Ka Makaainana, Volume IV, Number 6, 5 August 1895 — Page 7
HONOLULU, OAHU., POAKAHI, AUGATE 5, 1895. 7
NA MOKUPUNI.
Na Lono Kuwaho mai kela a me
keia Apana o keia Aupuni.
-
Ike ia "Kona Kai Opua i ka Lai,
Opua Hinano ua Malie."
Ma ka Poalima, Iune 14, hora 5 P.M., ua haalele iho makou ia Naalehu a hiki ma. Naohulelua, loaa i ka ua liilii, Ua Haao o ua aina nei. Hiki ma Kahuku, i kilohi iho ka hana i ka uwati, kokoke i ka hora 7. Puka ma Kealakahua, aneane i ka hora 9, a hoomaha malaila no hapalua hora, haalele i keia wahi, a naku pouli aku la malaila. Hoea i Honomalino, o ka hora elua paha ia o ka wanaao. Hiki ma kahi o Misita Kalalauwale ma Opihali, haawi ke aloha lululima. Ua hoomakaukau mai la kamaaina he wahi mea ai na makou, aohe i moeia a hiki i ke ao ana, Poaono ia.
KA HUI MANAWALEA MA OPIHALI.
I ka Poaono, Iune 15, hora 10, noho ka Hui Manawalea a na Wahine o ka Ekalesia o na La Hope ma ka hale o Kalalauwale. Ua hoomakaia na hana me ka himeni a me ka pule. Ua hoakaka mai o Malaea, ka peresidena, na ko Naalehu peresidena e wehe i poo-manao, oia o Kapeka (w). Ua wehe oia he wahi manao uuku, a na kekahi o kona mau hoa i hoakaka pokole mai, oia o Laia a me Kuluwaimaka, a ua kono pu ia hoi me kekahi o ko Opihali mau lala e ku e hoakaka i ke poomanao i haiia. He nui na opio a me na hapauea i kuu mai i ka lakou mau talena, a ke nana aku, he ku no i ka maikai a me ka nani.
Mahope iho, ua konoia kela a me keia, mai na misiona, na lunakahiko a me kekahi o na luna o ke Kula Sabati. Ua kaheaia he lulu kokua i ka hui ma Opihali, a o ka huina ma ka'u lohe i ka wa a ke kakauolelo e hoonohonoho ana, he $12.00 a oi aku, a o ka manao hope loa no na Misiona, o ia ka hoomau ana i na peresidena o na hui mai Mauna Pohaku a me ko Hawaii Paeaina. O keia ka pau o na mea i hanaia e pili ana i ka hui ma Opihali a Naalehu. Hookuuia me ka himeni a me ka pule a Malaea.
Mahope iho o keia mau mea, ua paholaia mai he wahi papaaina i hele a luluu i na kohi kelekele a ka puukolu, e hahao iho ai a piha ka lua o Kuhaimoana (opu), ua ai a lawa, a e hiki ai ia oe o ka mea heluhelu ke hoonao ae i keia.
"Lihaliha i ka hoolua ke kini o Puna,
Pakuikui i ka momona a ke kiu,
I na kohi kelekele a ka puukolu,
A ka malualua makani mai o lalo."
O na mea ai i hoomakaukauia, na ka hui no ia o Opihali, a mai loko ae o ko lakou waihona i kuaiia ai ka puaa, bipi, a me kekahi mau ono e ae. Ua kukuluia ka hui o Opihali, Kona Akau, ma ka la 16 o Iune, 1894, a o ka piha ana no hoi keia ma ka la 16 o Iune, 1895, eianae, ua hoopaneeia a ka Poaono, la 15, e like me ka manao o ia hui. He opiopio loa na peresidena a me na lala, eia nae, he holomua ma ka lakou hookele ana. Mahalo i ka Hui Manawalea o Opihali!
HOIKE KULA SABATI ME HUI OPIO
MA KA LA PULE.
Ma ka La Pule, Iune 16, i hoike ai na Kula Sabati o Opihali a me Naalehu, i noho hoomaluia e Kaoeno, hope-peresidena o Naalehu. Na ke Kula Sabati o Naalehu i wehe ka himeni a me ka pule, na ke Kula Sabati o Opihali i himeni hou mai, a ke nana aku, hekohu leo no ke kahuli Na Naalehu i ko-ke mua na pine, i noho kumu ia e Kapeka, he eiwa no haumana, he mau pauku paanaau me na himeni, hookuu ka lakou, iloko o ewalu minute.
Hoomaka ke Opihali, i noho peresidena ia e Kahele, a me kona mau hope. Eha kumu Kula Sabati, o ka mua o na hana, oia o Nakanelua me kana mau haumana, o Malaea me kana poe hapauea, o ke kolu (aole i loaa ia'u ka inoa) he mau, kaikamahine keia, he haiolelo haele, me ka unuhiia ma ka olelo Hawaii. O Kekuewa (w) he papa pokii kona, he mau pauku paanaau me ka himeni, o keia no ka papa Kula Sabati hope o Opihali, pau na hana mahope iho, he mau manao paipai no na luna a me na misiona; o ka panina loa o na hana, o ia ka hoomau ana i na peresidena o na Kula Sabati, mai Mauna Pohaku a ko Hawaii Paeaina. Hookuu na hana me ka himeni a me ka pule. (Aole i pau.)
-
Waapa Huli Opiuma ma Lanai.
Ma ka auwina la Poaono, Iulai 20, ua ikeia aku la kekahi waapa hueloboti e holo mai ana mai ke awa mai e lahaina, a e kia pololei ana kona alanui hele no ke awa o Kahalapalaea, a i ke kau ana mai i ka aina, pae mai la iuka, ua ikeia aku la o ka Luna Makai o Lahaina, L. M. Balauina a me ka Makai Nui o ka apana o Wailuku, a me hookahi hoike no ka opiuma, o Kaai kona inoa, a me na hoe waa pu a me ka haole i hopuia ai no ka manaoia he mea kuai opiuma. A o na makai Nui a elua, ua lele mai laua no kula nei a kamoe aku la ko laua alahele no Koele, kahi noho o Kikaha, a hoaumoe laua malaila no ia po a ao ae, kamoe aku la ko laua alahele no ke awa o Manele e huli i ka opiuma i manaoia, ua hunaia ma ke awa o Manele. Ma ka oleloia, ua hunaia kela opiuma iloko o ke kai, pela ka mea lohe wale ia a i hoomaopopoia ma kekahi palapala i kahakiiia no ka hoomaopopo ana i kahi i waiho ai. Ua oleloia aia iloko o ke kai kahi i hooleleia ai o keia opiuma ma ka loheia mai, o ka nui o na kini opiuma iloko o ka pahu i hookuuia ai iloko o ke kai, he 1,400. He mea olelo wale no paha keia.
Ma ka La Sabati ae, ua ikeia aku la ka mokukaua Lehua e hoopuka pololei mai ana mai loko mai o ke awa o Lahaina a o kia mai ana kona alahele no ke awa o Kahalapalaoa, a kalewa ana mawaho aku o ko makou wahi e noho ana, a lele mai la ka waapa iuka nei a pii mai la i kahi a maua e noho aku ana me ka mea i manaoia. O na poe i holo mai, he haole, he hapahaole a me na kela moku, a lululima aku la au me ka hapa-haole a me ka haole, a kai aku la ka hapa-haole i ko'u hoa e noho pu ana e ninauninau no na mea e pili ana i ka opiuma, a hoi aku la no ka moku a kia pololei aku la ka moku manuwa no ka hanu ana i ka uwahi opiuma ma Manele no ia koena la. Ma ka Poakahi ae lakou i huli ai iloko o ka hohonu o ke kai, aohe mea i loaa a hoi aku la no ia ahiahi no Lahaina me ka nele o ka mea i manao nui ia.
E. KAWELO.
Keomuku, Lanai, Iulai 25, 95.
-
Kamahele Komo Pukaaniani.
O ka po o ka la 9 o Iulai, he po ia o ka hoohuoi nui ia e na poe e moe ana iloko o ka hale o B.K. Kaiwiaea, no ka nakeke ano e o ka pukaaniani o ka laua rumi moe, oiai, o ka wahine wale no ke moe ana iloko a o Kaiwiaea, ua hala no Kaupo i ko ana-aina. Nolaila, ua puka malu aku la o Iona, ke kaikaina ponoi o Kaiwiaea, ma ka puka mahope o ka hale a pee mai la mawaho ma kekahi wahi kokoke i ke alo o ka hale, a hala ae la kekahi manawa, aia hoi, ua ike aku la oia i ka oili ana mai o J.K. Iosepa a alaalawa ae la ma o a maanei me ka hele awiwi ana a hiki i kona hale. Ia wa, ua hoi aku o lona iloko o ka hale a koi aku la i ka wahine a kona kaikuaana e hoike mai i na mea a pau, aole nae kela i hai mai. Ia Iona e noke ana i ka ninaninau ia Lahela, aia ke hoolohe mai la ke keiki a ka loio i na mea a pau. I kahi la ua lawe o Iona ia Lahela i ka halekula o ninaninau hou ai, a ua hai ae oia ua ae ka wahine i na mea ana i ninau aku ai. O keia iho la ka moolelo o na hana a ke kanaka i kaena iaia iho, o ke komo malu ma ka pukaaniani e kii ai i ka wahine a kona hoaloha. He nui ka wawaia o keia mea ma Hana nei, o ka mea apiki nae o ia no ko Iona huna loa, aole hoike i ke kaikuaana.
PUKAANIANI.
Hana, Maui.
Poiia e ka Nalu a Nalowale Loa.
Ma ke kakahiaka nui o ka Poalua, la 23 o Iulai, ua iho aku nei o Haaheo, ka maua keiki hanai i ka lawaia opihi, oia me Kuiki, he Kepani. Ia laua i hiki ai i kahakai a ma kahi nona keia inoa o Pouli, a malaila ua poipuia o Haaheo e ka nalu a lilo aku la. Ia wa ike aku nei o Kuiki, ke Kapani, ua lilo o Haaheo, holo aku nei a ike aku e paiauma mai ana kela, oiai, aole i ike i ka au a kahea mai la, "E kokua, e kokua mai oe ia'u!" Aole no hoi e hiki i keia Kepani ke kii aku, he hupo like laua, aole i ike i ka au. Ia wa, hoomaka mai nei ke Kepani e holo iuka nei, ma kahi o hookahi mile a oi ka loihi. Aole oia i hiki loa mai i ka hale nei, loaa iaia kekahi Kepani maluna o ka lio, mai Naalehu mai e hele ana uo Pahala, a nana i lawe mai ka lohe kaumaha a loaa au, kona makua hanai. A o ia no ko'u wa i iho aku ai me kuu manao oia la iuka kahi i waiho ai. Ia'u i hiki aku ai a ninau aku la ia Kuiki, "Auhea e Haaheo?" Pane mai la kela, "Ua nalowale." I ka wa a'u o kiei nei, hale ma na kumupali, aole wahi mea a ikeia aku, a i keia wa no hoi i hiki mai ai ka lehulehu o na kanaka. Ua nokeia i ka luu a aole wahi mea a loaa iki a kiki i ka napoo ana o ka la, pau ka palena loaa ia makou. I kekahi la ae, ua motio hou aku la kekahi poe o makou ma kahi i haule ai, owau a me kekahi makuakane a me ke kanaka o ke Aupuni, no kai o Kamilo pae kanaka. O kahi keia e oleloia nei, ilaila e pae ai o na poe make ma ka moana. Pau ia mau pali kahakai i ka huliia a hiki i na hora o ke ahiahi, he nele ka mea i loaa ia makou. O ia iho la kahi moolelo o kuu keiki i make me ka manaonao, no ka loaa ole ana o kona kino. Aohe i noho ka aha koronele.
E oluolu hou mai oe ia'u, e kamailio hou aku au no keia keiki. I ka wa no iloko o ka opu o kona mama, make mua kona papa a koe kona mama. Ma Kailua, Koolau, ko lakou wahi i noho ai a hanau oia i ka la 11 o Iulai, 1881. Ua piha iaia he 14 makahiki me na la keu he 11, a nalowale oia. I ka elua makahiki, make kona mama, a lilo mai ia maua ka hanai ana a make wale aku la. O keia hele ana o kuu keiki aole au i ike, oiai, o maua wale no ia kakahiaka. Nana i koi i ke Kepani e iho i ka lawaia opihi. O keia no hoi kekahi i'a pepehi kanaka o keia wahi. Ua nui no na poe i lilo i ke kai no keia i'a.
P.M.M. KEIKIHELELOA.
Nalua, Kau, Iulai 27, 1895.