Ka Makaainana, Volume IV, Number 6, 5 August 1895 — Page 5
4 HONOLULU, OAHU, POAKAHI, AUGATE 5, 1895.
KA MAKAAINANA,
HE NUPEPA OILI PULE.
-
W.H. KAPU,
Ona, Luna Nui a Lunahooponopono.
Wahi noho, ma Honolulu.
F.J. TESTA (Hoke),
Puuku.
Me ka puuku wale no na hookaa dala kua, aole i kahi mea e ae.
KEENA. Helu 327, Alanui Moi, kokoke i Aanui Konia.
-
UKU O KA NUPEPA.
No Hookahi Kope - $.10
No Hookahi Malama - .25
No Ekolu Malama - - .75
No Eono Malama - - 1.25
Ina e hookaa mua ia peneia ka uku:
No Ekolu Malama - $.50
No Eono Malama - - 1.00
No Hookahi Makahiki - - 2.00
-
POAKAHI, IULAI 29, 1895.
-
MAIKAI no ke ola o ka "mohai lani" a ka lahui e noho hoomanawanui nei i ka inoa. Ua aloha wehe papale aku makou a ua panai mai hoi oia ma ke aloha kunou poo i kekahi o keia mau la aku nei. Aloha no oia.
"O ke Alii wale no ka'u makemake,
O ka luhi o maua me ia nei,
O ka makou lealea no ia,
Ua ike-a!"
-
UA kamaaina loa ia ko Beritania Nui ano hoohana ana i kana mau koi a lawelawe kuwaho ana, oia hoi, i lawa no a puka ke kauoha e hana, o ka hooko koke aku no ka hopena, aohe mea aa e keakea aku iaia ma ke ala. O na hana ma Nicaragua ka hoike hope loa. A pela ana no paha ke koi mai i ka Repubalika o Hawaii nei, e puhili ana ka ike o Kele a me Haki ma.
-
Ke hala ole ka makou koho wale ana, e hoea mai ana no he la ma keia mua iho e koi mai ai kekahi mau mana kuwaho e koho ka lahui ma ka balota i ka lakou ano hooponopono Aupuni e makemake ai. E lilo aku ana ia i mea oiaio, a aohe alo ana ae o lakou nei ma e hiki ai ke pakele. O na kokoia no ia o ke au o ka manawa e nee nei imua, a na mua aku eoi no hoi paha kakou e hoike mai i ka oiaio a me ka ole. I nui no ke aho!
-
NUI hewahewa ka lanakila o na moho holo balota o ka aoao kakoo i ke au hooponopono hou o Haku Saulebure, ma kahi o 382 mau noho me ka pau ole, pela na lono o waho mai nei, e hoike mai ana hoi ia i ko ka lahui paahana ana i ka aoao Liberala. A ma kekahi mau wahi hoi, ke pii ae la no ka aoao Uniona-Liberala mamua ae o ka Liberala, aka, o ka aoao Konosavativa (kahiko) no nae hoi ka oi aku. Ua manaolanaia ua paa o Haku Saulebure no ka wa Ahaolelo mau o eono makahiki. O ia no ka aoao kakoo mau i ko Beritania Nui mana a hanohano ma na ano a pau a ma na wahi a pau loa, me ka nana ole ae hoi ko mua mau keakea aku.
MAI INU A HEWA KA NUKU!
-
Oiai hoi, ua loaa i ka Ilamuku a me kona hope, na makai nui a me ko lakou mau hope aku, ke kuleana e hooko aku i ka hoohiki ana i o na poe e makemake mai ana e kupee ia lakou iho malalo o keia Repubalika, ma o ka hooholoia ana iho nei o kekahi kanawai no ia mea, kakauinoaia a aponoia, ua manao makou he mea pono loa no e waihoia aku kekahi mau ae ana i ka lehulehu i neia wa. Aohe no keia hoohiki i okoa ae mai kela apu auhuhu mulemulea a kekahi poe o kakou i inu ai no ke ake oihana, aka, o ia no nei, a i hana kanawai ia iho la hoi i mea e hooholoia loa aku ai i ka hookina ana aku i ko ka lahui inu ae i ua apu la. No keaha hoi ko ke Aupuni akonui loa i ko ka lahui lawe ae i na hoohiki la, ina aole i manaoia he mea nui kela? O ka oiaio maoli no ia, he mea nui ua hoohiki la i na ohakulal o nei au. Ina no aole, aohe no e koikoiia. Nolaila, o ka makou ao no, mai no a lawe iki, a mai no hoi a makau i na hooweliweli a hookikinaia e na luna makai like ole, e like me ka mea i loheia ua hanaia e kahi poe luna makai mamua aku nei. He mea oiaio loa "na ke aholoa no ka eo!"
-
"KO KE AU I HALAEA!"
-
E hewa ole no kakou ke hoomau aku i ka noho ana me ka piha manaolana mau no ka pono o Hawaii a hoea mai, e like no hoi mo ka makou i hoaiai uuku aku ai ma ka helu i hala. Aohe ia he mea "hoohoihoi makuahonowai" wale, aka, he mea oiaio loa no ia no nei mua iho, o ke kowa nae, ua koe aku ia, aohe i maopopo ia makou, aka, aia no a na ke au o ka manawa e ko mai i ke au a ku pono imua o kuahu.
O na ouli o ke kai mai a me na kahoaka hoi o loko nei, ua holo a "kulia i ka nuu" ka po kopoko o ke aho a pualewa wale hoi ka houpo i ka "lewa nuu i Nualolo," a pili pono ai no hoi ia olelo ana a kahiko, - "E haehae ka manu, ke ale mai nei ka wai." Pela no hoi ia me makou e noho nei me ka manaolana - eia aku no o mua, a o ka hope hoi koe a hoea mai, oiai, ua hala mua ke poo, a o ka hiu koe a kapeku mai, a i ole ia, o ka huelo koe o ka moo a hili mai. Aole loa o Peresidena Kalivilana i poina iki ia Hawaii uuku nei, a pela no hoi me na hana makee pono a ku i ke aloha a kona Kuhina Nui i make, e hookamoe mai nei no hoi kona Kuhina Nui hou ma ka meheu o kona mua ae i hala aku ma ia kulana oihana.
E hoomanaoia he aneane e elua makahiki holookoa i koe ia Peresidena Kalivilana e paa haaheo ai i ka hoouli o ka moku Aupuni o Amerika Huipuia, a iloko o ia manawa he nui na mea e hiki ai ke lawelaweia a ke hoohanaia. A ma na lono hope loa mai nei hoi mai ia aina nui mai, ke nui la no ke ohaoha o ka lehulehu no kona kau ekolu e noho ai ma ka hoouli, a aohe i hopohopoia no kona haule. Nolaila, mamuli no hoi o ia mau lono hoohoihoi a hoolanalana, e noho hoomanawanui no kakou me ke kaniuhu ole, no ka mea, nona ka lanakila, no kakou hoi ka hauoli, a no lakou nei ma ae hoi ke nauki a me ka hoka. He mea oiaio loa aole oia i poina ia kakou, a e pono hou ae ana no ke ino i hanaia ai kuehuia ae hoi ka maea polopolona a ahuwale i ke akea. Mai hoopoina kakou nona e like no hoi paha me kona hoopoina ole no kakou, e hoeu iki ia mai nei hoi ma o na koi poho la, a mahope aku no ka nui loa mai. Eia no ke au ke ko mai nei, a he manawa wale no a hoea mai, a na ke ahonui a me ka paupauaho ole ka eo iloko o ka hoomanawanui.
-
IKEA KA LOAA I KUAHU.
-
I kekahi o keia mau la iho la, ua kakau palapala aku o Misasa Wudehausi, wahine a ke Kuhina Beritania mua maanei i pau, i ke Kuhina o ko na Aina E o ka Repubalika nei, e nonoi aku ana i kona oluolu e aeia mai oia e hele aku e ike ia Liliuokalani, Moi i pau o Hawaii, oiai, o ka ike hope loa ana ia i ke Aliiaimoku a hoi loa aku oia a me ka ohana no Enelani. Ma ko ke Aupuni aoao mai hoi, ua paneia mai kana palapala o ke kakauolelo o ke Keena o ko na Aina E, e hoole mai ana i kana nei.
Hala ae la hoi ia puuhaku ku i ka hoohaahaa a hoohilahila pili Aupuni makamaka ole a kahi Kuhina peke, ua iliki hou mai la no mahope mai o kela pane mua a ke kakauolelo i kela wahine i ka hoole i ke noi a ke Komisina Beritania no ka aeia aku o Mekia J.H. Wudehausi, Kuhhina Beritania mua i pau, e komo e ike i ke Aliiaimoku, oia a me kona ohana, mamua ae o ka hoi loa ana aku no kona home. E like no me ka mua, pela mai la no me ka lua, ka hoole like ia mai o ke Aupuni ike a paa rula, a piha hoi i ka naauao a me ka hemolele a lilolilo.
Ma ka aoao hoi o Mekia Wudehausi a me kana wahine, ua kamaaina laua i ke Alii mai ko laua wa mua loa i hehi ai i ka aekai o Hawaii nei, he aneane e piha ko kanakolu makahiki i hala ae, mai ka wa mai o ke Alii e paa pio nei ma ke kulana o kekahi oia o na alii hanau o ka aina nei, Hooilina Moi a lilo i Moi, ka panepoo o ke kiekie a me ka hanohano, a haulehia a lilo i pio kalaiaina ua kona poe makaainana ilikea mua. Nolaila, he mea pono hoi ma ka aoao o ke Kuhina i pau a me kona ohana e hele e ike a e haawi i na hoomaikai hope loa o ke aloha o ka noho a launa ana maanei a me ke Alii pio, oia nae, ua ike iho nei ko Aupuni he mea pono e hooleia kela mau noi a elua, me ka manao iho paha hoi he uhai ana ia e eha ai ka huelo o ka liona Beritania. Ina pela ka manao ana, aohe kuhihewa aku a koe mai.
O ke kumu paha o keia ae ole ia ana, no ke kakauia ana aku e ike ia Liliuokalani, Moi i pau o Hawaii, a ina paha hoi o "Mrs. Dominis," ina la ua aeia mai, pela ka makou homapopo a koho wale iho no. He kupaianaha no nei ano hana a "kamalii upekele o uka o Waolani." I kekahi poe pio kalaiaina hoi e paa nei ma Kawa, ua ae a hookuuia lakou e hele i kauhale e ike ai i na ohana popilikia mai a make paha, a i ole, hele paha i na hoolewa, e like no me ka makou i hoike mau aku ai i kela a me keia manawa, aka, i ke Alii hoi, ka pulakaumaka a ka lahui e haka pono aku nei na kiionohi a ma ona wale la no e loaa ai ka noho'na laulea ana, aole i aeia aku kona mau hoa'loha e hele aku e ike a e haawi i ke aloha hope loa ma ka hui ana he alo a he alo. Ua nele loa.
Kupaianaha maopopo loa keia mau hana liilii ake Kuhina o ko na Aina E, e hoike mai ana no, e like no ka hoi me kona ukulii, pela no e pokole ai ke aho a ano liilii no na hana, i ku ole loa ai hoi i kau wahi o ka rula o na poe noonoo maikai a piha ike a naauao. Pokole no ke kino o ua wahi kaaka iki la, pokole pu no ka hoi me kona noonoo. Na neia mau hana no hoi, ke hoao noi na nupepa Aupuni e pale ae i keia ano uko ole o ke Kuhina, a me ka hoaoia ae hoi e hookau aku i ka hewa maluna o ka hokua o kahi paalalo o kona keena, eia nae, aohe ia he mea e nalo ai o kona ano uuku haalele loa. E noke wale ae no lakou nei ma ae e palaina puna a e hamo vaniki aku, aohe no ia he mea e lilelile ai a nalo aku, oiai, ua hanaia a ua hu ae i ke akea. Mai ka Kakina hana hoowahawaha i kona kulana oihana ma Wasinetona a me nei hana hoohoka maopopo,