Ka Makaainana, Volume IV, Number 10, 2 September 1895 — Page 2

Page PDF (911.91 KB)

2 HONOLULU, OAHU, POAKAHI, SEPATEMABA 2, 1895.

NA PALAPALA

                    [Aole maluna iho o makou ke koikoi o na hala a me na hewa no na manao i hoopukaia malalo o keia poo, aka aia no maluna iho o na poe na lakou kakau mai.]

-
Ua Kapaeia ka Oiaio.
[Hoomauia.]

                    Ia lakou i holo ai no uka o ka aina, ua hele ae la o uka a piha pono i na kanaka a me na alii pu kekahi. I ka pae ana aku iuka, ua hookeke na kanaka mai o a o, a o ia no ka wa i hoomaka ai lakou e puana i kela mele i hakuia ai e lakou, oia hoi, "E ala na moku o kai lilo loa," a pela aku. A pau ka himeni ana, pule o Honolii. Iaia e pule ana, ua hoike mai la ko ke Akua aloha ia wa mamuli o Kona ninini ana mai i Kona Uhane Hemolele maluna o na kanaka a me na alii, na poe i lohe pono i na hua pule a na kauwa a ke Akua. A pau no hoi ka Honolii pule ana, ua meleia ae la ka olua o ka himeni, - "Ke Akua Hemolele." I ka pau ana o ia himeni, ua ku ae la o Hopu e haiolelo, e hoomaka ana mai kona wa i haalele ai ia Hawaii nei i ka makahiki 1808 a hiki i ka make ana o kona kokoolua, o Opukahaia, ma Nu Ioka, i ka 1818, i ka malama o Mei, la 5. Ponei iho na olelo:
                    "E na alii a me na makaainana, o makou nei la he poe Hawaii no i hanauia maanei. Ua holo aku maua me ko'u hoa maluna o kekahi moku, oia o Opukahaia. Ia maua e hele malihini ana ma kela aina me ka makamaka ole, ua manao iho la au o maua wale no na kanaka Hawaii i hiki mua i kela aina. Eia nae, i ko maua hiki ana i Nu Ioka, ma ke kulauakauhale o Nu Havena, halawai aku la maua me kekahi poe Hawaii, he umikumamakolu ka nui, no lakou na inoa malalo iho a me na wahi noho: Keoki Humehume, keiki a Kaumualii, ke alii o Kauai; Wiliama Honolii, no Kau; Alohikea, no Kauai, Kupalii, no Kohala; Haia, no Lahaina, Ilipuaa, no Olowalu; Kaloiliula, no Kaupo; J. Kanui, no Lahaina, Kamohoula, no Hanalei; Kapoe, no Hana, Kapoli, no Kohala, Komo, no Lihue, Kapali, no Koloa.
                    "O lakou nei na poe i hiki mua i Amerika a komo iloko o na kula kahunapule, he ekolu makahiki mamua aku a hiki aku ai maua, a hookahi ko makou ao like ia ana a hiki i ko makou puka ana mai me ka loaa like o na palapala hoomaikai. A ua hookuuia mai makou e hoi i Hawaii nei e ae ia oukou aia ke Akua oiaio e ola ai na uhane ma ka lani. O kekahi poe o makou ua hoounaia ma kekahi mau kulanakauhale o Amerika e ao ai, a o kekahi poe ua hoounaia i na aina e no ke kokua ana i na mikanele. He nui no na mea i koe, aka, ua lawa malaila."
                    Ia Hopu e noke nei i ka hoike i ko lakou moolelo imua o na alii a me na makaainana, aole hiki i kekahi mea ke pane aku imua o lakou, no ka mea, ua hoopiha mai ke Akua i Kaua kauwa me ka mana o Kona Uhane Hemolele. A pela ke Akua i ninini iho ai i Kona Uhane Hemolele e like me ka mea i wananaia mai e ke kaula, e Ioela, "A i ka wa mahope e ninini aku au i kuu Uhane maluna o na kanaka a pau, a e wanana na keikikane a oukou, a me na kaikamahine a oukou. A e moe ko oukou poe elemakule i na moeuhane, e ike ko oukou poe kanaka opio i na hihio, a maluna hoi o na kauwa kane a maluna o na kauwa wahine i kela mau la, e ninini aku Au i kuu Uhane, a e hoike aku au i na mea kupanaha ma ka lani a ma ka honua, he koko a me ke ahi, a me ua kia ao uwahi. E lilo ka la i pouli, a o ka mahina i koko, mamua o ka hiki ana mai o ia la nui weliweli o Iehova. A o ka mea e kahea aku ma ka inoa o Iehova, e hoopakeleia oia." Ioela 2:28-32.

[Aole i pau.]
-

Pepehi Wahine Mainoino o ke Ano Pegana, me ka Limakoko Puuwai eleele, Ino a Haahaa Loa ma Niolopa.
MR. LUNAHOOPONOPONO:
                    Ua aui ae ka la mai ka Pikoolu o Wakea ae, a e ane halawai aku ana kona mau kukuna malamalama me ka Mole-olu o Lehua i ke kai, e halii paa mau ana no ka maluhia me kona aahu nani maluna o ka ili aina o Niolopa, awawa o Nuuanu, i ka Ua Popokapa, e walea pu ana me ko laila mau kini i ka makani pa kolohe o ke ahiahi liula. Auwe, o ka wa koko no ia i loheia aku ai o kekahi leo holina ma ka La Pule, Augate 25, i awili pu ia me na olelo - "E kokua!" Aia hoi, ua ike koke ia aku la ka hi-o nui o na kane me na wahine maka palupalu o ia uka ma kekahi wahi o ke alaloa, a e haiamu ana hoi ka lehulehu me na hiona o ke pihoihoi nui maluna pakahi o lakou. O Misi Kapili Ai, ka wahine i pepehi mainoino ia, a o Keoni Kalaukoa, ke kanaka puuwai eleele hiki ole ke hoopoinaia. Penei kahi moolelo ma ka hoopokole ana:
                    Ma ka hale o kekahi wahine, o Kupihea ka inoa, i olelo aku ai keia kanaka, "E hele aku oe mamua." "Ka, o oe ke kamaaina, akahi no au a hele ma keia wahi," wahi a ka wahine. Alaila, hookikina mau aku la ua kanaka la a aole i liuliu, ua opa koke oia i ka puu ma ke ano e umi a make, a hamama ae la ka waha o ka wahine me ka uwe ana me ka walohia. Ia wa koke no i nao aku ai kekahi lima o ua puuwai eleele la i ke alelo a huki ikaika mai la iwaho, aole nae i hemo mai, aka nae, ua mokumoku maioio i ka maiao o na manamanalima a e kaheawai ana hoi ke koko me he koko bipi la, alaila, hiuia aku la i ka paluku ma ka ihu, ka waha, a me ke kino pu.
                    Ua weheia ka lole haukae i ke koko o kela wahine a hookomoia he lole hou, a mahope wale iho hoi aku la no waho o ke alaloa, a hoomaka hou aku la no ua kanaka la e hoonuinui olelo me ke kulakulai ana, a uwe ae la ka wahine me ka holina ana, a ia wa i piha kui mai ai i na kana ka. O kekahi poe ua ku wale aku no e nana, a o kekahi poe hoi, he kokua i ka hana mainoino a ua kanaka la.
                    Eia na poe kokua i ka limakoko. Piko (k), he kanakama kua oia, he kino loihi kona, aka, he hana kamalii nae, o Kamauna (k), he opio loihi hapa Pake; Keo, hapa Pukiki poupou, kuemaka uliuli nui, nana i pale kekahi kanaka e kokua ana i ka wahine poino; John Hina, he kanakamakua kino puipui, he ku wale aku no me ka nanamaka, kokua hewa ano karaima; o Kahele, he kanaka makua, aka, he ku wale aku no. O na poe i kokua i ka wahine poino, o Hanale Huka, he keonimana noonoo naauao, he kino loihi pilalahi maikai, Daniela, he kanaka keonimana noonoo, maikai, he kino puipui kona; Osowala Z.W. Waikalai, he kanaka keonimana o ke kulana naauao loa, he kino lalahi kona. O lakou nei na poe i hopu i ke kanaka puuwai pelekunu o Niolopa. He mau lede kekahi, o ia o Misi Maleka, Misi Lizzie Kukaua a me Waiamau. Nui ka mahalo i keia poe wahine.
                    Ua paa ua kanaka nei ia ahiahi a noho ana i ke puhi, a na D. Kaluhi, kane a kona kaikuahine, i bona iaia he $2,000. Ma ka ike a ke kauka, he wahi uuku wale no koe a moku ae ke aa alelo, alaila, pilikia. Ma ia po, aole hiki ke ai, ua pehu ka waha, ka puu, ka ihu, a manumanu me ka pupuka iho loa. O ke kanaka puuwai eleele, he kino puipui loihi, hapa negero ano Pukiki, he kuemaka hauli ulu nui, lihilihi pipio, he maka lona lole, onohi hakilo, he leo kamailio hoonawele, lae mu, he ano kanaka o ka lawelawe karaima no. Aole i hoonaauao pono ia, aka, ua hele kula no ma Kohala a ma Kahehuna, aole nae i liuliu loa. Ua noho ma ka oihana makai, eia nae he kanaka hana hupo loa, aole kupono kekahi oihana o ia ano i nei ano kanaka, mahope hanoino i ka lawehala a poino hewa ke Aupuni. Ua kamaaina ma ke taona nei, e hele mau ana me ka papale biva a papale ano okoa ae, he kookoo kauwila e oniu mau ana ma ka lima me he ano kahuna la.
                    O Kapeka, kana wahine mare, ua hoi no Kohala no ka makau i ka pepehi mainoino mau ia, ua hanau hookahi keiki a eia no ke ola mai nei. Noho hou iho me Kekailiko (w) ma ke ano manuahi a hanau hookahi keiki, eia no ma Honolulu nei. He aina kona ua lilo i keia poe a ke hoaa nei keia wahine. Noho hou me nei wahine ana e hoomainoino nei, he keu ke ino o hana e poina ole ia ai.
D. HEHIAOKAUKA.
Honolulu, Aug. 27, 1895.

-
Olelo Hooholo Kapulu a ka
Lunakanawai o Ewa.

MR. LUNAHOOPONOPONO:
                    Iloko o ka mahina o Iune, ua holo aku au no Ewa a hele aku la e makaikai ma ka Hale Hookolokolo, a ike aku la au e noho ana ka Aha Apana e hoolohe i ka hihia a ka Repubalika o Hawaii kue ia Aiona, Pake, no ka malama omole opiuma wai. O J K. Kaupu ka loio pale, a o ka Luna Makai no hoi ma ka aoao o ke Aupuni. Ma ko'u nana ana, ua nui maoli no ka ikaika o ka loio pale a me ka eleu ma keia hihia, a o ka hopena nae i ikeia ua hoopaiia ka Pake. Ua hoohalahala ka loio pale i ka olelo hooholo kapulu a ka Lunakanawai imua o ka Aha Kaapuni e noho nei i keia kau o Augate. A o ka hopena o keia hoohalahala a ka loio pale, ua lanakila ka Pake, a ua kuhaia mai ka olelo hooholo kapulu a ka Aha o Ewa e ka Loio Kuhina ma ka puka komo o ke keena hookolokolo o ka Aha Kiekie.
                    Ua olelo ae ka Loio Kuhina e aho no o Keliinohopono, he makapo ia, oia nae, ponopono iki kahi olelo hooholo. A wahi no ana, na A. Kauhi e rula nei na hana oihana Aupuni ma Ewa, a pela no ka mea i ikeia.
                    He mahalo ko Ewa poe kupa i ko lakou Luna Makai i ke akahele. O ke ano iho la no ia o ka mea i maa ma ka noho oihana ana. A ua olelo mai kekahi poe, o ka hoa hakaka iho la no ia o ke kaikoeke loio.
                    O ka opiuma wai maluna ae, na ka mahiko o Ewa i hopu a lawe mai, a o ia no ka ka mea i hoopaiia ai. O ka opiuma io, ma ia la no i hookolokoloia ai a hookuuia. Kupanaha no la! O ka io, hookuuia, a o ka wai, hoopaiia. D. PAE.
Honolulu, Augate 27, 1895.

-
Komo Lima Haule.

                    Ma ke ala mai Koleaka, Alanui Papu, a ka Hale Leta, a hoea i kai o Ulakoheo, a i kai loa o ka uwapo Likelike, a pelu hou no iuka o Koleaka ma Alanui Papu, ua nalowale kekahi Komo Lima Daimana me ewalu pohaku, he hookahi pohaku ua haule, i ka Poalua nei, Augate 13, 1895. E loaa no he uku makana kupono ke loaa a hoihoiia ae ma ka keena o
F.J. TESTA (HOKE).
aug 19-tf.