Ka Makaainana, Volume IV, Number 5, 29 July 1895 — Page 5
HONOLULU, OAHU, POAKAHI, IULAI 29, 1895 5
olelo wale ia ae no he $25,000 ke koi. Aohe i polo a hoomalimali mai, aka, ua koi maoli ia mai no, a o ka keia Aupuni pane ka mea i koe, mahope iho paha hoi o ka imi a noii pono ana. No nei hana mai a Amerika Huipuia ia lakou nei, eia nui ke uwe, ke naka, a ke pioloke nei, me ka olelo ae i ke aloha ole, a me ka hoino aku no hoi ia Peresidena Kalivilana. Ae, ke uwe nui nei ma o na nupepa la; ke naka nei no ka makau a me ka maopopo ole o ko lakou hopena; a ke pioloke nei hoi no ke akaka ole o kahi e loaa ai o ke dala e hiki ai la hoi ke uku aku, a eia ke hou hewa nei i o a ianei.
O neia wale ae la no anei ke koi? Aole, eia aku no, ua hele a kinikini. A ke hui mai hoi na poe Beritania, Geremania, Denemaka, a me Potugala, aole hewahewa aku a koe mai, e loaa ai ka olelo ana, - "aohe nao ai i ka papaa." He wahi mea hoomaneoneo wale mai la no paha hoi nei na Aferika Huipuia, aia aku no ka io mahope. A wahi hoi a ka lono a me ka oleloia ua waiho aku ke Komisina Beritania i ka Poalima nei i ke koi a kona Aupuni, no kona poe i hoopaaia ai me ke akaka ole o ka hewa, no ka huina o $345,000 No nei, aohe i akaka loa ia makou, aka, o ka Amerika Huipuia no ka i akaka loa. O kekahi no hoi, aole pela ka Beritania Nui hoohana ana no ka hookoia o kana mau koi, a ke puka no ka olelo, mahope mai no ke koo no ia mau mea, e like la no hoi me ia ma Nicaragua mai nei.
Aia paha hoi a pau pono mai keia mau koi ana a na aupuni like ole, alaila paha hoi, hookeke niho aku nei ukulele, a o ka wa paha auanei hoi ia e ikeia aku ai ka naauao o na poe alakai. Aka nae, i ka makou hoomaopopo iho, e puhuli ana lakou nei ma ae, a o ia auanei kekahi wa a kakou e ike io aku ai i ko ke Aupuni ulakolako a makaukau e uku aku i na koi dala a pau. Ke kuhihewa ole nae hoi makou, o ka wa no auanei ia e ikeia aku ai o ko ka waihona puha a olohaka loa, a he banekarupe maopopo loa aku no ka hopena. O ka kakou no ia o noho ae ai a nana aku ia lakou nei ma ae, a he omali maoli mai no paha hoi ka hopena. A ina hoi e hoonana nui aku ana, alaila, e lilo no auanei hoi ia i mea no kakou e akaaka ai a mamae hoi na iwi aoao. Eia nae hoi, mawaho ae la o keia mau mea ae la, ke oili mai nei na akaku o ka auhau papalua ia o ka lahui a me ka banekarupe maopopo loa aku hoi o ke Aupuni i ku ae me ka oehaa, ka haakei, limanui, ke kailiku, ka haanui, a me ka hemolele Ke oku a hoea mai ia mau haawina, o ka oupeia aku no ka hopena a loaa i ke oiaia.
-
KO MAKOU MANAOLANA.
-
E like la no hoi me na ouli a me na kahoaka e na hana o ka manawa e noe nei, he mea maopopo loa aole i make ka ninau o Hawaii nei. Ua make paha hoi ia i ka manao o kahi poe, aka, ia makou hoi, - aole loa. Aia no ke lolii la i o a ke oni mai la, e hoike mai ana no hoi i ka mau no o ke ola, a aohe kau e pio a e make ai. Oiai, ua hala aku ia hoaloha o Hawaii nei i ka make, o ia o Kuhina Nui Geresehama, ua paniia ae la no kona iwakalua e kona hoa hana pu ma ka ike kanawai iloko o ke Amerika Huipuia Aha Kuhina, oia o Loio Kuhina Olone, ke Kuhina Nui o nei wa. Aole oia i poina i na hana a kona mua no Hawaii nei, a e hoomau mai ana paha ia ma kona moali. Pela no hoi me kela hoaloha nui a maikai o ka lahui, Peresidena Kalivilana o ke Aupuni o Amerika Huipuia, ke mau la no kona hoomanao no nei lahui nawaliwali i hehikuia. Aole no paha hoi oia i poina i na hoinoia aku ona no kona kupaa mahope o ka pono oiaio loa no Hawaii nei, a ke hoomaka mai la no hoi paha oia e hahau mai, a e panai mai hoi i ka pono no ka hapanui no ke ino i hookauhihiia aku e ka hapauuku mailuilu. O ke koi a ke Kuhina Aferika o keia mau la iho la ka hoike oiaio loa no ia poina ole ia o ka lahui Nolaila, mai no ka lahui a kaniuhu a paupauaho koke ae, oiai, na ke aholoa no ka eo i ka hopena loa. Ua manaolana nui makou e hanaia mai ana no ka pono ma neia hope aku, a na nei mua aku no hoi ia e hoike loa mai i ka mea oiaio a pololei, a me ka hala ole no paha hoi o ko ka lahui hoi hou ae a ma kona wahi a kulana mua.
-
Ua ahiahi loa o ka Poakahi i hala, o ia ka manawa i ulu ae ai he hakaka mawaena o kekahi Pake a me kekahi poe kanaka ekolu mawaho o Punahou. O ka Pake ka i eha ma ka moku ana o ka lima maluna ae o ke kuekue a e kaheawai ana hoi ke koko i ka hoea ana i ka Halewai. Ua hoike ae ka Pake, ua hele aku keia poe kanaka o wawahi i ka pa e hoopuni ana i kona wahi i wahie na lakou a nona hoi ia waiwai, aole nae he hooloheia mai. O na kanaka keia ua holo aku lakou i ka hoea ana aku o na makai.
"MALOO NA IWI I KA LA."
-
Nolaila, e ole o Lunamakaainana Kaeo, ikeia imua o ka Ahaolelo na kau makai kumau no ka e uku nei i na poka owili a lakou e hoomaamaa nei i ke kiki pu pololei ana. Ua hookauia aku he auhau kuikawa o $12 o ka makahiki, ma ka $1 o ka malama, i mea kiola wale no, a nele hoi ko lakou mau ohana i ka pomaikai o ia mau dala. A i na koa Aupuni hoi a me na koa makaainana e hana nei no na uku kiekie, na ke Aupuni lakou e hoolako aku. Kupaianaha no paha!
-
Ua pau aenei hoi ko Lehua holoholo ana ma ke ano mokukaua, a pau no hoi ka ohi ana o kela hui mokumahu i na loaa. Aohe wahi pala i loaa, ole loa hoi i ka opiuma a me na lako kaua, a me na poe holo mai e hookahuli i keia Aupuni. Auwe no ka hoi e, minamina wale no ia puu nui.
-
Ke makemake nei ka Loio Kuhina e hoopau ae i ke kakaupoepoeia ana o na bila kanawai, a e paiia ka pono loa. O ke kumu ka no ka nui o na lilo, a he emi loa ma ke pai ana. Ano e no hoi oia la, i na hoolilo nui hewahewa no na koa a me na makaikiu, aole olelo ae, a ua like paha hoi ia me he mea ole la iaia. Malia he wahi kuleana paha hoi kahi ona iloko o kekahi halepai?
-
Ake loa o Lunamaainana Makabaraide e hooliloia ko ke Aupuni dala no ka mea pili i ka hoonaauao ana mamua ae hoi o ka lu wale ia no na hanaiahuhu a ka Loio Kuhina. I ka nana aku, me he mea la ua like ole ka pilina o na nihoniho mawaena ona a me Kuauau. No keaha la hoi nei?
-
O keia ae la no ka Lunamakaainana e makemake nei e maopopo i ko ke Aupuni kumu o ka haawi ana i ka hana o ke kukulu ana i kela hale uinihepa no ka pauma-mahu, e hanaia nei hoi ma ka lua-one ma kahi kokoke i Manamana, kihi akau o ke alanui Beritania me Alapai. No ke Kuhina Kalaiaina paha hoi ia hewa o ka haawi ana na Rowela e hana malalo o ka uku la, me ke kue maopopo ia hoi o ka makemake o ke kanawai e haawiia mahope iho o ke koho kohoia ana. E like no me ka apiki o keia au, pela no e apiki ai na hana.
-
Hookahi aenei malama a keu o ka noho ana o ke kau kuikawa o ka Ahaolelo, aohe mau hana ano nui i ikeia. I ka wa hea la o ke au Moi i ikeia ai o ka ole loa e like la me neia? Mawaho ae o ka hooholo anai na haawina no na dala i ike ole ia, a no na hana i ike ole ia ka pomaikai, he ole loa kahi mea i hanaia, aka, o ka hoopanee mau wale no ka mea e ikeia nei. He elua wale no malama i manaoia ai no ke kau mau malalo o ke kumukanawai, a pehea ana hoi ka loihi o ko kau kuikawa?
-
Ia Wile Kamika ma laua o Kuauau, ola hoi ka bila kanawai aila-mahu i make. O ka makemake o keia bila, o ka hookoloia mai o ka aila emi mai o ka ikaika a. Ua makemake paha oia i mea pahu wale ae no e hoopoino ai i ke ola o ka lehulehu. Me he mea la pela io no. Ua hala aku la no la hoi ke au i makeeia ai a i malama pono ia ai o ke ola o ka lehulehu, a ke hala ole ka makou koho ana, - ke oili ae la a ke hoea mai la!
-
Ole loa no ka hoi ka Hale Lunamakaainana Repubalika, aohe no hoi ho ai pikiko. Ke hoopii mau nei no i na haawina, a mai hea mai la ko dala e loaa ai no na alanui a me na alahaka. Aole loa i pokeia ae ke kau wahi haawina hookahi a aole no hoi ho wahi e loaa hou mai ai i unikiia ae. Aia no ma na meheu o na kau o ka wa i hala.
-
Mea ia mai eia ka ke manao nei ka Ilamuku o kinai i KA MAKAAINANA nei a me ke Kuokoa namu, no ka houhou loa ka i na aoao o ke Aupuni. Ina ua manaoia e hoopio, aia no ia ia lakou. O ia hewa no ka hoi ia la o ka huai pau ia aku o ka oiaio ma na mea i hanaia. He lohe wale mai no keia, a ua koe aku no ka maopopo loa. Aia no a hanaia mai, alaila, oiaio loa.
-
O kela ohua palemo liula ka i hoaiai ae e waihoia aku ana ka he manao imua o ka Ahaolelo no ka hookau ana mai i auhau kuikawa, i mea ka e hiki ai ke hookaaia na lilo o ke ala hoohaunaele ana iloko o Ianuari aku nei. Kahaha, apiki no la. Aia ka a nele mai ka lehulehu, o ka wa ka ia o makemake ai e hana mai pela. E ae ana anei na mahiko e uku? I ko makou manao, aole. No ka emi mai o ke kopaa, makemake ai ia poe e hoemiia na auhau iloko o 1892. A pehea ana hoi i neia wa? O ia ana no paha.
-
Ua hoomoeia aku e ka Luna Dute Nui ko Kale Notele noho Luna Dute ana no Hilo, oiai hoi oia e noii ana i kana mau buke helu. He palapala hoi ka ua Luna Dute Nui la i hoolahaia iho nei e ka nupepa Aupuni o ka ohana Kakela, e hoike mai
-
[Na Koena ma ka aoao 8.]