Ka Makaainana, Volume III, Number 2, 18 March 1895 — KELA A ME KEIA. [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

KELA A ME KEIA.

Pau kauawai, kpsi i na la. I kein la e kn mni ai ka Auf?enoai Kapalakiku mai. 0a lilo o Lrki Kililaoi (E, L. Oillilānd) i mea malema buke no ka maiiiko o Wuianae. Ma ka Mariposft o ka Poalima iho ia i hoea mai ai ke kahunapule hou o Halepapū, k& wahinft atoe ke keiki. B ikeia no ma ka aoao elua o ka oiakou pepa o keiu la ka olelo hoolaha a Kauka Apana, PaKe, belu 306, Alanui Hoiele. Ua hoopau loā ia mai o I>aio nela Haka mai ka noho kakauana no ke Keena oko na Aina E ma ka la 10 o Febbfuari aku nei. Ēia ke hoomakaia uei kahana ana ia loko o ka papu kaua o Kawaiahao i keia wa, a ke hooneeia nei kekahi nhiu pono 0 loko. Ua lilo aku i ke kuai ku«lalaia Ika Poaha iho 1a kahi waapa mokuujahu o ke Kauka Palsni i make, i ka Hui Hooniotno.nu Lepo Pakipika no $600. Laukanaka o Keoua Hale i ka Poaiua i hala, i ua poe hele e nana i ke kuai kudala o ua lak<» hale o Bihopa. O ka moe o Keelikolaui ua lilo aku uo $200. Ua ku aku ka Haiakina Tahiti tna ka la 9 0 lanuari aku nei mai Honolulu aku nei Mahl)pe iho o ke ku ana no 10 la na holo aku la no ua pāemoku Makala.

Poalima īiei i ku mai ai ka Mariposa mai Kapalakiko mai* he hookabi la ka haule no ke kali ina eke leta o ka hikiua. Horr6 uo o ia ahiahi i holo loa aku ai oo na P'analaau Hema, Ua hanau mai na kekahi wahine ma K-ikihale aenei be kaikamahine i like ka nui me ka peahi lima. He elua 1» 'ke ola aoa oua keiki la a inake aku la i ka malama o Feberuari nei. No Lahaina mai nei ka lono no ka hoihoi ole ia o Bamu Noleua eko laila poe. Pololei! A ua haulele iho ka ia laila no Hilo ma kela Kinau aku nei. Pehea mai ana la ko Hanakahi poe. Ua wae iho nei o J. Aukai Tbofupson i tnau keiki kupono nona no keia kau kinipopo iho aua loaa iho nei. Ua lohe wale mai nae hoi inakou o Samuela Mahuka o Kamehaineha ka mea nou popo, 1-ka Poakahi i hala i oili mua mai ai Ka Leo o ka Lahui no ka manawa uiua mahope iho o ka hopuhopiiia ana ona poe hoohuoi no ke kipi ma ka la 7 o lanuari, Ua hemo nfai uo hoi kona lun|hooponpouo i keia wa. He aha hoolaulea ka Kuhiua Amei'ika Wihsi i haawi ae ai i ka ahiua ahiahi Poaha iho la ia Aduneraia Biadeli 8 me kona mau aliimoku īwaho o Kulaokahua Na ko ka mokukaua puali puhiohe no i haawi ae i ua leo mele hoolealea. Ua make loa i ka po Poakolu iho la maloko o ka Halemai Moiwahine o ka eleuaakuie nona ka hale i pnhuia ai e ka poka dainamaita iwaho o Kameiiliili, No ka mskau mai paha k«ia māke ona, oiai* ua palupalu oia ā aohe no hoi palapu mawa ho ae o ka mea i hoikeia ma ka aoao ekoui o keia helu.

Aueaue e hanei i ka nui o na ; palapala hookaa auhau & waiho | nei m» ke keena o ka Hope īla- | muku, e kali ana r*o ke kiiia , aku e ua po« i\o lakou ia mau palapala. Mai ka wa i ala ai kela kaua hoouianeoueo o lauuan, ua paniku ioa ia ua ipuka pa o lolani Hale aole aeia e konvo me ka loaa oJe he apouo ana a na poo t a i kaiPoalua, la 5 nei, i wehe haniama hou ia ai no ka | lehulehu. | 0 ka hoopii koi poho a j Wood du $3,000 ia Ata Waita, 1 ka haole naua i kipU iaia i kela kau kinipopo aku uei, imua o ka Aha Apana v ka Poaha nei ua hoopau waleia. O kahi hapa paele nou popo keia o ka hui Mahinakihikihi 1 ke ahiahi Poakolu iho la, ua kukulu iho la ko Kaalaea, Koolaupoko, poe kanaka Ha#aii i ahahui hoohuiaiua no lako;u Ua kohoia ua luna nui no ua h»i la he poe kanaka wale no. E abu aua ka pala i keia poo hoopala maia. Aumoe o ka Poaha nei, ua a ae la he ahi ma ka bale i>uhi laoa o na Pake e pili koke la me ka Hale Kaawai Heiu 4, aka, ua pio koke no nae nie na pakeke wai a na Pake mamna o ka hoea ana aku o na kaawai/ Aole nui 0 ka poino. Ua lohe i uiakou he halawai ko "kahi; o B B Kole, uia alanui Ema i ke ahiahi Poakolu iho la, a ilaiM ae o Alapaki Kauka, J, Masadeiia, ā pela aku a lehulehu wale o ua poe no ma ia aoao kalaiaina. Aohe i maopopo ka lakou h^ua. He aha hulahula ka i haawiia iwaho o i ka po Po* aha iho la a ua lehulehu na poe 1 u4.ue akn malaile. Na kekahi hapa o ka bui himeni o ka Puali Puhiohe Lahui i haawi na leo mele. Mahqpe iho o ke aumoe i hookuu ai|ua hapa. E hoomaamaa hou aku aua ka baua Lahui Hawaii muhope iho o ka pau ana ae o ke ka ia wai koa no ]|akou wehe aku i aha pahiohe hooiaulea ma keia mua koke iho. Eia o Lihonio ke hoomakaukau nei.i mau leo mele kaili puuwili na lakou. Maloko o ka Ilalemai Moiwahine i kakahiaka Poaouu nei i lele loa ae ai ke alu» o Kimum, ke Kepani i ai a| i ka iaaumake he elua pule ae }iei i hala, Ua manaoia ua ai < ia i ka iaaumake ma o ka hoolalao o kanu wah'in'e me kekahi hoa'loha no ona. Aole i aeia o Ml O Bele, kakauoielo o ke kudala o L J. Jjeve eholo ma kn Miowera o ka lauiho aei uo V toria, mamuli o Ilamuku Hikikoki kauoha. O koua uiau po to u pau ua makaukau no ke kau aku iliuia "o ka moku mamoā o loaa ana aka o ke kauoha ia|ia aoe e holo Ua hala akn nei nae hoi"oia uo ka He ma ut;i ka MaripoSa. O ka makaui l|ieleuluulu i hui pu ia me ka lepo e puWiu ana ma na alauui a nie na kiiihune pakaua, oia ua mi?u i ikeia ma ke kulauakauhaUs noi i ka p.ule i h«la iho la. Ileulu uioku uui a hoea mai, ptia ka ho?ke'a kahiko. Ua hoc|inauia iho ka lepo puehu e ua kulu pakaua i ka Poaiima nei a hanaio loa hoi a ukelekele i ka rot.v>uo uei» aka» me ka mau uo La pa a kikiao makaoi Pela uo i nei kakahiaka.

I ka wa a ka Maripo*a * hoo- 1 komo mai ana nei o ke awa i ka Poalima nei, ua lele aki: Va kekahi o na ohua holo mahuka iloko o kokai apee inalalo o, ka awapo. Mai laila aku oia i holo aku ai a nalowale lr a mai oa maka aku o ua makai. ; Ua wehe aenei o Hanal-9 Walakahauki i keena hana pili oihana nona ponoi iho ma alanui Moiwahine. Ua waiho aku oia i fca laaelawe ana i ka balekaai. E nana ae i kana olelo hoolaha e oili aku oei tna ka pepa o keia la He oluolu na kuka olelo aoa me ia v Ua loaa mai ia Ilamuku Hiki>oki he $12 mai kekahi kamaaina mai o Kau, Hawaii, he mai na lala o ka puali makai, No ka hiki ole ke lawa ua kiaai aku ka īlamuka M 400 kika puhi a hoolawa like aku la ī na makai a paū. Ika oaalama akū t nei o Feberuari keu» makana, ua alualn aku o niakai kula Makuela i kfekahi keiki uuku hele ole i ke kula maluna oka lio i kela mau ia aku nei aole nae he loaa aku iaia- Ua holo aku ke keiki opio iloko o kekahi pa a pee iloko o ka nahelehele mauka aku nei o Kunawai. Nui ka owaia a huhu o ka makai. I mua o Ka Aha Apaha i ka Poalua iho la, tta hoopaiia o B Kahaleua a me G Beka e uku i $100 pakahi no ka haua a kuai pia me ka laikini ole ma ka la 2 nei. Ua ae lāua iko laua heva i Ofcatoha 2, 1894. He hooko wale ana uo hoi ko keia iho la i ka haokaulua mua ia ana ©ka hoopai.

I ka Poakahi iho nei i iaweia j ae ai e paikii na kupuea . haUnaele kuloko ibo nei» he 70 a ; keu ko lakou nui. I ka Poaha j mai i hoohanaia ai lakou iwaho : 0 ICbrooilri!i a mauka do hoi o j Kapalama 0 kekahi poe aia uo . iloko o Kawa kahi i hoohanaia i ai He oia inau tio ka ulumahie- i hie oko lakou mau nauaiua. j Ma alaoui Mauuakea, makai j mai © alanui Ilolele, ua puiohu ( ae ka uwahi ma'i kekahi hale ■ aiila Pake, a e ole e ike koke ia i ē kekahi makai, ina !a paha hoi , ua iilo i ahi poino nui. Oa ki- ! nai koke la no me ka poino uui j ole. Mahope iho o ke kapuahi j 1 ioaa aku ai ke ahi e hoopuno- ; nohu ana, me he !a he ahi lele ' paha inai ka "pūkauwahi akiu ' Ua !a>veia ae o Mai.iio Noala, o ka More- „ mona o Liie, imu;t o feu Aha Apnna i ka Poakolu ilio uei uo ka he\va kne i ka Mokuaa 17 o ke kana\v<u Khiia, ma ka wehe ana a heluheHi i kakta a kekahi haoie uo oi« houmana ma ka malama o Maiaki, 1594. 0 ka wahine waie no ka hoike ma ka aoao hoopii ao ka mea nona iho. Ua hookuuia ka mea hoopiiia e Luuakanawai Ptre. Wanaao o nehuu'i, hova 2 pah», ua komo aku <«ko! • haole iloko o ko Joe Fera hale uoho mauka aeu#i o Kapalama* uiaklo o ke alakni aua a kahi ukuleie, Wiie Pitasona- iioko oka rumi hooki» i, lnvt i kukui, a hunā i ua hami ano ole. Elua o keia poe i pepehiia e Keo, iakōi» hoi e pūka ana iwaho oka pa, i»a hua ae kahi a kiki tku ia Ja Keo me ka pu, a he uku waie uo kahi oka p<%«i« aua, l a pau uui i ka h »p Ua a i kem kakahiaka eku uui ae »i imua o ka Ahm Apana,

He la nui keia iwaena o ku, lahai Ailiki, oia ka la hoano hoomanao no Sa'na Palenka, ko hiila mea ka hoi nana i kipaku aku na iaov nalioAa mai ia aina aku", Ua lpaolonoia e hoopauia auh OJ. Paakaula mai ka uolio lawelawe «na ma ka hale liaawi laau lapaau o ka Fapa Ola ke atio mea awiliwHi. 0 ko knmu, no ka paa pu ole au» iho nei k*. Elua mau opio, no laua iuoa o J. Hilo a uae Solomoiis i e ka Lunakanawai Apana uo elu« makahiki pakahi e noho haiia ai uaa KeoneuU uo ka haalela kula. Mai hoohalike aku ko koena o na opio rae kela mau ko.ki hdalele i ka uaauao. Lehulehu n* Juiua o ka Pil&del#p»a • mahuka mau nei, a i c4)le i«, hele paleisa ole. E ole uae i hoi ia, ola kekahi poe makai i na $10 makaua pakalii. He ha palua o ka uku makana uo ka Ilamuku, a o kekahi hapalua | iho iwaeua o ua uiakai e mahe- | leheleia ai a kauliilii. j Poaono, la 2 nei, i pau ai ua j kaa alii i ka hooliioia ma ke I kuai kudala- Helu 1, lilo ia W. i W. Wright (Laik*) no $160; ■ Helu 2, ia Kimo Pelekane uo j $120; Ilelu 3, ia L H. Di no j $50; Helu 4, ia Ki.ao Pelekaue i no $50. Elua mau kaa e ae no o |ua Alii Oua lio kekahi i hoo--1 liloia me ka emi loā.

Ua inake mai oei ia pemu* i kau maka Dai ia aku e kekahi poe o k&kou aei, oia hoi ke kumuhaua uoi dala i ka Ahaolelo 0 Amenka Huipuiano ke oki o Nicaragua, a ukali pu aku la me ka uweaolelo moaua. Pau elua pula Ika obiu .a oeiiuiu ; ke kau hookaliL Pehea hoi ia W. Moe hou no paha ua uiaka la a no kuhi wa.nou aku. Aiiiahi Poakolu, la o uei, i mareia ai o George Sea, kupakako iiou o ka Halewai, ia Misi Maraea Luisa Papu Keoui« kaikamahine hauai a EJoues (Keo ui Kikaue) o Lahaiua, a kaiku ahiue hoi e Kiuio Mahoue o Ilonolulu uei % Na ka Rev. A Makiuikoki i uo uialoko o ka luakiui o Saua Auaru. Aia na 'med mare ina a!*uui Euia e u uoho uei. Mai ko Kale Kaaka ku ana 1 ka poka ona i uiake ai a Va L* Pule, la 10 akahi uo a h<Khanohauo ae koua puali, Coaiopaui B, ana i noho lala ai. lja kai aku lakou īa auwiua la kekahi mau puali e iho a. ine t ka puali makai maialo o Kapeua ; Poo Paka. Ua haawi ae koua | puali he ekolu fcipap& like aoa o . ka lakou mau pu maluua o koim ! be kupapau me k& hoohiwahiwn aku hoi me ua pua. Ma}aio kei* | huakal bke alakai aua baua Aupuui. Auo euo hoi, e ' kala i make ai s akahi no a hoehiwahiwaia.