Ka Makaainana, Volume IV, Number 9, 26 August 1895 — Page 5

Page PDF (901.24 KB)

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, AU G A TE 26, 1895. 5

ika ana. Oiai hoi o ke aloha kekahi o na haawiia oi loa aku o ke kiekie a hanohano loa i loaa i ke kanaka, ke man aolana nei makou e oluolu mai ana ka Mana Hooko a hooko io ae hoi i keia mea i anoiia, ke loaa hoi i ke Aupuni ia ano haawina, a ke keakea ole ia hoi e na manao olowi a moowini o na hana pili hoomana. Oia, e wiki, kuu akea ae no a pau loa!

-
"MALOO NA IWI
I KA LA."

-

                Piha iho nei he $13,000 i na lilo o ke kau kuikawa iho nei o ka Ahaolelo, a he 6 ,000 hoi a kou i pau i na Lunamakaainana a me na luna o na Hale a elua. Ea, nui no ka hoi la. Aia la ka hoi ihea kahi i pakiko ai?

-

                I keia la ka e hoomakaia aku ai ka hana ana i ka hale makeke hou i kukulu kahiko ia ai makai o Waikahalulu, i hiki ai hoi ke hoohana koke ia aku ma ke kuai i'a ana, a pela aku. O ko ke Aupuni manao ma keia, e wawahi i na hale kahiko ma Ulakoheo a e hoolilo hoi ia wahi i wahi no na moku e pili mai ai, a i ole ia, i kahua hoolulu hou paha no ka Hui Alahao, Alahao, kekahi hoi o na hana punahele loa a Kakina mamua. Aia no makou ma ka aoao kue, eia nae, o ke Aupuni no ka i mana ma ia mea.

-

                E holo ana ka o W.O. Kamika ma keia mua iho no Nu Kilani, no ka hoonaauao ana iaia iho me na hoohana ana o ko laila kanawai aina. Ke hele a hoi m ai , aohe nao ai i koe o ke kanawai kue kumukanawai i hooholoia iho nei. O ka ike ke loaa iaia, a o ka neo hoi ka i ka lehulehu.

-

                Ke manao nei ka paha hoi ua e Kamika e mau loa ana oia ma ke kulana Loio Kuhiua no ka wa pau ole. Ae no hoi paha. He keu no nae hoi a ka maalea a ka launa ole mai, oia hoi, n a ke Aupuni e uku kona mau lilo. O ka maaloa no nei o kela nahe s a kahiko, a i keia au hoi e ike nu i loa ia nei. Heaha hou ae ua hoopau koalaala hou."

-

                Ua hoohoka mao popo ia iho nei k a Oihana Leta e ke kapena o ka mokumahu Monowai, ma o kona ae ole ana e lawe aku i n a eke leta no Kapalakiko. I hewa no i ka Pa pa Ola i ke kukala e ana ua loohia keia awa i ka ma'i kole ra , alaa ka hoka la.

-

                Aohe aelike me ka hui nona ia moku, aka, aia paha ka aelike me k a Hui Mokumahu O s ianika . He moku kokua wale mai no kela ia hui. Lohaloha nae hoi ke Aupuni la. Iwaho no o ka nuku o Mamala kahi i mo-ku ai, aohe mea i aeia o uka aku nei e pili aku. Mai luna a ku no o ka waapa o Kanikela. Kene ra la Mila i leo nui aku ai i kona manao, oiai ka moku e holo ana, no ke telegarapaia aku i kona Aupuni ma o. Ua loaa pono paha, aole paha.

-

                I hewa loa nae paha hoi kahi i ka hoounaia ana aku o kela paioa me na kuau pulumi mai ka Hale Leta aku, me kekahi kaei s ilika eleele ma kona puhaka a me kona papale muouou me ka lipine g ula , kuhihewaia mai oia ke koana mai na ka ma'i. Nona paha hoi ka makauia, lawe ole ia na leta a ka lehulehu. Makau!

-

                No nei haaleleia hoi o na eke leta, ua halawai ae ka Ahahui Kalepa i ka Poaono nei, me ka manao paha hoi e kapae ae i ke ino a ka Papa Ola i hana ai. Ua makemake ia ahahui e hoole i ka ka Papa i kukala ai he ma'i kole ra ko kakou nei. Haakei no! Ua noi aku no hoi ia ahahui i ko ke Aupuni kokua mai ma ke kaana like ana i na lilo no ka hoouna aku i ke Kalaudine no Kapalakiko me na eke leta i haule iho.

-

                Hoaha mai ana la ka ke Aupuni pane, oiai nae, ua loheia mai no aohe a ke Aupuni dala e lu wale ai no ia mea. O ka mea hope nae i loheia, na ka mokupea S .N. Kakela ka e lawe aku na eke leta i ka la apopo. Aohe oioi aku a koe mai o kela Ahahui Kalepa, me ka manao iho paha o na lala ka lehulehu e uku auhau nei. I na no hoi paha i makemake ia poe e hoouna i moku o lawe ai i na eke leta, me ka manao iho paha he mea ia e paleia ae ai o ka poino i hala e aku, uku nui ae no hoi paha, a aole hoi o ka ka lehulehu ke lu wale ia.

-

                Eia nae, ke hoomaopopo nei makou e loaa ana kakou i ka maka uli, ke hoea aku ka Monowai i o a loheia aku he kolera ko nei. He lono keia i oi aku ke ino mamua ae o na hoeu kipi lehulehu. Na ke au n o o ka manawa e hoike mai i ka pololei o ka makou. A nowai neia hewa? No hoao wale no ka Ahahui Kalepa e palaina puna a e hamo vaniki, aohe e hilinaiia mai. Ina no e holo aku ana ko Kalaudine, e paa mai ana no i ka hoomaluia. O ka pono wale no, e noho p u iho no ka kou pela, a na keia mua koke iho e hoomaemae i kulana.

-

                Nui ko W O Kamika mahaloia no kona manao kuokoa ma na halawai ana o ka Papa Ola, ma ka mea pili i ka hoomalu ana no ke kole r a . Eia nae, ke i keia aku oia, me he la ka hoi oia kahi e loaa aku ana i ka ma'i. Ina no hoi paha pela io, a o na lala no a pau o ka Mana Hooko, alaila, aohe hooluhi hou ana aku i koe, ua pau ae la no hoi. E kalaia mai nae hoi makou no keia wahi manao a e la.

-

                Hoi mai nei o Limaikaika mai Iapana mai, a i lawa no a hiki mai la ianei, ke hoeueu nei oia no ka hoounaia aku o na hua ai, na ili bipi, a me na waiwai kalepa e ae o kakou nei i kela aina. O keia iho la ka paha ka pala o kana holo ana aku nei i o e kanu ai i kana pohuli iwaena o ko laila poe anela liilii. He keu no nae hoi a kona poina ole i ko kakou nei ili, ke ake nei e hoounaia i o e hoolaulea ai paha hoi i na Kepani. Ae no hoi paha, ahu io no ka pala la!

-

                Ua hoolaha hou ae no ka Pi Ki Ada v ataisa i na lono hakuepa o Kaleponi no ka holo mai o kekahi poe, malalo ka o ke alakai ana a na hoahanau Ake poka, e kipi a e hookahuli i ke Aupuni e ku nei. A i keia wa hoi, ua kikooia mai keia manao e Kanikela-Kene ra la Waila. He palaualelo mau ke ano o keia lono, no ka mea, aohe no e kala e hoikeia ne i , aohe nae hoi wahi mea a oili iki ae o ka mea oiaio. Palaueka no hoi paha!

-

                Nolaila, ua ola ka Re b upalika , no ka mea, o na m akai na poe e hakaka ai no ka hoopakele ana, ke hoea mai ua poe kipi a powa la, a i ole ia, o kahi manuwa Pelekana paha no ka hooko ana mai i na koi. Aia i na makai ke kalele o ka Pi Ki Ada v atai s a . E loaa ana no. Ua manao ka paha hoi lakou ua hawawa a hupo loa ia hoi ia poe. Pela nae paha hoi i ko lakou manao ana.

-

                Lehulehu na wahi e lu opala ia nei , i mea hoopihapiha aina. He mau wahi kupono ia no ka Pa pa Ola e papa ai a e hooki loa ia ano hana, a i nei wa hoi, e pono e puhipuhi ahi ia i loaa koke ai hoi he maemae. O kahi mea pono loa, e kiolaia ma kahi e loa na wahi e lu opala ai, a pela no hoi me n a kauhale pepehi bipi , pepehi a hanai puaa , a hale wawahi iwi makai o Koholaloa a kahi kaawale loa. Nui ka pilau malaila, a o na ihu o na poe noho o Iwilei me Kawa ka mea a loha. Me ka hoomanawanui no paha hoi ia poe e noho nei.

-

                Laki no na halekuai laau lapaau i na la i hala iho la. Ina paha hoi o mau loa aku ana ka ma'i, alaila, e nui ana no paha hoi ka pomaikai e loaa ana i ka Pe res idena o ka Papa Ola, mai kona mau mahele kuleana mai iloko o kahi halekuai laau. E, ua ola no ka hoi ma ka ekeeke, ina no he poino ko ka lehulehu ola mawaho ae.

-
Heohahani
no e Lawe a Lilo .

                I ka Poaono n ei ka hope loa o ka Ikeoleia me Kamehameha paani ana. Mamuli o ke akenui o ka lehulehu e ike nawai ana la ka eo o ia paani ana, nolaila, ua piha u ae la o waho o ke kahua kinipopo i na poe makaikai. No ka mea, ina e make ana ia Kamehameha keia paani ana, alaila, e lilo ana ka eo i ka Hoku, aka, ina e make ana ia Ikeoleia, alaila, e oi ana ka Hoku he hookahi wale no mamua o Ikeoleia. I ka paani ana o keia mau hui i ka Poaono nei, ua ahai aku la o Ikeoleia i ka lanakila me 14 ai puni kue ia 13 o Kamehameha. Malalo iho e ikeia ai na ai-puni:
1
2 3 4 5 6 7 8 9
Kameh 4 1 1 0 0 2 5 0 0 -13
Ikeoleia 7 0 0 0 0 0 4 2 1 -14
                O Ikeoleia kue i ka Hoku ko keia Poaono iho. Nawai ana la ka eo? O i a ana paha hoi ka ulele mokomoko hope loa o keia kau.

-

                He omaimai ko ke Komi s ina B e ri tania i keia mau la iho la, a ua ano oluolu iki ae nae hoi.
                Ma ka la S a b ati nei i hookuuia mai ai kela pio kalaiaina, Alika Kamika, no ka pau ana o kona manawa hoopai ma Kawa.
                Eia ke hoolawaia nei kekahi hapa o ke kulanakauhale me ka wai o ka luawai aniani o Makiki i keia wa, a me he la, pela aku ana no paha me na wahi a pau. A e hoopauia aku ana paha ka ka inu ana i ka wai o na luawai o uka o Nuuanu.
                He mau pule i hala ae, ia Kauhane e kahea
a na i na kaula moku ma alanui Kalepa, kokoke i ke keena o Kikila Ba launu , oiai hoi oia malalo o na kipona o ke s ake, ua kulana oia a naha kekahi aniani o ka puka o ia keena. Ua hopuia oia, a ahewaia imua o ka Aha Apana, a hoounaia i Kawa e hana oolea ai n o elua-pule, a ua hemo mai.
                Ua ulele hakaka kuikui puupuu iho o F.S. Keiki me Paloka, mawaho iho o ka Halekuai Kalahiki, i ke ahiahi Poaono nei. Komo mai kekahi keiki a Keiki e
alu, mamuli no o ko Paloka eleu, ua hina o Keiki nui malalo a palukuia a upehupehu na m aka . Hopuia laua e D . Kaapa me ke kokua o kekahi hunona a Keiki e lawe ia Paloka, a ua paa o Paloka no ka hoeha a hemo mai hoi o Keiki. I keia la e ku ai imua o ka Aha Apana.
                Ma ke kakahiaka Poalima nei i holo aku ai ka Malulani no Lahaina a me kekahi mau awa o Hawaii. Ua hooleleia aku na eke
leta a me na ukana no ia awa a holo loa no Maalaea. Ia Kaala hoi i ku aku ai ia la like no, ua papaia mai la e ka a ge na o ka Papa Ola malaila aole e hooleleia na ukana iuka. Nolaila, ua hoihoi hou mai ke Kaala i kona piha ukana no Honolulu nei. Mamuli o ka hoomaluia ana o onei no ka laha ana ae nei o ka ma'i kole r a ke kumu i ae ole ia ai.