Ka Makaainana, Volume III, Number 14, 10 Iune 1895 — Page 4
4 HONOLULU, OAHU, POAKAHI, IUNE 10, 1895.
KA MAKAAINANA,
HE NUPEPA OILI PULE.
W.H. KAPU,
Ona, Luna Nui a Lunahooponopono.
Wahi noho, ma Honolulu.
F.J. TESTA (Hoke),
Puuku.
KEENA: Helu 327. Alanui Moi, ma
Waialeale, kokoke i Alanui Konia.
POAKAHI, IUNE 10, 1895.
NAWALIWALI, hoopili meaai hohe, makau, a kuokoa ole ka olelo ana no na kiure oiwi o keia au, a me he mea la ua oiaio maoli no. O kekahi hoi, ua nele loa lakou me ka aa o ka manao, a nolaila i hohe a i makau honua wale ai no kahi poe o lakou, o pau ka mai na oihana aku. Pololei!
E OLE ka hoi ka ma'apua o Uluhaimalama, loaa ka mea hoohauoli mau i "ke ola i molia" i na kakahiaka a pau mai ka noho ana ae i ka inea. Ua ole no o Kalani! A e ole no hoi ia ki hapa, loaa kahi e kii ai o na pua no ka hoonani a hoohiwahiwa ana i na poe make a me na he kupapau. Ua ola no ka inoa.
I MAKE no o Pamano i ka io ponoi." He mau olelo pololei loa keia a kahiko o kakou. E nana i na hana a kela mau hoahanau o Ewa i hopu ai i ko laua pokii mai lepera, ma ko laua ano makai, a haawi aku la iaia iloko o na umii ana a ke Aupuni, a wahi no hoi a ko makou lohe mai, no kahi apana dala, he $250 makana ia laua ke paa ua pokii la. Lapuwale la!
WAILI a ka oleloia, he lehulehu loa ka o na poe alakai o Nicaragua ke paipai la e hoohuiia ae ko lakou Aupuni me Amerika Huipuia, a ke loaa ia mea, alaila, o ia ka ahailono hikimua no ka maluhia a me ka holomua ma ia aina, a e hiki hoi kona aie ke holoiia ae a pau loa. Pela paha, e loaa ana no ia. O ka like aku no paha koe o ka hoihoi ole ia me ko onei poe ake hoohuiaina, he ula ka mea loaa.
UA lonoia ua loaa mai nei ka he palapala i kekahi mea maanei mai kekahi mai nei o na keiki puhiohe o kakou ma Kapalakiko, a e olelo ana ua makaukau o Keoni Sepekela e haawi i #300,000 no ke hookahuli ana i keia Aupuni Repubelika. Aia ia wai keia palapala, makemake makou e ike; o kekahi kumu no hoi, aohe o makou hilinai iki ia mea, a nolaila, aohe no paha he oiaio. Ina eia i kahi mea, e oluolu e lawe mai, a ke hilinaiia, e lilo no ia i mea huna na makou.
MAKENA A LUULUU HAWAII.
E hewa ole no paha hoi makou ke olelo ae he wa keia no ka lahui Hawaii e kumakena ai me ka luuluu, oiai, mamuli o ka make ana mai nei o Kuhina Nui Geresehama o Amerika Huipuia, ua loaa he haawina e hookaumaha iho ai ia kakou, aole hoi ma kona ano he hoalahui no kakou mai ka puuu hookahi, aka, ma ke ano he hoa'loha oiaio oia no kakou iloko o ko kakou malihini iaia a me ko kakou wa o ka pilikia. I akak lea hoi kona hoa'loha oiaio ana no ka lahui ma kana mea i makemakie ai e hanaia no kakou, a oiai no hoi, aole oia i kamaaina me kakou ua lilo no ia i mea ole mamuli o ia hana. Nolaila, e hala ole ana no hoi paha kakou ke awaiaulu
pu aku i na kumakena like ana aku me kona lahui a aina ponoi.
Mai no kakou a nana no kona pili ole ia kakou, oiai, ua akaka no ia kakou he malihini oia ia Hawaii nei, aka, ua lilo i ewe, i kupa, i oiwi a i kuamoo, ma ka olelo ana, no Hawaii uuku nei ma ka hana ana i manao ai he pono laulaha ia no kakou, i pilipaa hoi no kakou mai ka po a mai kumulipo a kumuuli loa mai. E hoomanaoia oia ke Kuhina Nui o Amerika Huipuia i ao aku ai i kona poo ae ma ka oihana, ia Peresidena Kalivilana, e hoouna mai i elele i o kakou nei, ia Komisina Balauna i hiki ole ke hoopoinaia, e noii, e imi, a e nieniele no na hana i kahulihia ai ke Aupuni Moi o Hawaii nei ma kela la poina ole o Ianuari 17, 1893. He mea makehewa paha ia makou ke helupapa aku ia mau mea i hanaia ai no kakou, no ka mea hoi, ua lilo ia i mea moolelo i maopopo a i paanaau hoi i ka lahui mai o a o.
Eia nae hoi, ua maopopo lea ia kakou oia no ke Kuhina Nui i kakau aku ai i kela palapala i lilo i mea kaulana ia kakou, e ao aku ana i kona Peresidena e hanaia mai ka pono ia Hawaii uuku nei ma ka hoihoi hou ana ae i ka Moi i hoopauia ma ke kulana e like me ia mamua aku o ka hooleloia ana mai o na koa Amerika o ka mokukaua Bosetona mala'o o na kauoha ana a Kuhina Kiwini i pau i hanaino a lapuwale iho ai hoi ia kakou, a i ke kulana hoi o ke Aupuni e like me ia mamua aku o ia manawa. Ua lilo nae hoi keia hana i mea no laua (oia a me kona Peresidena) e ino loa ia ai e ke kahi mahele o ko laua lahui. Na kona ake e hanaia ka pono a e makeeia hoi ka inoa maikai a me ka hanohano o kona Aupuni i kono aku iaia e ao aku i kona poo ae e hana i ua hana pon la i ka lahui Hawaii nei, a i ko laua wa hoi i makaukau ai e hooko mai i ua hana la, ua hoopuhiliia ko laua manao "e hanaia ka pono, ina no ia he mea no na lani e haule mai ai," ma o na mano pili kalaiaina la o ka mana oi ae o ia Aupuni, oia hoi, ka Mana Kau Kanawai. Na ia mana kiekie i hoopuhili io ae i ko laua manao a ko ole ai ka mea a Komisina Balauna i hoike aku ai me ka oiaio loa no na mea i hanaia maanei a no ka mea pono loa hoi e hanaia mai ai no kakou.
Aole keia a he painuu wale ae no, aka, ua oiaio a ua oiaio loa he hoa'loha kuio oia no ka lahuikanaka oiwi o Hawaii nei. Ua lawa kakou me na hooia no ia mea. Ina kakou e haliu aku i hope, mai ko Peresidena Kalivilana wa i lawe ae ai i ka hoohiki oihana Peresidena a hookohu aku ai oia i ka loea kalaiaina i make aku la i Kuhina Nui nona, mai ia wa mai i kukuni paa ia ai ke aloha oiaio o ke ake hoopono a kaulike iloko ona, a me laua pu no, no keia lahui nawaliwali a hiki wale no i ka wa i kailiia ai o kona aho makamae e ka Anela o ka Make, i kulike ai hoi me ka makemake o ka Mea nana oia i hana. A mai ka manawa hoi a ka Ahaolelo i hoopuhili ai i kona a i ko laua manao hana kaulike, aole loa i pio iki ka manao e hookoia mai ka pono a lana elua i iini nui ai no kakou, oiai, ua hilahila loa laua no na hana poholalo a pakaha a kekahi luna o ia Aupuni nui maanei a ua kau hoi ke koikoi maluna o ia Aupuni.
Nolaila, ma ko ka lahui oiwi aoao hoi, heaha la ka kakou hana maikai e hoike aku ai i ke ao holookoa? Ma ko makou aoao ponoi iho hoi, a o ko makou manao maoli iho no nei ua oi loa aku ka hiwahiwa a me ke kelakela o kela hana i hoaoia ai e ke kuhina Nui i make aku la, a i kakooia ai no hoi e kona Peresidena, mamua ae o ka kekahi Moi a Alii paha o kakou nei, aka, na ka hoopahua i hoopuhili iho ua manao la a lilo i mea ole loa i na iini pili kalaiaina o kekahi poe noonoo olowi, hoopono a kaulike ole. A ke manao nei no hoi makou no makou iho o ua Kuhina Nui la i hala aku la, oia maoli no kekahi o na loea kalaiaina alakai loa o Amerika Huipuia, mawaho ao hoi o Peresidena Kalivilana, a aole poe e ae mawaho aku o laua ma ia aina nui, e hiki ai la hoi ia makou ke hoohalike aku me ko Enelani poe loea kalaiaina o keia au, e laa o Pohakuhauoli, Saulebure, Rosebere, a pela aku, o laua wale ae la no. Mamuli hoi o ka makou mau hoakaka maluna ae, ua koho iho makou he mea pono loa no i ka lahui, a i ole ia, i ka Ahahui Aloha Aina Hawaii kumu a lala, oiai, o ka ahahui hookahi wale no ia e ku nei i ikeia, ke hooholo iho i mau olelo hooholo hoalohaloha ma ko ka lahui aoao, a e hoouna aku i ke Aupuni o Amerika Huipuia ma o kona Elele a Kuhina Mana Nui la maanei. A i ole no hoi ia e kaheaia ae ona halawai makaainana akea malalo o kaupoku o ka lani, a e hooholo lokahi ia ona mau olelo hooholo oiai, ua komo o Hawaii iloko o ka luulu a ehaeha walania, a ua kupono no hoi ia kakou, ka lahui, ke lihaliha iho iloko o ka makena kulipolipo ana nona.
Ke waiho aku nei makou i keia a na ko kakou poe alakai a naauao e noonoo mai, a o ka mea e hooholoia ana a e manaoia ana he pono, hana aku, a ke hooia e aku nei no KA MAKAAINANA i kona kakoo aku i ahana maikai. Ina he halawai akea, e hana a me ke ohoia a me ka ilihia ku i ke anoano, a e hele ae no hookahi, a e hele ae no a pau loa, o kane, wahine a me keiki, me ka unu ae no a pau a me ka huluipau ae no hoi a pau loa, "aohe mea ana koe." A oiai hoi, ua paa mua ae ka manao maluna ae i ke kakauia, ua hoikeia mai ia makou eia ka kekahi poe o kakou ke noonoo nei no ke kahea ae i halawai akea, me ka nana ole ia hoi o ka aoao kalaiaina o kahi mea. O ka pono maoli no ia.
AOLE LOA POE MAKILO IKI.
Ua kuhi lahui ia mai kakou o ke Kuokoa namu he poe makilo, ma kona helu o kakahiaka Poakolu iho la. Aole no hoi o ia wale, aka, ua hoohui a hoohalike aku ia kakou me na poe Pukiki. Ke nini loa nei makou ma ko ka lahui aoao no keia mau kuhi a ka makamaka, a makou hoi e haohao nei heaha mai nei la hoi ke kumu o keia owala ana mai nei, a nolaila, ke kue loa aku nei makou. No makou iho, a no ka pomaikai hoi o ua makamaka namu la, ke hoike aku nei KA MAKAAINANA he lahui kakou i mahaloia no ka makilo ole, oia hoi, no ka hele a pinai ole aku ma ko hai ipuka e noi ai i dala a i ai, a ua lilo no hoi i mea hoopahaohao loa i ko na aina e poe i ka ike ole ia o na poe makilo hele iwaena o kakou. Ke maki8lo kakou, he makilo hana, aole hoi he noi okoa aku me ka hana a haawi ole aku i ka panai no ka mea i uoiia, a ke loaa mai hoi he hana, ua hookoia aku no