Ka Makaainana, Volume II, Number 21, 19 November 1894 — Page 3

Ka Makaainana.

 

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, NOWEMABA 19, 1894.

 

NA PALAPALA.

 

Aole maluna iho o makou ke koikoi o na hala a me na hewa no na manao i hoopukaia malolo o keia poo, aka, aia no maluna iho o na poe na lakou a kakau mai.

 

Heaha Kau e ka Lahui e Hana ai Nou Iho.

 

MR. LUAHOOPONOPONO:

 

E oluolu mai oe e hoanapu ae i ke kukui uwila ma na kihi eha oka Paeaioa, i ike mai ai na kini makamaka mai ka la hiki a ka la komo i kela mau huaole@o e kau nei ma ke poo o keia kukulumanao. 

 

Ma kuu hakilo a ninaninau ana i kekahi hapa o ka lahui ma ka apana, kahi o ka mea kakau e noho nei, a me kekahi mau apana e ae, elua wale no leo a ka mea kakau i lohe ai.  Hookahi, he leo no ka enemi:  "E noho oukou a popopo aole hoi hou ke Moiwahine."  Elua, he aloha i ka Moiwahine, aloha i ka aina, aloha i ka lahui. 

 

A no ka leo hope au e ninau nei-heaha kau eka lahui e hana ai nou iho?  Ke waiho aku nei au i keia mau kumu na ka lahui e koho nona iho.

 

1 - E koho ka lahui i kekahi mau keonimana i mau alakai no ka lahui.

2 - E noi aku ke alakai a mau alakai paha i na aupuni e noho kuikahi nei me oi, e ka lahui Hawaii, e kokua mai ia oe e Hawaii nawaliwali, e malama mai i ka maluhia me  na moku manuwa; no keia kumu, aole oe e ka lahui i makaukau.  Oiai, ina e makemake oe e ka lahui e hoihoi i ka Moi, aole e nele ke ala mai o na poe pakaha aina a kue mai ia oe e ka lahui.

3 - Ina e ai mai na Aupuni nui i ke noi e hoonoho mai na alakai i mau luna kakau inoa ma kela a ma keia apana a puni ka Paeaina no ka hoihoi hou i ka Moiwahine ma ka noho kalaunu o Hawaii.

4 - E koho ka lahui i mau elele mai Hawaii a Niihau, i like ka nui me na lunamakaainana i ka wa o ke Aupuni Moi.  E hui keia mau elele ma Honolulu e hooko i ka mea a mau mea paha a ka lahui e kauoha ai.

 

Nolaila, ma keia mau kumu i manao ai ka mea kakau pela ka lahui e hana ai nona iho.  A pehea hou oe e ka lahui e hana ai nou iho?  Penei: - E ku ka lahui maluna  o ka olelo hooholo a Amerika Huipuia, - "E waiho ia Hawii pela, na Hawaii no e hana mona iho."  A pehea e hana ai oe e Hawaii nou iho?  Penei: 1 - E koho ka lahui i alakai a mau alakai paha; 2 - E hoike ae na alakai i na hana; 3- E hoike ae ka lahui i ko lakou ohohia i na haua a na alakai; 4 - E hooana koke ka lahui i mau elele e hoapono ana i ka hana a na alakai; 5 - E kukulu i ahaelele hana kumukanawai.  No keia mau kumu, ke ku nei ka hapanui o ka lahui a nana aku i ka lawe limanui ia o ko lakou aina makuahine.

 

O ka makemake o ka lahui o ka pa e mai o ka leo o manao ae - "Ola ia kini, ke a mai la ke ahi."  E o'u mau hoa makaainana, ke waiho aku nei au i keia mau kumu na oukou e kanana a ka mea kupono e lawe a malama, a hoolono aku o ka pa e mai o ka leo.

 

E kuu lahui oiwi, ua hoaiai mua aku no ka mea kakau i kekahi mau kumu a ka lahui e hana ai, nona ke poomanao - "E ku wale anei ka Lahui?"  Ua ala mai na ninau - Owai na alakai?  Heaha ka hana a na alakai?  Heaha ka mea i pee ai?

 

Ma kuu nana ana ma na nupepa, aole i ike ka mea kakau e paneia ana, - owau a o makou paha na alakai, - a no ia nele i na haina, ke kono nei au i ka lahui - e koho i mau alakai no ka hapanui o ka lahui e ku nei ma ka aoao aloha Moi, aloha aina, aloha lahui, a no ka lahui no a pau.  Oiai, maka ninaninau ana a ka mea kakau i kekahi poe, ua pane mai lakou.  "I kakau no au no kahi oihana, oiai, he wa hune keia; o ke aloha Moi, aloha aina, aloha lahui, aole i pau."

 

Eia ka olelo a kekahi luna Aupuni (Hope Makai Nui) - "Aole au i ka papala, eia no au i ke kunihi, a i hoi ae no ka Moiwahine ma kona wahi, e huli aku no ke alo a pepelu no na kuli imua o kona (Moi) ihikapu."

 

O ka olelo hoi a kekahi poe: "Aole no makou i kakau no ka hoino i ka Moiwahine me ka lahui, aka, ua kakau makou mamuli o ka epaia."  Ke hoike aku nei ka mea kakau:  Epa 1 - Ina e kakau oe, e lilo oe i makai kula; Epa 2 - Ina e kakau oe, e lilo i luna alanui; Epa 3 - Ina e kakauinoa oukou, noi e hanaia i alanui mai Kailua ma Kona Akau a ka Lua-o-Pele.  A he nui wale aku na hana i hanaia ma keia ano.  Ua ae na kanaka a kakau i na inoa a mahope lohe he hana epa, ua kii hou kekahi, poe e holoi i na inoa.  O kekahi poe, ke paa nei no na inoa me ka huhu i na alakai o na poe pakaha.  Pela no paha me kekahi mau apana a puni ka Paeaina.  Nolaila, ke koho nei ka mea kakau, aole ka lahui ma kela aoao.              PUUOKUILI.

 

"Aohe Ekemu o ka Waha o kahi Nupepa Ka Makaainana, he Luhi Paha, Ea!"

 

MR. LUNAHOOPONOPONO.

 

Owai o J.D. Nahauomaihi o Kau i Palahemo, e hoopiha opala nei i na kolamu o ka Nupepa Kuokoa me na manao waiwaiole o ke ano kamalii haalele loa o ke au ia Waawaaikinaaupo?  Me ka ike no o ka lunahooponopono i ka waiwai ole o keia manao i na poe e heluhelu nei i keia nupepa, hoopuka o nae; aka i mea paha hoi e hoopiha ai i ka pepa, no ka mea, he hana nui okoa no hoi ia o ke kakau ana i manao e hoopiha aku ai, aia ka pono o ka piha o ka pepa o ia pule i ka opala, nana aku ana ua pule.  Pela wale iho la no paha auanei nei nupepa e maalo mau mai ai imua o makou ka piha opala o na manao o loko, aole hoi e hihi ua pau e hoi ka makou mau dala i ka hookaa mua, ina la kiolaia keia nupepa piha opala i kapuahi a Uli; aka, i mea hoi e makepono ai ka makou mau dala, e hoomanawanui ae makou iaia a pau keia mau mahina, alaila makou olelo aku iaia, - "e hele pela oe e Satana, " -- no ka mea, ua palapalaia naai hoao oe e pahele i ka naau o ka lahui aloha alii oiaio a pau, a mai hana hoi i kahi hana kuai a hoolilo i kou makuahine honua i loaa ai ia oe a me ou mau haku ka waiwai alunu o ka pakaha a me ka hilahila ole.  Pela makou e peku ai i kona kikala a hiki i ka hopena o ke ao nei, koe wale iho no ke mihi oia me ka naau haahaa imua o ka lahui aloha alii, oiaio, alaila, e loaa no iaia ke ola. 

 

Nolaila, ke ninau nei makou ia J.D. N. o Kau-i-Palahemo -- he io kupu anei ko loko o kou waha i manao ai oe na ka nupepa KA MAKAAINANA e hoola aku i ua io kupu la ou, ea?  Ia pela a o kou makemake io ia, alaila, e malama loa oe i na rula kuhikuhi o keia laau hoola io kupu o ke kanaka:  akahi, aole i luhi ka nupepa KA MAKAAINANA alua, ke hoike nei no KA MAKAAINANA i ka mea oiaio no ka pono o Liliuokalani ma ka nohoali o Hawaii nei, ina aku ke hiiia mai la e na lima o ka Mea Mana Loa, a e ike ana oe me ou mau onohimaka me ka naau mihi iloko ou no kau hewa i hana ai.

 

He oiaio, ke ku nei ka nupepa, KA MAKAAINANA maluna o ke kahua o ke aloha oiaio mai ka puuwai ae, e paio ana me ka oiaio no ke aloha i kona makuahine houa, kona lahui, oiwi ponoi a me kona Moiwahine Liliuokalani au e kahi moe-ala e kuha ae la me kou waha piha lepo o ka hailiili, a ke hoala mai nei oe i ka nupepa KA MAKAAINANA, ka ipuka o ka pono a me ka pololei,e hoike ana me ka wiwo ole no ka pono o ka nohoalii o Hawaii nei, ka aina nana i hookohi mai ia oe mai ka opu mai o kou makuahine e ike i ka malamalama o ka la.  Aka, ke kue nei nae oe a lokomaikai i haawi wale ia mai e ke Akua i aina nou, a i lahuikanaka, nou a ke hoolilo nei oe ia lokomaikai i paneeia mai nou, a no kau wahine a me kau mau keiki no hai; a ihea iho oe, kau wahine a me kau mau keiki e noho ai?  I Molokini nae paha ea?  "Nolaila, pehea iho la ia i kou manao la?

 

Kahana!  Kupaianaha ke kanaka e kapa nei i ka lahui aloha aina i ka naaupo i ko lakou hookaawale e ana mai, mai ka imu ahi enaena mai o ka Repubalika; a o ke kanaka i like me J.D.N. o Kau-i-Palahemo ka naauao.  U! heaha la hoi, i kani hoi paha kau aka lealea o Makalii ka malama, kaa ae i o Kaulua, ku ka hoi ua kanaka ma kapa o ka hale, nana mai na maka walewale, o ku oo a koauka, i mah@a a kanui@, a i kipuluia, i ulu a lau a hua i o Aupuni Alii, ke kumu ka mele o kou pono, e kahi kanaka o Kau-i-Palahemo, e waha-a ae la i ka nupepa KA MAKAAINANA.

 

O ua Aupuni Alii la i naiia a eha ai na ili ou mau kupuna a ili mai ai ia oe, oia kou pono oiaio, aole o Aupuni Repubalika au e manao kuhihewa la.  Nolaila, o oe ka i naaupo, aole o ka lahui aloha aina oiaio a KA MAKAAINANA e hooia aku nei ia oe a me kou auna hookahi.  A no laila, o ka nupepa KA MAKAAINANA, ke hoike nei oia i ka mea oiaio, a ke noho nei makou malalo o kona malu me ka oluolu, a o kona mau manaopepa he one ia i ko makou puu kemoni; nolaila, ke ao aku nei KA MAKAAINANA ia oe, mai waha a wale ma ke ano kamalii ike ole i ka helu malama. 

O makou iho no,

NA MAKAAINANA ALOHA AINA.

 

He mea hoohauoli ka ike ana aku ua puka ae o Toma Kamaki, keiki a Keoni Kamaki, iwaho i keia mau la iho la e holoholo kaa ai,mahope o ke kaa mai loihi ana iho nei.

 

Ua hoomoeia iho nei ma na aoao o alanui Moi nei, e holo loa nei iuka o Kapalama, na ohewai hou no ia wahi a me Kalihi aku.  E hauoli ana ko laila poe ke hoomakaia aku ka hana ana a paa.

 

Po Poalua, la 6 i hala, he halawai kipaku diabolo ka ka Puali Hoola no ka pomaikai o na wahine piha hana hewa.  Aohe no i nui na wahine i hele aku.  Ua manaoia paha e pau ko lakou ai ana i ka ai aka, he hana paakiki loa ia, oiai, he hana no ia e hanaia nei e na poe a pau loa, a he keu maoli no a kahi ai ono.  I pulama wale ai no na kupuna o kakou ia ai.

 

Ma ka halawai ana o ka Ahahui Hooikaika Kino Honolulu, i ke ahiahi Poakahi, la 5 nei, ua kohoia na poe malalo iho i mau luna no hookahi makahiki e hele nei; D. Crozier (Karozia), peresidena; B. F. Beardmore (Biedemoa), hope peresidena; Heneri C. Hapai, kakauolelo; W. J. Forebe, puuku; J. H. Waise. D. F. Taramu a me Kale Kelene, papa loaa hoohana a hooko.  Eia ia ahahui ma ke kulana holomua.

 

J. K. KAHOOKANO

 

LOIO a he kokua ma ke Kanawai.

KEENA HANA:  Alanui Kaahumanu Honolulu.                 Jan. 8 '94