Ka Makaainana, Volume II, Number 18, 29 October 1894 — "HUAI KA ULU O LELE." [ARTICLE]

"HUAI KA ULU O LELE."

.Ka, pili pono hoi keia niau U\ i n ka Hakn a Iloola hoi o ko ko ao i na mamo pukuhw a :i.i • mikaneie: -'Me ke ana a ot]k:>n e ana aku ai, pela no hoi e ;i::aia mai »i no oukou." Ae, pili pono io ho; a oolail», n a m akiīhewa loa ko kakou haawi an* aku' i na kokua ana i na p>u> e kue a e hoino mai ana ia kak -r.ī, aka ? e ike ii; kakou iho a -i kakoii inau hoa'lo-ha' oiaio i < *»aā' man. - ' Iwaena o na hoaloha oiaio, aoie loa makou e hewa ke hoaiai ae.no ka Hui Alahao Hawaii, ka mea, mai kinolii mai ona •haaa' ana pakaha, aia no na poo o: i hui ma ko ka lahui aoao a h ;ea wple naai no i keia wa, a o p:e e laWelawenei i na hana o ii hui Aa hoike oiaio loa. Ina p»- T a io. aiaila, heaha la ka waiw.ii o ka haawi ana aku i na kok :i : kahi e, aole hoi i ua hui la, • ;ike hoi me ka nua e ikeia rel no ko Waikiki poe.

He wa i haU ae i noke ai mak«Hi uo ko Moanalua poe. Ua it<* lakou i ka pololei o ka mak•>*! i oleio iii r a ua ana hoi lak a pau pu no lioi me ko N poe. Aoie nae hoi ma-koū-e' hoole ana e ole ko kahi e oiai poe, loaa ai he " au kaa hāli . ohua emi mai. A ina no kdhi aapaumi wale 'no' ka'' ; hiea : e naaauiaka ai i ka hoa'loha, he ia a kahi kumu ole loa. E p )u o e hoopau loa ia ano manao, iaa pela io, a e hoomoe like aku i na' kokua iloko o hookahi auwaha, o ia ka haua a na hoa*k>aa oiaio. No kahi ka pomaikai, ua pau ā pau iloko o ia haawina pomaikai !ike. Aoie oua kāa hoonai iiu iia kaa e kohu ai o ka holo aāa, e hewa iiio ka i na kaa hapaumi, he hooiai >vale no a hoea ana i kahi i makenn ke ai. A ina iīia a hueu hou mai he hui kaa e iike me ia e oleio wale ia nei, oia hoi, he hui kaa uwila, a'aiia, nanakee loa ia mai paha ka hm kaa o na hoa'loha.

lna paha e ku io ae ana ua hMi kaa uwila la a hooholo mai i ua kaa ma o ka ikaika -uwila ! la, alaila, e ike ana no auanei kakou [ ka oi ae paha o ia ano kaa r ko 'keia au. Ma na nupepa !% na aina e, he ike mau ia na hoike mauao 110 na popilikia i ka lehulehu mai ia ano kaa mai, rae ka uui no o' ua ola e poino, K hewa uo anei hoi kakou i ka kakou i ikemaka ai me ka loaa | wahi poiuo ano nui ole, Nola- | o k« uloha no ka mea oi loa i aku, puu pu me na honīoha ilo- j ko o ia īiaawina Hke, a inai lioo- j

leipn &k:j boj ia loiaa ma kahi o na enemi. i Oili aenei hoi he wahi mea hoomakeaka no ke Kalabu Ttipuhalika Hawaii, no na hana no o kela halawai i waiho mai ai ka pe/e.,idena mamuli o kona huhu. Ēia ka hoi la ua papa loa ia na poe iua īa halawai ia po - aole o hoike a e kamailio wale iio na mea i hanaia, eia nae, ua puka aku no ia makou. A i keia halawai hou ana iho nei, ua Oni ae o Kawainui e nowelo no ka mea nana i hoike akea ae i ka lakou mau ano hana hapaimemeue. i Huii nui ae ia, ni iho, kue aku a kue inai, a i ha ninau ana, ioaa pono ana ekolu Inau lawehaia i ua o Kawainui. a o ko lakou hoopai, he paia maia. Aia no hoi paha la, e hana maiu wale no, aohe e nalo, no ka mea, he nonanona no ka mea nana e huai ae. Ae, oia ka hoi, he hui maiu ua kalahu la i aeia eke Aupuni, e iike me na hui kalaiaina e ae o leeia au, a na ioaa mai ka palapala ae e hui malu nui. i

Houpuupu iho nei lakou nei ma ae e alu hauuaele ae ana ka lahui e kue aku ia lakou mamua iho o ka ia kobo balota (keia !a) a ua inanaoia mai ka po Poaono nei mai e hoolaleia ae ai a iioea wāle mai no i keia la. Iloko o ko lakou manao ana pela, ua liuliu ae la na koa a na makaukau nui, ine ka oleloia mai uo nae no ka nui o ko lakou makaa. Eia nae boi kahi mea hiiu ioa, mai ia wa mai a keia wa, aohe mea i ikeia ae. A ka i no hoi o ia wale ae la I no, eia hou iho no ka koi, oia | hoi, eia ka he poe aloha aina ke hui a ke halawai nei ma ke ano ohumuino. Ua loaa ka na inoa a ua makaukau ka Ilamuka e hooko ae i kana apana hana. Ae, ina pela, no keaha ka hoi kona mea hana ole ae, oiai, aia ke kanawai ma kona aoao. No ka iko no paha aohe oiaio, aohe | i oo a aohe i lawa. | Ke oleloia nei uā alahiila ka- ' kou tne na kiu, he poe Mawaii no ka ka oi loa aku. Me he la pela io bq, o ia ke kumu e pku nei na poe piiiwaiwai i ka hipuhopuia. A eia ka keia poe ke po elo hele nei iwaena o ka lehuiebu. Ina peia f e nihi !no ka hele ana, o pa no kakou i ka pohaku mai ua io ponoi ae no. lloko u ko makou ao mau i ka I lnhui, hihnai ole no hoil, iia oe- j haa a noonoo ole lbo ub hoi i t na ano hana a na kiu o lakou, o j na %no hana no hm ia n|ai mua ! mai K oie nm hoi la, ioaa ka j

eeu inau iua poe 'a. Nana aku i ka la kukala Rf,pubalika, ua oleloia ae e kne aka ana ka lahui, a heaha ka aiea i ikein, ne neo. Ilookahi no hana aka lahui, o ka hooinanawa aui a me ka hooloao aku i ka leo no ka wh e haua ai. Ua loaa pono kekahi o ia ano kiu me kana hana ekaeka, me ka manao paha e hoopilikia wale aku no i kahi mea i hala ole, mauka o Kapalama aenei. Mauiuīi o ka hookokono ana a oiwi no o kakou, ua hoopunipuni he!e aku kekahi opio Hawaii hapa-haole i ko laila pae he halawai kalaiaina ke malamaia ana i ka po Poaono nei ma kahi o Uilaiua 010, he halawai ano ohumu kipi paha na kekahi poe aloha aina a makee Alii. Ōna inoa oS. Nolena a me Uilama 010 ka i lawe hele ia, me ka manao paha he mea ia e puniia ai he hana ia no ke aloalii ae. Eia nae, ua loaa e «a hana epa la a pio koke no, a aohe'i halawai nui ae.

Ke oleloia nei o ke kumn ka e hookau ole ia nei o na hoopai aoa maluiia o kekahi poe hat»a pia a rue piliwaiwai, uo ke akeia ka e hoohiki aku malalo o ke Aupuui." Aia ka a hana aku pela, pau uui i ka hookuuia? īna he oiaio keia a o ka manao io ia aohe ekaeka aku a koe māi. Eia nae hoi, aole loa i hiki la makou ke hooiaio aku i keia lohe. Ika nana iho nae hoi i na ano e hanaia nei, me he la he wahi moali no paha hoi kahi no ka oiaio Mai no a hana aku, oka inakou kauleo aku no nei, no ka mea, o ka make maopopo loa no ia. Like ole na nupepa a lakou nei ma ae mu ka ninau hoohuiaina. Kupaa ka ohua palemo liula ma ia kumuhinu make. a kunewanewa hoi ka ohu& pahemo alaula me ke ake e mau fceia Aupuni kamehai. Imua hoi o ka Ahaolelo kuikawa o ka Poaha iho la, ua hoike ae o Hakipuu aia na alakai o ke Aupu ni ma ka hoohuiaina, i kulike ai no hoi me ka mea i hoikeia maloko o ko lakou kumukanawai moowini. 0 ke kahua no hoi ia oaa poe e holo balota nei, a oka iini nui no hoi ia o na kuewa. Noke nui ia, o oukou tio la hoi ia, a na oukou tio hoi ouiōu e luko >ho. Aote loa e loaa ia mea ia oukou, aia wale no ka loaa a huH aku ka lahui.

Pololi loa ia ka na koa o loko o ka Halekoa, wahi a kekahi koa i hoolaha a* ai i keia raau !a iho la. Aowe! pehea hoi i pololi ai oukou, oiai, aia m* o\t koii tta pono h pau ? Malia, no

ka pau paha i ka hanaiia 1 na poe mawaho nei i lihi kuleana ole aku īhila. Aia Ia ka hoi ihea na dala I uhaai wale ia ai no ua poe koa nei ? Aia paha iloko-o na ekeeke, a i ole ia, ua heo loa i Milu.

Ea, iloko hoi o ko lakou nei raa ae akeoui e ai pakiko, e like ana la hoi me ka lakou i knlahea ae ai i ke akea, a o lakou aaa hoi ka oi loa aku o ka hemolelo a me ka lilelile, me he la 0 lakou aku ka oi loa o ka ai ono a tne ka hoonuu pu, : me ka nana ole ae hoi ia hai. Ma ke . . # ano o na hana, me he la aohe lahui, a o lakou wale no ka lahui. Eia nae, ua nui ka haawe ua loaa he huina nni o $3,535,351.39 ka aie lahui i keia wa. O ka nui ana paha o ka aie la, ua 01 ae na loaa a me ka hapuku pu aku hoi i na loaa o na Aina Leialii.

Aohe no he mau mea ano nui i hanaia i keia Poaha iho la īmua o ka Ahaolelo kuikawa. Ua aeia ko Hanale Walakahauki waiho akii, a pela no hoi me Hope-Peresidena Waila a me Hoakuka Kikila'Balaunu, no ka uaea, he mau moho hōlo balota lako%. Mamuli o ka hakahaka ana o ka noho Hope-Peresiderta, ua koho lok&hi ia o Bila Alani ma ia wahi. Oehaa no la !

Apiki no hoi la~, ma ke oki mare wale no ka ka hiki ke hanaia e kekahi kahti, a pehea ka hoi ka mare a me ka make. Pehea la i make ole ai o Kauka Makalu opio ma o kona kahu la ? Ina paha oke kahu ka i make, ina lA ua kaawale loa aku ia moopuna lalau a Kauka Okolekala. Makehewa loa no hoi paha kē koho balota ana, he mea hoooieamea a hoopalaimaka wale no ia. Kukala ae no hei paha ua kohoia na moho, no ka mea, aohe wahi kue, a ms b apana eha wale no hoi kahi kue iki ma Honolulu nei. o lakou like no nae hoi ia.

! — **' I Aole baua oua keena oihana i Aupuui a pau loa o keia Ih, pe!a 110 hoi aohe kn!a, r»o ka mea. p ! koho haiota a«a lakou ma ae a o j ko lakou la koho keia. j Ua hele ae keknhi Wki Ha~ waii me ke kapa o!e iinua o kekahi anaina kanaka, raakai o ka uwapo Pakipika i ka auwma ! la Poalima nei, a ua kipakim e { ka makai e hoi a ua hoi 110. i Auwiua la o nehinei i iew mai | &i i Kou uei k& mokumahu i lapaua Manasina, he na !a I holo uiai Kohe t lapana mai. AU ' muluna onn h* tH>onian Kepam | a me kekahi heluna eke leta xmi. 1 Aoi« keia po# lapana no ka Papa i iioopao Limahana, aka, no ka I hui o Ogura Ma, i Miuahana v.> poe inakemake mtu