepa o Arimatea, ka mea nana i kanu ko kakou Haku, ka misionari mua. A o ka kahi poe e ae no hoi, he moi Beritania nona ka inoa o Lusio [Lucius] ka i koi aku ia Elutero [Eleutherus], he bihopa no Roma, e hoouna mai i na kumuao Karistiano i keia aina. Aka, aohe mau hoike lawa kupono no kekahi o keia mau kaao ana, a ua hooleia hoi lakou e na poe kakau moolelo ma ke ano hiki ole ke hilinaiia.

-i.-

                    Ua haawiia mai kahi pane ano kupono loa i ka kakou ninau e Canona Baraita [Canon Bright], -"Aole loa i hiki ia kakou ke kanalua kupono iho ua kaalo mai kekahi poe Karistiano mai Gaula mai" (ka inoa mua o Farani) "a ko kakou mau aekai iloko o ke keneturia elua a mamua ae no paha, a hookahua iho la ma o a maanei i kekahi mau puuluulu ana o ka Ekalesia."
                    I ka wehe'na ae o ke keneturia oha, ua halawai mai la me kakou ka moolelo nui o ka molia ana o Sana Alabana [St. Alban], he koa Roma, i okiia kona poo no ka manaoio o Karisto ma Verulama, i akaka i nei wa ma ka inoa o Sana Alabana, iloko o Hafodasia [Hertfordshire]. Ua lilo hoi i mea mooleloia iloko o ka makahiki 314, ekolu poe bihopa Beritania i hiki aku ma ka Ahakuka i malamaia ma Alese, he kulanakauhale no Gaula; a pela hou mai no hoi i ka makahiki 359, ua hoopaaia ka hiki ana aku o ekolu mau bihopa Beritania ma ka Ahakuka o Arimino, iloko no o ia aina like ae la.
                    A hiki mai hoi i keia manawa ae la, ua pokole a uuku loa na hoike pili moolelo o ka Ekalesia ma keia aina. Aka, ua lawa hoi ko kakou maopopo e hiki ai ko hooiaia ua hookahuaia ka Ekalesia o Karisto maanei i kinohi loa no o ke keneturia eha, me na bihopa ma ka lalani pololei mai na Aposetole mai, a me na Sakarema o ke Akua, a me ka Manaoio oiaio.
                    O ke kumu oiaio o ka hiki kino ana o ka bihopa Beritania ma na Ahakuka i hoikeia mamua ae, he haawi ana mai ia i ka hoike hiki ole ke hoohuoiia ua ikeia ka Ekalesia Beritania ma ke ano he lala oiaio a ola ia no ka Ekalesia Hookahi, Katolika, a Aposetolika o Iesu Karisto.

-ii.-

                    I kahi manawa mahope mai o keia, ua kau mai la he neoneo weliweli maluna o keia aina, a maluna no hoi o ka Ekalesia o nei keneturia, oiai nae hoi aia no mawaho ae, me ka nui o ka hoehaehaia ana, he ola oi loa ana ae ka i aneane e hoomaka hou ae e ala. Peneia iho ke ano o ka hoea ana mai. Ua noho ae na pualikoa Roma ma Beritania no kekahi mau makahiki. I ko lakou haalele ana mai iloko o ke keneturia elima, ua haaleleia iho na poe Beritania ia lakou iho me ka hiki pono ole ke hoohoa aku me na mamo ahiu o ka Akau, a i mea hoi e hoopakele ai ia lakou iho ua kono aku lakou i na Sakona, he lahui ahiu, mai Geremania mai. Ua hiki mai na Sakona a hoopakele ae la i na Beritania mai ko lakou poe enemi. Aka, mahope iho o kekahi manawa ua kuko iho la na Sakona i keia aina maikai, a manao paa iho la e kipaku aku i na poe a lakou i hele nui mai ai e kokua, e luku ana ia lakou, a i ole ia, kipaku aku paha ia lakou mai ka aina aku. Iloko o na apana mauna o Wale i loaa wale ai no i na Beritania ka palekana, a me na aina kula mamao o Konawala. Me ke kipakuia ana aku o na Beritania, ua nalo loa aku ha meheu a pau o ka Ekalesia mawaho o keia mau wahi. Ua like me he huahuakai (sponge) la ka i kaalo ae maluna o ka aina, a komo hou mai la ka po o na hana pegana.
                    O na Sakona hoi keia, ua hele mai lakou mai Geremania mai me na heluna nui, a lawe ae la i ka aina holookoa, a mahope mai i lawe mai ai mai ia lakou mai i ka inoa o Enelani. Aole loa i hoao iki aku ka Ekalesia Beritania e hoohulihuli ae i na poe lanakila, a ua hoomau aku no lakou iloko o ka lakou mau hana pegana no na makahiki lehulehu.

[Aole i pau.]
-

                    Ke pii ae nei ke ku kilakila o ka halepule hou o ka Hoomana Karisitiano e ku nei ma alanui Alakea.

LAUOMIDIHAE
-KA-
UI I MOHAIIA I KE KOKO
-KA-
NANI I ALANA IA I KA OI
O KA PAHIKAUA.
-
Ka Mea Huna Iloko o ke Kiaha
Waina;
Ka Mea Pohihihi i ka Maka o
ke Kuikele.
-A O KE-
KEIKI NUMAREDINA
KE
Komo Lima Maka Popoki. -
MOKUNA XVII

Ka Aha hookolokolo a na kupua - Kau ka weli i na kiai o ke Kihapaipua o Numere - Huai puka nui ia na pihaa moewai o kahawai - Ke kilokilo wahine e oloio ana iwaena o na kia
                    Ua kuhihewa paha oe, aole loa oia i make, aka, ua eha oia i kou poe koa. A na na lima aloha o ka mea i huna iaia iho malalo o ke koloka o na poe magoi i ahai aku iaia me kona kaikuahine no kahi i ike ole ia. A i keia la, e ke alii, eia oia iluna o ka aina honua o na keiki a kanaka me ka mea ana i imi ai."
                    I keia manawa i ano e ae ai na helehelena o ka Moiwahine Mozunadine no no olelo hope a kahi luahine malalo o ke koloka hookamani a no kekahi manawa loihi ko laua noho pane ole ana, ua mioi koke aku la kahi luahine kolohi:
                    "Ae, e ke aliiwahine o ka nani, ua molia iho kela keiki opio i kona koko no ke ola o kekahi wahine opio ana i ike ai maloko o ke kiaha waina ana i inu ai maloko o kou halealii nei. A mahope iho o kona alo iloko o na popilikia he nui o ke alahele, ua loaa aku la kana mea i makemake ai a eia ke haulani pu nei laua iloko o ko laua mau lealea kino iho.
                    "Nolaila, e haliu mai a e hoolono i ka leo o kau kauwa nei: Eia no anei ke ola mai nei maloko o na paia o kou halepaahao nei na makua hala ole o kela mau keiki ahonui a piha hoomanawanui hoi?"
                    Aole loa ka moiwahine i pane koke mai no keia mau olelo a kana malihini, aka, ua hakilo pono mai la oia i kona ano a me kana mau olelo, alaila, i mai la oia.
                    "Heaha la ka mea hiki ia'u ke hana aku nou, olai kau mau olelo i hoopuka mai nei?"
                    E hoike mai oe, ina paha eia no ke ola nei maloko o ka halepaahao o kou aupuni na makua o kela mau keiki hala ole," wahi a kahi luahine.
                    Ninau hou mai la no ke aliiwahine, -
                    "He kiu anei oe i hele mai nei i ko'u aupuni e hakilo ai, a i ole, e hoopakele ae i kela moi paakiki mai ko'u mana ae?"
                    "Aole au he kiu, aka, he mea kaahele au maluna o ka honua; a ia'u i maalo ae ai ma na alanui o kou kulanakauhale nei, lohe iho la au i na kanaka o kamailio ana no ka paa pio ana o ka moi o Siama i uku panai no na hana paakiki a kana keiki, no ka ae ole ana e mare me Waremiere, kau kaikamahine, ka mea nona na helehelena i hahani aku ma na kapuai wawae o ka ui o na ui, a me ka nani o na nani."
                    O keia mau olelo hope a ua mea kaahele la i hoopuka aku ai imua o ka moiwahine, ua like ia me kekahi puupuu ikaika i kuiia aku iaia ka hele a hiki ole iaia ke kamailio hou mai.
                    Ua loaa pono aku la i ka pahuna ihe a na kiina olelo noeau a keia kamahele, no ka mea, kenewa la ka powa hiu o ke kolohe.

[Aole i pau.]
-
Hooheno no Pua Oliana.

Auhea wale oe ka'u aikane,
Hoa alo o ke kula a o Pawaa,
Ilaila wau la i ike iho ai,
Na hoki Kaleponi helu ekahi,
Ku mai Lipine kahi kalaiwa,
Hookele pololei ai ke kaona,
Ui aku ui mai pehea oe,
Pehea kaua a e pono ai,
E alo i ke kula o ka Palama,
I ike i ka nani pua ahiahi,
Ua ahi ua wela mai nei loko,
I ka lana koi ae a ka manao,
He manao no ko'u e hiu na'u,
Hiki e ke aloha a o kuu ipo,
Ina aole a'u punua,
Hiu au a wela pili me a'u,
Ahiki i ke kula o Kaiwiula,
Kolonahe ke ala o ke kiele,
Ekolu makou manu hulu like,
Oi ae kahi manu hulu kaimana,
A e huli hoi ana hoi maua,
Na eueu hoi a o Kikihale,
Pane mai Lipine me ka nanahe,
O oe paha ia pua Vabine,
Eia ke ala waianuhea,
O ka pua oliana hone i ke kula,
O ke kula keia Koiuiu,
Ke hoene like nei i ke alahao,
Haina ka puana o kuu aloha.
O ka pua oliana hone i-ke kula.

-

                    Ma ka halekuai Waiona Kalepa e loaa ai ke SAKE maikai i paipai ole ia me ka wai, i like ole me ko kahi mau wahi aku ka paipaiia. He hapaha (25 keneta) ke kumukuai no ka omole hookahi. E kii nui ae!
                    Ua okaikai ae kekahi mau kiai e malama nei i na poe hoomalu maluna mai o ka uwapo o. Haaliliamanu i ke ahiahi Poalima nei, a ulele puupuu iho la. Ua uwao koke ia a pau ai.

-
J K KAHOOKANO

                    LOIO a he Kokua ma ke Kanawai.
                    KEENA HANA: Alanui Kaahumanu,
Honolulu. jan 8, '94 1mk