Ka Makaainana, Volume IV, Number 5, 29 July 1895 — Page 4
4 HONOLULU, OAHU, POAKAHI, IULAI 29, 1895.
KA MAKAAINANA,
HE NUPEPA OILI PULE.
-
E hoopuka mau ia aku ana i kela a me keia Poakahi o na pule a pau.
-
W.H. KAPU,
Ona, Luna Nui a Lunahooponopono.
Wahi noho, ma Honolulu.
F.J. TESTA (Hoke),
Puuku.
Me ka puuku wale no na hookaa dala kua, aole i kahi mea e ae.
KEENA. Helu 327, Alanui Moi, kokoke i Aanui Konia.
-
UKU O KA NUPEPA.
No Hookahi Kope - $.10
No Hookahi Malama - .25
No Ekolu Malama - - .75
No Eono Malama - - 1.25
Ina e hookaa mua ia peneia ka uku:
No Ekolu Malama - $.50
No Eono Malama - - 1.00
No Hookahi Makahiki - - 2.00
UKU O NA LUNA NUPEPA.
5 Inoa - - - .15
10 Inoa - - - .20
Maluna aku o 10 Inoa - .25
Aia a elima inoa a kekahi luna mawaho ae o kona inoa iho, alaila, loaa he pepa iaia me ka uku ole.
-
POAKAHI, IULAI 29, 1895.
-
POAKOLU iho ka LA HOIHOI EA. E hewa no anei hoi ka lahui ke hoomanao ae, ma ke ano uuku no e loaa ana. O kahi mea uuku no e loaa ana, e aho no ia, he ole hoi ka nele loa, a ma kauhale no e hoomanao ai.
-
KE huhewa makou ma ka hooulu manaolana, e like me ia ma kekahi manao okoa ae, me makou no ia hewa, aole loa me kahi aku. Eia nae, o ko makou manaolana io maoli no ia, aole loa hoi he ake e "hoohoihoi makuahonowai" wale aku no.
-
O KAHI kupono loa a ka lehulehu e hele ai i ka po o ka la apopo, o ia no ka ahamele ma ka luakini o Kaumakpili, no ka pomaikai o ka waihona o ka Ahahui Kokua Manawalea Lahui. E alu ae ka hele ana no laila, i ola mau ai no hoi na ohana o na hoa e noho nei i ka inea. Ina kakou e na oiwi!
-
AIA no a hookaa mua ia mai, alaila, loaa aku KA MAKAAINANA nei, koe no nae hoi me makou ke kuleana o ka makou poe i hilinai piha ai. I ka ukuia mai no o ka luhi ka waiwai o ka hana ana, a he mea makehewa loa hoi ka hana wale aku no, a i ole ia, haawi wale aku paha, me ka loaa wahi ola ole. E hoomaopopo mai na luna a me na poe lawe pakahi i keia.
-
INA ua manao ke Aupuni o ka paa pio ana o ke Aliiaimoku ka mea e na ai o ko lakou inaina, a pau hoi ia, loaa ae ka laulea ana me ka lahui, aohe kuhihewa aku a koe mai. E ahona iki paha ina hoi e kuu akea loa ia ae no na poe a pau loa, alaila, he loaa iho ia o ka manao kaukaulua i ka lahui, ua hemo mai na hoalahui i nai ai a noho ana i ka inea. O ko ke Aupuni hoomaopopo i neia mea ka mea pono.
WAIHO NOHOALII.
-
Ke hoopau loa nei makou i ka hoopuka ana Aku i na mea pili i ka waiho ana o ke Aliiaimoku i kona kuleana i ka Nohoalii o Hawaii, aole no hoi i kona kuleana wele, aka, i ko kona hooilina kekahi a poe e ae paha i kuleana No ko makou ake hoi e maopopo a e moakaka makou kamailio ana ma neia mea, i konoia mai ai makou e hoolaha pau aku, a pela no hoi paha e maopopo like ai i ka lahui o ka mea e kamailioia ana. Nolaila, ua makaukau makou e huai pau aku i na mea i konoia mai ai makou e hoolaha aku i nei wa, a ke Aloha Aina hoi i hoohuoi loa ai, mai keia wa a nee aku imua A ke kuu aku nei no hoi makou na ka lehulehu e noonoo a e wae mai ina paha ua hewa a ua hawawa a lalau loa paha hoi makou ma ia hana ana.
I kinohi no nae hoi, aole loa makou e hoole aku ana ua oiaio ole ia mea, aka, ke hooia aku nei hoi makou - ua oiaio loa no. Ma na mamala olelo mua no a ka mea kakau o ka aoao Aupuni Repubalika i ikeia iho ai he wahi mea na makou i hilinai ole a ua oiaio ole no hoi. Ke ae aku nei makou na Loio Hakawela i haku kela palapala haalele nohoalii, aka, aole loa makou i hilinai iki ua hanaia me ka makemake o ke Aliiaimoku. Ua haku mua keia loio i kekahi palapala, aka, aole i aponoia e Loio Numana, ka mea e kiai ana i ko ke Alii pono. He oi aku na olelo, eia nae, ua pokeia mai la a poomuku, a e like me ia poomuku i kakauinoa iho ai ke Alii. A o ka mea oiaio loa no paha hoi, aole no ke Alii maoli kela manao, aka, no na poe no hoi paha ia ma ka hoeuli o na hana hooponopono kalaiaina o nei au a ka hemolele lilelile a me ka oehaa i noho alii ai.
Ina no hoi kakau e hoomaopopo lea iho ana, ua kuleana no anei ko ke Alii hookuu ana i ko Kama'lii Kaiulani kuleana, i loaa hoi iaia malalo a mamuli o na hoakaka a ke kumukanawai (elau pu) o 1887? Ke hoole loa nei makou. O ko ko Alii kuleana wale no ka i pau, ma kekahi ano; a no ia ano hoi ke ninau hou nei makou, - Owai o LILIUOKALANI, a owai o Liliuokalani Dominis? O ka mua, oia no ka Moi o Hawaii i hoopauia ae o na ewe mikanele a me na kuewa hilahila ole, a o ka lua iho ka wahine kanemake a Keoni Kamaki (John O. Dominis). Na ka lahui no e ike a e hoomaopopo iho. A ua ano like no hoi pela ko ke Alii lawe ana ae i ka hoohiki, a nona ponoi iho no ia, aole loa i lihi launa mai i ka lahui.
Ma kekahi aoao ae hoi, e noonoo kuliu iho no paha hoi kakou, me ka nana ole i na mea e ae, aka, e noonoo iho heaha la ka kakou e hana ai ma ko ke Alii wahi. Aia oia e paa ana lae pio malalo o kona poe makaainana mua maloko o kekahi hale e ae kekahi mau hoa wahine e ae, me ke kiaiia e na koa mawaho, laweia aku nei keia palapala ae la (ana i kakauinoa iho ai mahope) me ka peni a me ka ipu-inika, a me ua olelo ole aku iaia e kakau inoa iho, waiho malie ia aku la. Aohe ana mea e ui ae ai. Heaha ka manao ma ia hana ana, ina aole o kona kakauinoa ka mea i anoiia? O ia maoli no. Ua like loa keia me kekahi kanaka i hoopaahaoia a hookiiia i ka ai, a ke lawe a waihoia aku he kiaha wai a me ka barena, me ke kauoha ole ia aku e ai, alaila, o ka ai iho no paha hoi ka pono, oiai, o ka mea maoli no ia i manaoia. Pela no me ko ke Alii kulana ma keia mea.
O kahi mea hilu loa nae hoi, o ia no kela palapala pane a ka Loio Kuhina. Ke hoomaopopo iho, me he la ka hoi ua nele ke Alii me na pono a me ua kuleana, i ka nohoalii, a o lakou wale no. Na ia pane i kono nui mai ia makou e hoolaha aku i nei mea i pili i ka moolelo o Hawaii nei iloko o nei au oehaa. E hoomaopopo mai ka lahui, e pono ai. Ua hoike mau aku no KA MAKAAINANA nei iloko o na wa i hala ae i ka hoao pinepine ana o na hoa'loha o ke Aupuni, a me kahi poe no hoi ma ko ke Alii aoao, e ae ke Alii e lawe i kekahi haawina dala uku hoomau, alaila no hoi, e haalele aku oia i kana koi ana a me kona kuleana a pau i ka nohoalii. Aole no hookahi wale no hoao ana, aka, ua pinepine na wa i hoaoia ai a loaa ole Eia nae, ke hoomaopopo iho kakou i kela pane a ka Loio Kuhina, me he la ka hoi he mea ole a he opala haalele loa hoi ko ke Alii haalele ana i ka noholii imua ona a imua o lakou a pau. No ia kuleana ole ka paha hoi kona mea i ku ai imua o ka Aha Senate a olelo ae ai, - he manaolana kona e hoea mai ana no he wa e haawiia ai a e ukuia ai o kekahi haawina dala kupono no ke Alii. A wahi no hoi a Kuhina Haki, imua no o ia mahele kau kanawai ma ia la a me ia wa like no, - he mea pono loa e haawiia a e ukuia aku hoi kekahi dala kupono no kekahi pono, kuleana, a waiwai i kaiehuia mai me na lima o Kukailimoku. Aia la, i lohe oukou!
E kala mai ia makou, ua ahona no paha hoi neia mau hoakaka no nei wa, a no kahi wa aku no paha hoi kakou e noke hou ai i ka ulupa aku ia lakou nei ma ae. Aka, aia a hoopuka aku makou i ka pane wiwo a hopo ole a ke Alii imua o ka Aha Koa, mahope mai no hoi o kona waiho ana i ka nohoalii a lawe okoa ai i ka hoohiki, alaila, e ike hou ia iho no he mau hua "nioi wela o Pakaalana" aia no ilaila, a e hihio ai no hoi o ka waha i ka ua mea o ka welawela. Ua like aku ia me he puupuu la na kekahi keikikane, i kui pololei ia mai ka poohiwi aku.
-
NA KOI POHO KUWAHO.
-
E hewa ole no paha hoi makou ke olelo ae eia na ouli a me na kahoaka o ka manawa ke hoomaikeike mai nei ia mua aku o kakou nei, a he wa wale no a ike io ia aku na hiona o ke au o ka manawa e neo nei. Ma na lono mai na aina e mai, ke kau la ke ao hakumakuma o kekahi hooili kaua ma ka akau a me ka hema o Europa, eia nae, aole o ua hoouka kaua ka makou i makemake ai e olelo ae i nei wa. E hoaui ae hoi kakou i ka hoomaopopo ana no ke kaua, a e haliu aku hoi kakou a ka na Aupuni ikaika hana ma na koi poho ana aku i na aupuni nawaliwali hoonana ma ka hoopoino a hoopopilikia wale aku no i ko lakou poe makaainana.
Iwaena o na lono hope loa mai nei, aia na mokukaua Geremania ma na ipuka o Tanagia ma Moroco, Aferika Akau, ke koi la no ka uku koke ia aku o $125,000 poho no ka laweia ana ae o ke ola o kekahi kanaka ona. Mai no kakou a hoopoina i ka Beritania Nui hana ia Nicaragua, a e oi loa aku ana hoi na koi poho ana a na kanaka Pelekane ia Nicaragua mamua o $1,000,000. Aole no hoi o ia wale ae ia no, aka, eia hoi aku no a lehulehu wale. Ke koi la o Denemaka i ka huina o 40,000 iene no ka hopu wale ia ana o kekahi kanaka ona e na Kepani, oiai oia he mea noho ma Valadivosetoka, a maluna hoi o ke Kao Sana i ke ki poka ia ana e kekahi mokukaua Kepani i ka hoomaka ana ae no o ke kaua mawaena ona me Kina.
Ua pono loa e lilo keia mau mea ae la i kumu ao no nei Aupuni, a me he la nae hoi aohe no e nanaia aku ana. Ke hoeu mai nei hoi o Amerika Huipuia, a i ka Poalua iho la i palapala ae ai ke Kuhina Amerika ia Kuhina Haki no ka ukuia aku o ke poho o J. Duriele, he kanaka nona i hoopaa kuleana ole ia iloko o Ianuari aku nei, a ua