Ka Makaainana, Volume II, Number 25, 17 December 1894 — Page 3
| This text was transcribed by: | Linda Kaholo |
| This work is dedicated to: | Linda Kuluuwailoke Kaholo Chan (myself) |
HONOLULU, OAHU, POAKAHI, DEKEMABA 17, 1894. 3
NA MOKUPUNI
_______
Mau Lono Huikaumai na Apana Kuwaho mai o keia Apana.
_______
Ka la Kuokoa ma Hamakua.
Aia ma ka La Kuokoa o Hawaii nei, oia ka la 28 o Novemaba, ua lohe aku makou i ke kahi wahine e palukuia mai ana e kana kane, e uwe ana oia a e paaia ana kona lauoho a wiliia ka ai, e like me ke umi ia ana o ka moa, e olelo ana keia wahine, mai wili oe i kuu ai eha loa au, a ua hoopuka ae kana kane: “Heaha kou mea hele ma kela hale e inu uala ai? Ua lohe no oukou, aole o’u makemake e hele oukou ilaila, oiai, ua lili ino loa au ia kanaka no kona hakaka ana me kuu keiki, nolaila, aole o’u makemake i kela kanak, aole no hoi e hele ilaila.” O. S. Haaheo ka inoa o keia kanaka i pepehi ai i kana iwiaoao, a wiliia ai ka ai o ka nene. Oiai no laua e kuupau ana i na ar a Hinokahua, us papa aku ka laua moopune: “Auhea olua, mai hakaka olua, e noho malie,” aole nae o laua hoolohe mai aia no laua ke paluku ala ke kane, ke uwe ae nei ka wahine, hui aku hoi me ke sahio, oi loa aku ka pena aole i kana mai. Oia iho la paha na hana o ka la nui o Hawaii.
He o ia mau no na Hawaii aloha aina o Hanakua nei, aole i hemo aku kekahi mai loko aku o ka pa, o na poe wale no i loaa kahi apana kalo. O na wahi hoohuianina, eia no ke maaloalo nei i ka wa Kupulau.
No Mr. C. P. Mahi opio, us wehe ae oia he wahi paina hoomanao no ka La Kuokoa nei, oia ka la i Kuokoa ai o Hawaii ua nui no na mea i hoomakaukauia no kou la e Hawaii e haaheo ai, ua nui no ua poe i naue ae malaila, ehoopiha ai i ka lua i ka inaina. A nona makou e mahalo ae nei, i ka hookipa maikai o keia aloha aina a aloha Mor a aloha lahui, i na poe i naue ae malaila. Nui ka ua o Hamakua nei, ola ia kini. Aole is he ua he ola. No makou iho aole he peresidena o ka hui aloha aina, ua hala aku oia ma o.
MAKANIKEOE.
Hamakua, Hawaii, Nov. 30, ’94.
_______________
Na Hunahuna Mea Hou o ke Kahua Ma’i Lepers.
M aka la 2 o Nov. i hala oia ka la i loaa ai ia makou nei na ma’i lepera, he $5 ma ka bila alualu, he kokua hoi na ke Aupuni, ma ka inoa o ka Papa Ola Ma ia la i akoakoa ae ai na ma’i me ke kahua mawaho o ka hale oihaua o ka Papa Ol@, ma Kalaupapa, hor 9 A. M. Ma ia wahi oe e ike ai i na hoa iloko o na kipona o ka ehaeha me na haawina like ole o ka ma’i maluna o na hoa.
Ua lilio iho la ia la, i la nui no makou na hoa iloko o na kipona a ka ma’i weliweli. Mai ia hora mai a ka hora 4 P. M. e pau ai. O ka luna nui ka mana ma ia wahi, oia ka mea nana e haawi mai ka bila alualu ma ka inoa o na ma’i pakahi, oia na poe ikaika, aole hoi na nila a na po nawaliwali aia a loaa ka wa pono kii aku i ka lina nui ma ke keena.
I ka wa no i loaa mai ai na bila i na ma’i oia no ko lakou wa e hele aku ai imua o na poe nana e malama ka halekuai. Eia no inoa o ia poe: J. H. Babcock, luna nui; J. T. Unea, J. Haole, Wm. Puha, J. A. Kekipi, is lakou ka hana nua ia hale. Ua hookaawaleia na la ohi bila. Ne Kalaupapa, Poakahi a me ka Poalima, no Kalawao, Poalua a me ka Poaono. O ka wa w hemo ai keia halekuai, mai ka hora 9 A. M. a ka hora 4 P. M., aole e oi aku mamua. Oia iho la ka rula ihanaia e ka Papa Ola a me na poe nona ka waiwai o ha ano like ole au e nana ai nou iho. O keia paha kekahi makana nui a ka Papa Ola i na ma’i e noho ana i ka lua kupapau ana ole o Kalawao.
KA HIKI ANA MAI O NA KOMITE—Ma ka la 17 o keia mahina no, ua hiki mai la na Luna Nui o ka Papa Ola, na Kuhina na lala o ka Papa, ka Agena a me ka Peresidena, ke Komisina Beritania, na Revs O. P. Emesona, J. Waiamau, Makua Leolono a me ka Bihopa o Honolulu, na kakau nupepa a me kekahi poe e ae.
Kekahi huakai nui keia make kahua ma’i lepera nei. Ua hele o Emesona a me Waiamau ma ka hai Euanelio, ma Kalawao ka mua a ma Kalaupapa ka hope. O ka laua hana o ka hooikaika i na hoahanau a pau e mala@@ i ke Akua i loihi na la maluna o keia aina. O ka poe nae e malama is pono, loaa ia lakou ka uhane ike a pela wale aku.
He nui na olelo waiwai i kuu ia mai ko laua mau waha mai. Nani na olelo a na kauwa a ka Haku. He nui wale aku na olelo momona i luia mai imua o na hoa i lohe o na hoomana like ole. Nani kela!
NO NA LAIA O KA PAPA OLA A ME NA KAUKA.—Ma ia la, ua hiki kino mai la na kauka eha o ka Papa Ola, ma ka haukipila a Kauka Goto. Ua hiki pa mai la me ka makua o makou, Kauka Goto, me lakou mew ma, eia no’na keiki ana ke kali aku nei me ke akenui e kilohi iho ana la hoi o Kauahoa ma (na kauka) eia ka e ike ole ia ana ia wahi hakina a Lualii. Ma ka lohe mai a kou kiu, us loaa iho la he paio hahana mawaena o kekahi lala oiwi o ka Papa, J. Ena, ma ka Agena o ka Panalaau nei, R. W. Maea. O ko ia nei makemake a me ko Kauka Oliva, e nanaia makou, o ka J. Ena hoi aia a pau pono na kauka elima, oiai, ua noho o Kauka Emesona. Ma ia kumu iho la i ko ole ar ko Maea aoao.
I kela wa, ua kauoha ae la o Kauka Gota i kona hope ma ka oihana, J. K. Waiamau, e hoomakaukau ia lakou iho. I kela wa, aia aku la na haole a pau ma ka “Halelana o Noa,” e kilohi ana i na kii a Lualii (Goto), pau ilaila, no ka home “Ierusalema Hou,” kahi hoi a kou mea kakau e noho nei. Ua komo mai la ka Peresidena W. O. Kamika, ka agena, na lala, na kauka a me na haole he nui wale aku, a ma kahi e waiho ana kekahi keiki nawalwali ma kahi moe, oia o Joe Keonlanui, ma ke ohlhia nui ka Peresidena i ninau aku ai, “pehea kou pilikia?”
“Aole he pilikia,” wahi a ke keiki, eia na kauka a pau ma ko makou rumi, me na nanaina oluolu. Malaila pu ae o Maea.
Eia na olelo hoolana mai ia Kamika mai, “e kanu nui aku oukou i na uala a me na mea-ai a pau, nui loa ko makou mahalo ia oukou e na keiki noka nui o na mea kanu, e hana aku a pau keia pa. Ninau hoi o J. Ena, “Pehea oukou, he ola no nae paha ka laau a keia wahi kauka?” Eia aku nei ka’u haina, “Ae, he ola no.” Eia mai nei ka i ala, “oia mau no oukou a’u e nana aku la.” Pane mai la kekahi keiki, “mamua inoino loa makou, aka, i keia wa, ua makai loa makou au e ike ma@ la.” Pau ae la ua ninau ana a me haina, ua hele aku la na haole no kahi o na lio, aia ka lakou hana i koe ma ka home o Balauwina, no ka nana ana i na keiki malaila, ua napaia na opio o ua home la, a ua laweia he mau keiki he 13 ka nui no ka pa ma’i o Kalihi e lapaau ai. Pau na hana malaila, huli hoi no Kalaupapa.
(E hoomauia aku ana.)
_______________
Ua haawi makana iho nei na luna o ka Oihana Kinaiahi i pohaka hoailona gula ia Keoki Kamika, o ka hui o Benesona, Kamika Ma, kekahi lala o ka Papa Komisina Ahi.
Mamuli o ka pa ikaika loa o ka makani i ka Poaono, la 1 nei, ua noha wale iho la no ke aniani o 4X2 1/2 kapuai o kekahi o na pukaaniani o ke keena o ka Ilamuku ma Kalakaua Hale. O ka elua iho la keia o na aniani oia an i naha no e like ae la me keia. Aohe aniani o ia ano e loaa maanei no ke pahonohono aku, aka, ke kauoha maoli no iwaho ka loaa.
O Harisona hookahi wale no ko Amerika Huipuia mea i noho Peresidena a pau e oia nei.
I ka po Poalima, la 7, i hoa@ mua loa ae ai ka Ahahui Hawaii Opio i ko lakou hale halawai bou.
He 365 ka heluna o na poe kaawe ma Nu Ioka iloko o ka makahiki 1893, a he 241 hoi iloko o 1892.
I loko o na hale hana o Geremania, ua papa loa ia ko na wahinw komo ana i na kaliki oiai na hora hana.
Ua hoounaia aku nei na buke hoohiki i na Lunakanawai Apana a pau loa, no ka hoomaalahi ana hoi i na poe a pau e ake ana e hoohiki kakoo i ka Repubalika.
E holo aku ana o Keauhou ma ko Mikahala mau awa ma keia mua iho mahope iho o kona hana hou ia ana a maikai kupono no na ohua. E noho aua hoi ka Mikahala no ka hoomaemae hou ia a e hookomoia aku ana hoi i ipuhao hou nona a me kekahi mau hemahema e ae, a pela pu no hoi me ka Iwalani, e hoomaemae hou ia aku ana no.
Ua hala aku ma ka Auseteralia o ka Poaono, la 8 nei no ka Ipuka Gula o Kaleponi ke Duke o Waikapu, W. H. Konuwela, Misi A. Wilimana a @@ Misi Vida. O ke Keikialii d’Abrenberg o Farani a me kana kauwa kwkahi i hoi aku la ma ia moku hookahi no kona aina. I ka Lua o Pele oia kahi i makai kai ai i ka wahine hookalakupua a hoi aku la, a mai Iapana mai kona hoea ana mai he mau pule i hala ae.
Elua mau keiki haalele kula i hooumaia aku e ka Lunakanawai Apana no ke kula hoopololei a Keoneula no eono malama a me hookahi makahiki pakahi. He keiki okoa ar nohoi kekahi no Hawaii mai, ano koke no oia i hiki mai ai, ua aoia a kauehaia e hoi i ke kula, mamuli nae hoi o ka ae ana o na makua e hoihoi i ka laua keiki a e hoouna aku i ke kula, no ka mea, ana aole e hele ana i ke kula, alaila, o Keoneula ae no kahi e noho ai.
_______________
E. M. NAKUINA
KOMISA O NA ALA LIILII A ME NA PONO WAI.
Notari, Lehulehu, a he Agena Haawi
Palapala Ae Mare no Honolulu nei.
KEENA A HANA: Helu 308, Alanui Kaepa. dk 3-1mk.
_______________
J. K. KAHOOKANO.
LOIO a he Kokua ma ke Kanawai
KEENA HANA: Alanui Kaahumanu, Honolulu.
jan.8-94
_______________
MAU APANA AINA KUAI.
EHA Mau Apana Pa-Hale Maikai ma
Kapalama manaka ae o ke Kula Hoopololei
o Keoneula, a he
UMI, a oi aku paha ma Kawaiahoa ma kahi
o J. W. Kaika@nahaole.
No na mea e pili ana, e niuau ia
R. W. WILCOX,
Kihi o na Alanui Moiwahine a me
Nuuanu i kekahi keena o luna. dk 3-@@
_______________
HOOLAHAINAHOAAINA
Mai a mahope aku o keia la, o Mr. E. B. FRIEL hookahi wale no ka mea i hoomanaia e lawe mai i na uku hoolimalima mai ko’u poe hoaaina mai e noho ana ma ke Ahupuaa o Wailuku, Maui.
CLAUS SPRECKELS,
Ma o kona hope ponoi la, WM. G. IRWIN
Honolulu, Okatoba 15, 1894.
Ok 39—2ml.