Ka Makaainana, Volume III, Number 14, 10 June 1895 — Page 5

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, IUNE 10, 1895. 5

ia, alaila, loaa mai la ka panai no ia luhi ana.
            Mawaho ae hoi o ka Home Lunalilo, ka hooilina hiwahiwa a ia Lani Moi i haawi makana a mohai mai ai no na poe ilihune iwaena o kona lahui, aohe poe makilo i ikeia. O kekahi paha o na makilo i ikeia. O kekahi paha o na makilo i manaoia, oia ko kakou kipa ana aku i na kauhale makamaka, he ai a he ia e waiho ana, ua haupa iho a maona, ku ae no hele, a ina hoi e hoaumoe iho ana, o kahi no ia moe iho; eia nae, aole loa ia he makilo ana iwaena o kakou iho, aka, he hookipa ana ia i ka hoa'loha, a o ia no hoi kekahi o na haawina i mahaloia ai o kakou, no ke koe wahi mea ole iho, a ke haawi, o ka haawi no ia a pau loa. Aka, i ka hoohalikeia ana ae hoi o kakou me na Pukiki, he kaha loa ana aku hoi ia mauaho loa, no ka mea, ua kamaaina no kakou i ke ano o ia poe. I ka wa mua loa i laweia mai ai o ia lahui i poe paahana no na mahiko, a i ko lakou wa mua loa no o ka hehi ana i ka lepo o Hawaii nei, mai ia w mai no ka hoomaka ana o kekahi o ia poe e makilo a e noi hele, a pela mau mai no a hiki i nei wa me ka ike mau ia no o kahi poe o ia ano lahui e noi hele ana i wahi mea e ola ai me ka hana a haawi ole aku i panai no ia makilo ana. Aole loa pela ka lahui oiwi.
            A nowai mai ke kumu o keia i hewa ai? Ke kuhi pololei ae nei no makou i ke Aupuni, a no ke Aupuni maoli no ia hewa. E hoole wale ia mai no aohe e hala ana keia kuhi aku a makou, no ka mea, ua pololei a ua oiaio loa. Mai ka wa mai o ke kahu lihia ana, ua hoowahawahaia mmai ka lahui kumu; aia no ka hoihoiia a hoohiki aku, a mai ia wa mai no hoi i haamaka ai ke Aupuni e haawi aku i na hana i na kuwea, e laa ua poe Pukiki makilo nei a me na poe malihini haalele loa i lihi kuleana ole i keia aina a aohe hoi he waiwai o nei. Eia nae, o na poe ia a keia Aupuni e mailani a e hiipoe nei, a o na oiwi hoi, aia mawaho loa. Mamua aku o keia au, ia kakou no ka hapanui o na hana Aupuni, e laa na hana alanui a me kahi mau hana e ae, aia i na Pukiki a me na unu o na aina e, a koe wale iho la no kahi oihana makai, a mawaho ae hoi o ia, he ole a he neo haalele loa. Ua ikemaka no kakou i ka pau o na Hawaii i ka hoopauia mai na oihana Aupuni ae, no ka ae ole e hoohiki. Aka, ke makemake nei nae hoi lakou e hoolaulea ae i ka lahui, a o keia no kekahi o na kumu e loaa ole ai, a lilo hoi ka holomua ano hoopalaimaka no ke ulakolako dala o keia Aupuni i mea ole loa. Me ko ke Aupuni ike iho no he hoihoi ole loa ka lahui i kona poe a me kela hoohiki kumakaia, ke hoopaakiki mai nei no nae e laulea aku ka lahui. Aohe no hoi paha e ole. A iloko no nae hoi o ko ka lahui ike i ko lakou nele a ilihune maopopo loa, aole loa o lakou makilo hele iki, aka, ua makaukau mau no e hana no ka uku kupono e ola ai, aole loa nae hoi ma ke ano kuamakahiki no na mahiko. O ka makou wale no e ao aku ai, ke makemake ole e lawe i ka hoohiki, no ka makee no i ka lahui a me ke aloha i ka  aina a me ke Alii, me ka nana ole ae hoi i ka ilihune,--mai no kakou a makilo hele iki, aka, e hana no ka pono, ke loaa nae hoi.

"MALOO NA IWI I KA LA."

                Pahaohao ke ano o ka hoouna awiwi ia ana mai nei o kekahi mokukaua Amerika hou e hoolai ma Kou nei. Heaha la ka manao? Aole maopopo ia makou. O ka makou wale no e hoomaopopo nei, o ia hoi ka makou i olelo ae la no ke pahaohao, he hapaha hora paha mahope iho o ka make ana o Kuhina Nui Gereshama, ua hoouna telegarapa koke ia ae i Kapalakiko no ka hoouna koke ana mai i kekahi mokukaua e ku ana ma Mea Ailana no Honolulu nei. Aia la ke pahaohao.

                Malia no hoi he wahi apana hana no paha hoi kahi, no ka mea, ua hoouna kauoha pu ia mai nei i ka Adimaral ina oia i manao he mea pono e kana i na moku elua maanei, e hana oia pela; aka, ina aole, e uwai ae oia i kona hae iluna o ka moku hou, a e hookuu aku i ka Piladelepia e hoi no o. O keia ae la na mea i hoomaopopoia ma na nupepa mai nei o o. Hookahi nae hoi a makou mea e hakukoi nei, ua kau e aku nei paha noi ka weli i o mamuli o ka loheia ana aku nei ua hoala ae nei, na oiwi ohakulai i pualikoa no lakou iho, oia kela Comapani Gi nui. Auwe, weliweli!

                No Kapalakiko mai nei no ka lono i loaa mai nei aku, aia ka ke koikoi o ka pono ma ka aoao o ke Kuhina o ko na Aina E, o keia Repubalika ma ka mea e pili ana i ka hookupaia o kekahi poe Pelekane e paa pio kalaiaina nei, a ua hoonawaliwali loa ia hoi ko ke Komisina Beretania kahua mamuli o na me ai ike lea ia a i hooia maopopo ia hoi ma na moolelo. Pela paha, ua koe ia ia makou, no ka mea, aohe makou i ike aku ia mua a ia hope aku. Eia nae, ua hoike mai kekahi makamaka haole i kekahi palapala, i loaa mai nei iaia mai Enelani mai, e olelo ia mai ana aohe ka ia Aupuni e komo keake3a mai ana no kona poe e noho pio kalaiaina nei maanei, a me he mea la ka wahi no a ka olelo mai ma ua palapala la, ua holo like no ka manao kuikahi ia lana me Amerika Huipuia.

                Eia ka auanei hoi o Wili R Kakela ka keia Aupuni e hoouna aii Wasinetona i pani no Kuhina Kakina i kipakuia mai no ka wahanui, wahakani a me ka wahakou. Oia ae la nae paha hoi, ua hookohu ae ke Aupuni iaia i Kuhina Noho ma o, alaila, e loaa hou aku ana ilaila ka mauia pohaka poepoe maluna pono iho o "kaupoku o Hanalei," i loaa no paha hoi i kahi poe o laila. E aho iki mai ana paha hoi o ia nei, e kauahai mai ana, aka, ina e ohiuia mai ana na mikanele, e wikiwiki no paha auanei hoi oia e pane aku. Ua hiki, nana aku no kakou; aia nae hoi iloko o Augate ae e holo aku ai e hoau.

                Oia ae la nae paha hoi, aia wale no iwaena o na ewe mikanele o ka poai hemolele e loaa ai na poe kupono, aole loa hoi mawaho ae o lakou. No keia hookohu paha hoi a ke Aupuni, ua pii ke kai o ka Ligi Amerika a me ka poe e ae e koo nei i ka Repubalika. Me ka lawa ole iho la no i nei hookohu oihana, ua hookohuia aku nei o W.N. Limaikaika i elele imi paahana i Iapana a na hala aku nei oia nolaila. Oia ana no, he ewe mikanele.

                Ma na mea hoi e loheia nei, aohe oiaio loa o ko keia Aupuni makemake i na paahana Kepani, eia nae, aohe wahi a lakou e alo ae ai, ua paa i ke kuikahi. Ina he ake paahana io ka Lumaikaika i holo aku la, alaila, he hoopalai maka paha ka hana i manaoia i ke Aupuni o Iapana, no ka mea, ma i amoku like no ona i holo aku nei, ua kai pi aku nei o Lau Kona (Lau Chong) o ka hui o Wini Wo Tai Ma no ke kii ana i na limahana Pake no na mahiko, no ka mea, ua ikeia ka ua oi aku i alahui mamua ae o na Kepani, Pehea, e hooleia mai ana anei ka oiaio o keia maluna ae?

                Pololei no o Alapaki Kauka i haiolelo mai ai ma Kaumakapili i ka po Poakahi i hala, e pili ana no ka nae mua loa ana mai o na makua mikanale i Hawaii nei iloko o 1820, no ko lakou ao pono a maikai ana mai i keia lahui i ka mea oiaio e pili ana i ke Akua oiaio. Ua lawe mai lakou i ka malamalama olino o ka naauao, me ka luhi nui ole nae hoi i ka waele a me ka paeli iho, a ua noho aloha lakou me na alii a me ka lahui iloko o ko lakou hoohanohanoia me ke ulakolako. No lakou, ea, ua aie nui ka lahui oiwi. Ua hala aku nae hoi lakou me ka lakou mau nona a o na pua a me na mamo ka i koe mai.

                Ua ao mai no lakou i na ewe e noho aloha me na Alii a me ka lahui, a e hana hoi i ka mea pono me ka hooko pololei i ko ke Akua makemake. Aka, heaha ka kakou i ike ai? Ua kapae loa lakou i kela mau ao a kalokalo ana a ua makua, a o lakou no ia i pakaha nui iho nei i ka aina a me ke Aupuni o ka lahui o na kumu o lakou i hoounaia mai ai e hoonaauao, e hoomalamalama, a e hoohaumana. O ko na ewe aloha no ka lahui, aia no ia iloko o Manoa; aka, o ko na makua aloha hoi, aia ia iloko o ka lahui a he kia hoomanao mau loa hoi ia no lakou.

Hoike Hai o na Kula Sabati.

                Ua malama io ia ae no na hana hoike Kula Sabati o ka mokupuni o Oahu nei ma ka luakini o Kaumakapili ka Poaono nei, hora 10AM, e like me ka makou i hoolaha mua aku ai. He eono mau kula i hiki ae, a he elua oha pii wale, oiaio Waikahalulu a me Maemae. Aole i hiki ae na kula o Kawaiahao, Waianae a me Waialua, he molowa paha. Iwaena o na papa hoike i mahalo nui ia, o ko Waimanalo ka helu ekahi, ua lilo i mea mahahehi loa ia kona amu haawina a me na himeni a ua hoopii palua ia lakou iluna o ka awai. O D. Kapohakimohewa ke alakai o keia papa kula. O kekahi mau kula okoa iho he hookahi wai o ka like lakou. Pela no hoi me ko Kaumakapili mau kula i huiia, o ka hapanui nae o na haumana mai ka Puali mai no ia o ke Aloha. Mahope iho o ka pau ana o na hana hoike, he mau manao paipai mai na Rev. C.W. Hila, o Hilo, Hawaii, a me D.P Braine (Bane, o ka luakini Halepapu, ma ka olelo namu a i umuhiia mai hoi e Rev. S.L. Desha (Kiwini) ma ka olelo Hawaii, a ua nui ke ohohia o ke anaina ia laua. He lulu dala mahope iho o laua no ka waihona o ke Kula Sabati, a na loaa he $30 a oi. Hookuuia na hana me ka himeni a me ka pule a Rev. E.S. Timoteo.
                Pau ia mau hana, ua pii aku na Kula Sabati a me ka lehulehu no Kawaiahao, malalo o ke alakai ana a ka puali puhiohe o ke Aupuni e paina awakea ai. Aole i lawa na kula a me na malihini me na mea ao a ua maikai ole ka lawelaweia ana. Auhea la ka ke dala i noi hele ia iho nei e na komite no ke kokua ana i keia hana? Ua ku ae kekahi poe a hoi me ka nele.
                Ua makana ae o Misasa B.F. Dilinahama no ka paina awakea o na Kula Sabati he 1 bipi, a he 2 puaa ka Wili Laiki o Kauai. He mau paona hau hoi ka ka Hui Hana Hau Uniona.