Ka Makaainana, Volume IV, Number 7, 12 ʻAukake 1895 — Page 5
HONOLULU, OAHU, POAKAHI, AUGATE 12, 1895. 5
ia mea a he mea no lakou nei nui ma ae e pomaikai ai a loaa no he wahi ola. Owai hoi oukou i ko lakou nei manao, a pau pu no a ma na hoohana pili kalaiaina ana o kakou nei.
-
Like ole ko makou manao ma kahi mea me ko lakou. He mea nui ka lehulehu, a ina aole, aole loa lakou e koi hoomano e hoohiki nui aku ka lehulehu, aia wale no a hiki ia wa, alaila, loaa koke ka hoohuiaina, aka, ina no i mau ka hoomamaoia, aole loa ia mea e loaa iki ana. "E nai wale no oukou i kuu pono, aole loa ia e pau." Pela no hoi makou e uwalo aku nei e puili a paa me ke kupaa mau o ka manao no ka pono laulaha o ka lahui. E nai wale ia no aohe ia e pau, ina no e mau ko kakou paa ana.
-
Ua manao paha o Ino We-muliilii Kalua oia ka oi aku o Maui Hikina, eia ka ua kuhihewa loa kona manao ana pela. Iaia ka i hele ai mamua aku nei i kekahi ahaaina mare ma Kula, ua hoopau mua aku oia i ke kakauolelo o kana Aha, oia o G. Limaikaika, he haole kamaaina a he koo hoi no nei Aupuni. Ua pau aku la hoi oia i kona manao ana, aka, i ko iala palapala ana mai i Honolulu nei, kauohaia aku e paa no i ka oihana a mai no a hoolohe i kela hoopania ona. Nolaila, ke paa la no o Limaikaika i ka oihana, a ua hoka hoi o Kalua, aohe i paa ae ka wai o Iao a aohe no hoi i lalapa ae ke ahi o Wailuku Huhewa no paha!
-
Hele aku nei hoi a ua ahaaina la, o na hana hoopalaimaka keia ana ia Alapaki Kauka ma, ana hoi i ae ole ai e hana imua o lakou, ua hanaia ae e ia malaila, a he mea walawala wale no ka ia la, he paheehee hoi i ka iho'na pali. Ilaila la, hewa ai ka waha o ua punahele la a ka Lunakanawai Kiekie, ka mea nana i hookipa kekahi Adimerala Amerika ma o na palapala hoolauna mai ia Alapaki a me Kamika aku. Nani no hoi la!
-
O ka oi loa aku nae paha hoi o ka nani, o kona pao ku ana aku mahope, ano koke mai nei, i ka huewai punahele a kahi lima muumuu, e noho ona ia la hoi e kahi mea maa i ka "hele kunihi." Wahi mai a ka lohe, ua nininiia na kolohe o ka po i kahi ano akea me ka pakeke wai, a he mea pulu elo ka ia o na hokua. Ke pii la ke kai o kona hoa ma ke kanawai, a ka mea la ka e hookaawale aku i ka pili'na o na nihoniho. Auwe, minamina ino!
-
Nui no paha na hana kupaianaha i na hanaiahuhu a Alapaki ma. No Maui no na hohono o keia mau la iho la, oia hoi, no Wailuku a no Hana. Ua loheia mai no hoi o ua kahunapule la o Hana i kaena ae ai no ke kaalo ole o ke kiaha waiona ma kona waha, ua lilo ia haawina ona i mea no ke au i hala, a ua ale wale ia no ka ia i nei wa me ka moki wai ole. Me he la paha malalo oia o na kipona hoopoluluhi i kela wa i hoikeia mai nei ana i komohewa ai ma kahi pukaaniani o kona hoalauna. Apiki no paha hoi na hana o keia ao. Lealea no nae!
-
Ka i no paha hoi na na Alii wale no na punahele, eia no ka hoi ua pau pu a me na ewe Repubalika. Hala ae la hoi na hana a ia mau hanaiahuhu, loaa aku nei hoi ka aeia ia Kamauoha, ia hanaiahuhu o nei wa, i kipehiia hoi e Kakela, Kamika, Kakina a me Kawainui i ke kau Ahaolelo o 1888 no ka lawe i ke kipe, e lawelawe ma ke ano he loio piha imua o na Aha Hookolokolo a pau. Aohe no hoi i makaukau loa, aeia aku nei nae hoi. O ka hana ana no nae hoi ia a ka mea i noho pono i ka makaha. I hapa kalekale ae no iloko o ka Ahaolelo, aohe no e loaa.
-
E hoomanaoia ua hoike aku makou ma kekahi helu mamua aku nei no ke kipa ana mai o Senatoa Hilibona e launa me makou. O ka pololei nae, aole me makou, aka, me ko makou puuku, a na ka lunahooponopono malihini o ka Pi Ki Adavataisa i lawe mai e hoolauna Ua kuka kamailio no, koe nae hoi ma na mea pili kalaiaina o kakou nei. Iaia a hu i hoi aku nei, ua nui ae ka waha o ua nupepa la o na ano kanaka ia i kupono e hele kino mai e ike ia kakou o nei, a ke hoi, hoike aku i na mea pololei mamuli o ka ikemaka maoli ana.
-
Ae, ua hoi aku nei oia, a ua hoike aku nei i kona manao maoli i o, mamuli hoi o na mea i maopopo iaia mamuli o ka noii a nieniele ana ma o a maanei, a me ka hoolohe hoi i na olelo mai na poe oolea a koikoi o na aoao kalaiaina a elua. O ua manao la ona, ma ke ano nui, aole loa e hiki i keia Aupuni ke ku loihi, no ka nui o ka uhaai i na koa a me na makaikiu, a o ka hopena aku, o ia ka mea pono loa, o ka hoihoi hou ae i ke Aliiaimoku ma ka nohoalii. Pololei! Huro!!
-
Ua pelu ae ke alelo o ua nupepa la a eia ke hoino nei i ka mea a lakou i mahalo mua ai, a i hookipa a hanai-aiia ai hoi e ko lakou poe. I ua Senatoa la nae hoi i hoi aku nei, ua loheia iho nei kona manao no ke kulana kalaiaina o keia mua aku o Hawaii nei, oiai, ua maopopo lea loa iho nei iaia na hana i apukaia ai o ka lahui. E hoomaopopoia hoi he lala oia no ka aoao Repubalika, a ua hoopailua iho nei i na hana hoopunipuni a Kuhina Kiwini poohina i make, i hele no a ano ewe na Satana.
-
He palapala ka i loaa mai ia makou mai ia Misita D.W. Kahuakai, kekahi o na lala o ka papa kahu waiwai o ka luakini o Kaumakapili, e hoike mai ana ua hele aku o J.K. Kaulia, kakauolelo o ka Ahahui Kokua Manawalea Lahui, no ka luakini, i wahi e malamaia ai o kela ahamele, a ua ae mai oia; aka, no kela hoouku ana mai i 25 pa keneta maluna o na loaa, aole oia kekahi. Ina no aole oia kekahi, aka, o ka hapanui ka ai hooholo, ua kau no ia kinaunau maluna o ka papa holookoa, koe na poe i kaawale ma na wahi okoa. Pehea la ko lakou manao ina e koi aku ana ka lehulehu, e like me ka lakou i lulu ai, pela na pohaku uini hepa e unuhiia mai ai. Manao makou he hoka no hoi ko laila
-
Ma kahi hoi o ko ke Aliiaimoku punikoko, o Ilamuku Hikikoki i pau ka oi aku. Wahi ana i kalekale aku ai imu o kela aha laulea a na koa kiai makaainana, ua olelo aku oia ina e haunaele hou, mai no a lawe mai i na pio, aku, e ki aku no a pau loa i ka make. Pehea nei, e na ewe mikanele, eia ka hoi iwaena o oukou ka oi loa aku o ka punikoko la!
-
Wahi no a ua Hikikoki la, ua moe pu ka oia iloko o na aha maka o kanaka maoli. Heaha la kona manao ma ia? Malia e hoike okoa ae ana no i kona ano, i ke kii e moe wale i na wahine oiwi, a i ole ia, ua maa oia i ka ai palamaunu o hai. A wahi hou no ana, ina ka nana e hele iwaena o ka lahui, pau kanaka i ka lawe i ka hoohiki No keaha la ka hoi i hoao ole ae ai? Ma ka makou koho, aohe kona iini e ko ke hoao ae.
-
O ka oi aku nae paha hoi o na olelo kaena o ia po, o na olelo ia a ka Hope Luna Dute a kapena hoi o na koa kiai makaainana, ma ka mea pili i na koi poho, "e loaa ana ka ia ma kahi o ka moa i loaa ia i ke koi," oia hoi, ma ka a-i. He mau olelo piha haakei keia i kupono ole loa i kekahi luna oihana ke hoopuka, a he hoohaahaa a hoowahawaha maopope hoi ia Amerika Huipuia a me Beritania Nui, me he la e i okoa aku ana no e hoao a e hoohoa mai ia lakou. Aohe i pau ae ka lei pohue ana, hoonana e no.
-
Nolaila, no ka hiki ole i keia mau mea ke punuku i ko laua mau nuku, na lilo ka laua mau olelo i mea hoehaeha loa i ke Aupuni. Pehea ana la kahi Haki e palau ae ai ke ninauia aku no kekahi hoakaka anae na luna kiekie o na mana i kuleana ae koi nei hoi i na poho no ko laua mau makaainana. E oi loa ae ana paha kona akamai i ka epa ae mamua o ko Kakina, a i ole no hoi ia, mamua ae o kona hoahanau, ke diabolo.
-
Pii loa ke kai o na poe panihakahaka i kela kanawai ailamahu pahu. Ua halawai nui iho nei ia pee a ua hoike aku i ko lakou manao i ka Aha Senate. Heaha mai ana la ka pane, a eia ke kaliia aku nei. E pepehi no i kela bila kahawai a make loa, o ia maoli no ka pono loa.
-
I hale keaka Pake hou aha hoi ia o Asia? Ke akeia nei e kukulu ae i hale hou, a mahea aka la e ku ai, ma Aala paha, a i ole ia, ma Leleo paha. Ua oi aku mamua ae o ka lawa pono loa ka hale hookahi e ku nei, a i mea hana kuli hou aha aku hoi ia?
-
Eia ka ke huli nei ka Aha Kuhina i peresidena hou no ka Papa Hoonaauao, no ka mea, ua heo aku o Wili Kakela no Wasinetona. Kahaha, i aha ai no hoi ka huli ana, hapai ae no hoi i kahi o na lala wahine, a o ka loaa koke no ia, aohe hooluhi wale i ka huli aku mawaho. Oia!
-
Ke hele a pau nei kau kuikawa o ka Ahaolelo, aohe palamaia i loaa. Aohe no he mau hana ano nui, koe wale no kekahi mau olelo hooholo i kakauinoaia iho nei e ka Paresidena e hookohu ana i mau komite hui o na mahele a elua no ka imi a noii ana i kekahi mau kumuhana, a i ke kau mau e hoikeia ai. O ke ano hana nui no ia, he hoopanee a no kahi wa aku.
-
He kii hou keia e akeia nei e hooholo awiwi a puka mai kahi aoao a kahi o ka Ahaolelo, o ia kela uweaolelo moana e manaoia nei. Ua akaka loa aenei na makua, o Kakina no laua me Polena. O ka makemake e loaa ka pono kaokoa no 20 makahiki, e uku ke Aupuni i $50,000 o ka makahiki no 20 makahiki, e haawi ae i aina no ke kukulu ana i na hale hana, a pela aku, a e hookomoia mai hoi na mea paahana a pau me ke dute ole. Aohe no he wini aku a koe mai.
-
Mawaho ae o kela $50,000, aohe lilo o ke Aupuni, ua holo
-
(Nana koena ma ka aoao 8)