Ka Makaainana, Volume III, Number 4, 1 April 1895 — Page 1

Page PDF (866.17 KB)

This text was transcribed by:  Arnold M. Hori
This work is dedicated to:  Moiliili Hongwanji Mission

Ka Makaainana.

 

BUKE III -- Ano Hou.         Honolulu,  Oahu, Aperila  1,   1895.         HELU  4

 

Mai Wakinekona a Iolani Hale.

Ia'u e nanea ana ma Wakinekona.

Pa-e ana ka leo nahenahe,

Auhea wale ana oe e Kalani,

E@ ae na hauna o ke Aupuni,

Nana e hanu mai pau i ka ikea,

Na mea nui, na mea liilii,

O ka hana ia a Waipa,

Kapena makai o ka Pi Gi,

Eia ko hewa la e Kalani,

No kou aloha i ka lahui,

Na ke kaa oio Hope Ilamuku,

I hii ia Kalani i Haleaii,

  Hookahi puana kou puuwai,

  No ka poe i aloha i ka aina.

Kaumaha wale kuu ike'na,

Na paia hanohano o Iolani Hale,

Ea mai Laeahi ma ka hikina,

Kela kuahiwi alo i ke kai,

Kehi a na oiwi o kuu aina,

I imi ai i ka pono o ka lauakila,

Anoano ke aloha ka hiki'na mai,

No kuu lahui i ke ehuehu,

E na Mana Lani e aloha mai,

Hookuu mai i ka poe pilikia,

  Hookahi puana kou puuwai,

  No ka poe i aloha i ka aina.

 

Halawai Hoouiaina.

  E like me ke kahea, pela no i malamaia ae ai kekahi halawai makaainana hoohuiaina ma Halealii Kuea i ke ahiahi Poaha iho la, hora 7:30, malalo o na lawelawe ana a ka Ligi Amerika. Ua weheia mai ka halawai e Hoakuaka D. B. Samita, mea kuai kamaa, a o Kale Hapakini ka maheleolelo. Na Loio Hakawela ka haiolelo mua me ka pono uweaolelo moana iloko o kona ekeeke, a ua ukaliia aku oia ma ka olelo Hawaii e Kale Hapakini, alaila, o kekahi hunona aku a Kimo Laukeke e noho nei no malalo o kona malua, a na Kale Wilikini hoi, ka Moi Polapola, ka ai hoopau. Aohe no mau mea ano hou lea i  hoikeia ae, a he keu no hoi o ke kamaiamola. Ua kohoia ua 400 paha a keu na poe malaila, o na haole no ka oi, a he uuku loa na Hawaii, i nui nae hoi i na wahine, i hele aku e hoolohe i ka Puali Puhiohe Lahui, no ka mea, ua hoolahaia ae pela. Eia nae, aole ia poe oiwi kupaa mau i ae e hele, no ka uuku maoli no hoi kahi o na opihipihi  O ka bana Aupuni no ka i hele ae a hookani i na mele mawaena o na haiolelo. Ua mau no ka nele a ua kahi no hoi e ka neo.

 

  Awakea Poakahi i hala i kipa ike pili oihana aku ai ke kapena a me na alii o ka mokukaua Beritania Nimepe ia Peresidena Kole maloko o Iolani Hale. Na Komisina Hoese i hoolauna aku. Ua ukaliia ka Peresidena e kona mau kuhina a me kahi mau aliikoa. Ma ke alo makai kekahi mahele koa a me ka puali puhiohe.

 

NA PIO NO HILO.

Makolukolu na Hookipa ana a

ko Laila Poe Kiai.

  Oiai na pio iluna o ka moku mai nei aku nei, ua malama maikai ia lakou e ke kapena a me kona mau paalalo. Ua haawiia na mea ai maemae ia lakou. E haawi mau ana lakou i na mele hoohauoli iluna o ka oneki o Kinau, a ua lilo i mea makahehi loa ia e ua poe ohua malihini. Ua haawi aku na malihini i na mahalo ana he nui ia lakou, me na hoike mahiehie aku o ko lakou mau hiohiona oluolu, hauoli a piha mahalo no na pio, i hooi loa ia paha hoi kahi mamuli o ko lakou ano kukule ole iho, a ua lke hoi ko lakou noho pio ana no ke aloha i ka aina me he mea hookaumaha ole la ia lakou. O ka malama ana a na haole luna ia lakou, he maikai a he oluolu.

  Po Poanono, hora 10:30, Maraki 23, i ku aku ai lakou i Hilo, a ua like me ka makani puahiohio ka hikiwawe o ka lono o ka pahola ana aku a puni ke kulanakauhale, e ia ae na pio kalaiaina o ke kahua kaua o Laeahi. I ka wa lakou i lele mai ai ma ka waapa a kokoke e pili i ka awano nae o Kaipalaoa, ua meleia ae la ke mele lahui " Hawaii Ponoi," a o ia ko lakou manawa i ku like ae ai iluna me ka wehe nui ae i na papale a pili wale no i ka uwapo. Piha kuineki o kai o ka uwapo i na kanaka a ua haawiia na lulu lima aloha pumehana ana me lakou iloko o ia mau hora o ka po, a aole he waimaka paa no lakou mai na makamaka a me na hoa'loha aku o ka Ua Kanilehua.

  La Pule ae, ua aeia na makamaka a me na hoa'loha e ike aku ia lakou maloko o ka halepaahao. Ua pahoia aku ko Hilo mau kupa i na makana he nui, mai na puaa i kaluaia, moa, ia, paka a na mea-ai mama a ka haole. Makolukolu ke aloha o ko laila mau kini. O na wahine o ka ahahui Aloha Aina o laila, aole loa o lakou aeia e hele e ike, o na kane wale no. Eia nae, aole no ia poe i kaukaulua iho, aka, ua holo koke no ka lulu ana i na dala a hoolilo aku no na mea ai.

  Poakolu iho ia i laweia aku ai, lakou e hoohana ma Kahalii, Onomea, he 7 mile ka mamao mai Hilo taona aku. A mu-ka hoike a kekahi makamaka mai Hilo mai a me na palapala no hoi, he maikai ka malamaia ana o lakou. O na makana hoi i paholaia aku ia lakou, ua apoia mai me na hoomanao poina ole ana, iloko o ko lakou man@ pu@wai.

 

Hoopaiia ko Makou Puuku.

  Kakahiaka Poakolu iho la i ku aku ai ko makou Puuku imua o ka Aha Apana, a mahope iho o ka hooloheia ana o na olelo ike ma na aoao elua, ua kau mai la ka hoopai a ka Lunakanawai e uku oia i $50 a me $2.50 koina, no ka hoeha ana ma ke pale ana aku i kela makai welo Pukiki, Pake a Hawaii i eha ole ai. Ua hoohalahala koke aku kona loio, J. K. Kaulia, i keia kau kiure ae o ka Aha Kaapuni, a na hemo mai malalo o $100 bona, o Mauliawa hookahi wale no ka hope.

 

Lana na Auwae i ke Kai.

  Ahiahi Poakahi i hala, o ka hora 7 paha ia, ua hualele aku he elua mau waapa hueloboti ia Kaunakakai a holo mai la no Honolulu nei me ka piha i ka i'a, he akule. I na waapa i holo mai ai a ma ke kowa no hoi mawaena o Oahu nei a me Molokai, ua loohia iho la ko T. S. Nahinu waapa e hookele ana me ka poino nui, oia hoi ke poiia ana e ka nalu a huli pu a pau i ka nahaha. Ua haalele koke iho la lakou i ka waapa poino a au aku la no ka lua o ka waapa, a pakele no hoi k lakou mau ola. O ka piha i'a o uia waapa ua hoi hou i ke ehu me he moi la. Ua aumoe no hoi o ia po ku mai lakou i Honolulu nei. No T. S. Naninu ia mau waapa a i elua, a oia no hoi kekahi o na kaeaea hookele waapa o keia mau kai.

 

Waiho na Iwi me Kupuna.

  Ua huli hoi mai ne ma ke Kinau o Samuela Paka, ka wahine, na kaikamahine elua a me na makamaka i ukali pu aku nei i ke kino wailua o ka laua hiapo o na la heu ole. Ua waihoia aku ke kino koou puaouanu o Misasa Makuaea iloko o ka ilua ohana ma Mana, a hookahi ka moa pu ana me na kupuna, na pokii a me na ohana e ae i hala e. I ka wa ka i hookuuia iho ai ka pahu me kana ukana manaonao, i ke ku ana o ka moku ma Kawaihae, ua wehe ae na poe pio kalaiaina i ko lakou mau papale, oiai, ma ia moku like no hoi lakou i kau aku nei, a mele aku la ia " Aloha Oe." Aohe maka i nele ole i ka pulu i ka hiolo a na waimaka hoonaoa a i ka ume hoi i na mea umealu. Ua hoomau aku na pio i ka himeni a pili wale ka waapa i ke awapae. Aloha no !

 

Ili ka Mokumahu Pele.

  Ua haalele iho o Pele ia Honolulu nei no Makaweli, Kauai, mahope iki iho o ke awakea Poaono, Maraki 23, nei 200 tona lanahu a me kekahi mau ukana e ae. Mawaho ae o ia he mau ohua kekahi, he elua kane a me elua wahine, he mau Norewai a he mau Pukuki, Hora 2 o ka wanaao Sabati ae, ua hoea aku o Pele mawaho pono ae o ke kula ha nai holoholona o McBryde, mawaepa o Koloa a me Eleele, na pa mai la kekahi kikiao makani me ka ua pu, a aole hoi he ike pono ia aku o ka aina mamuli hoi o ka uhi paa ia e ka pouli. Iloko o keia manawa ua kau ae la o Pele iluna o ka puko'a i kapaia o Kalanipuao. He ihu okoa ko aka moku i kinohi, oia no hoi ka ihu maa mau, aka, mamuli o ke kauoha a na aliimoku, ua hoihoiia ka ihu a pilipili aina iki, a hiki wale no i ka poino ana. Ua hooleleia na waapa iuka a me ua poe ohua a me ua sela, a hoopaeia ma kahi kokoke i Nomilu. O na @ahi pono ai i loaa mai, he mau wahi berena me na @ini mea-ai e ae, o na pahu poi ua lilo i ke kai. Ua hoaumoe iho lakou ma Nomilu, kokoke i ka loko a hiki i ke ahiahi Poalua. Kau hou ma na waapa a holo no Eleele, kahi a lakou i kali ai a hiki i ke ku ana aku o ka Iwaluni a ua hoihoiia mai lakou a pau i Honolulu nei i ka Poakolu iho la Aohe ola i poino.

  He moku keia no ka hui o Poka Ma, a he el@na no mile i ka hora kona holo. He 134.20 tona kona nui.

  I ka wa a Keauhou i hoi mai ai i ka Poaha nei, aole he mea i ike hou ia no ka moku ili Pele. Ua nalowale loa ke kino o ka moku a me na kia.

 

  Poakolu iho la i hopuia ai o Kapae e Makai D. Kaapa no ka  aihue uwea kukui uwila, ua pau ka uhi o waho i ka weheweheia. I ka huliie ana i kai o ka Halewai, ua loaa aku he mau hua opiuma iloko o kekahi o na eke uwea, oiai, he mea maa oia i ke puhi a ai ia mea. Alua ona kumu hoopii, a ua ae oia i kona hewa imua o ka Aha Apana i ka Poaha nei, a Poalima mai ho i hoopaiia ai e uku i $50 a e noho i Kawa no ekolu malama hana oolea.