Ka Makaainana, Volume II, Number 18, 29 October 1894 — Page 7

Page PDF (894.77 KB)

This text was transcribed by:  Roberta N. Jahrling
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Makaainana.

 

hoopoino ai ia Akukana General Tanase.  He $5,000 pakahi ko lakou mau bona.  Aole o lakou wale, aka, ua lehulehu na palapala hopu i hoohikiia, aole nae hoi i maopopo ka nui, a ua oleloia he elua mau wahine iwaena o ia poe.  Ua oleloia ia wa ua lawa loa na olelo ike e hiki ke hoahewa a hoopaiia o na poe i hoohuoiia, a ka i no e hala.  Mamuli o ia mau ike i loaa, ua pau ka hapanui o na poe i hopuia i ka hoopaiia.

 

KE KAUA MA ASIA HIKINA.

Na Hiona Weliweli o ke Kahua Kaua.

 

          Na kekahi aliikoa moana Beritania, i pili oia @ na aumokukaua Pake ina kela bakaka ana ma ka Muliwai lalu, i hoike ae i kekahi mau hoakaka ana o ia bakaka ana ma ka nupepe kii Garafika o Ladana.  Iluna ka o ke Kene Iuene, he keu aku ka a ka weliweli o ka hakaka ana.  Malu @ o ka oneki a me ua wahi kowa ik ma kahi o na pukuniahi, e muu mokaki ana na apanapana kino o ke kanaka, a ekolu o na poe elima e hoohana aua i kekahi pu o eha tona i hoopahu liilii ia e kekahi pokapahu mai ka mokukaua Iapana Naniwa aku.  ua ku aku ka ha i kekahi poka iaia i hoao ai e hele mai kahi aku o ka lakou pu e ki ana, aka, o ka lima iho, ua mau no kona kupaa ma kona kulana.  O keia kanaka i koe iho, ua ki hookahi aku oia he ekolu pu i ka Naniwa, a komo hookahi pokapahu iloko o ke keena enegini o ka moku Kepani o kekahi aku hoi ua ku a okaoka ke alahele oueki o maa.  Na keia mau poka i hookuemi hope aku i ka Naniwa.  Ua haawi makana aku ka Adimerala Pake i keia mea hookahi i koe iho me 1,000 taela.

          He mau hoakaka e ae no hoio kekahi i ku i ka weliweli a me ka mauaonao i hoikeia ae ma ua palapala la no na poe i make o luna o ke Kene Iuene.  Ua ke aku keia moku ma Weihaiwei maho pe iho o ka bakaka ana ma ke kulana like no me koua haalele ana aku i ka hooili kaua ana.  Aohe mau hoao ana i hanaia ae no ka holoi ana aku i ke koko mai iaia aku a e hookaawale aku paha hoi i na kino make e muu mokaki ana maluna o kona mau oneki.  Ua olelo ae ka mea kakau ina paha i ike na alii o Europa i ke ano o na oneki o ke Kene Iene, ina la paha ua hoole loa lakou i ka hooili kaua mai ia wa aku a mau loa.

 

Wahi e Hooili ai he Kaua Hahana.

 

          Ua akoakoa ae he 180,000 kanaka, he poe uluaoa ka hapanui a me na koa kaualio me na pupanapana, no ka hoopakele ana aku ia Moukedena, a ua manao wale ia aole e loihi loa ana na la a ulele io ae lakou me na Kepani.  O ka makuahonowai kane loi keia o ka Emeperona o Kina, noua ka inoa o Sune Kawei (Sung kwei), ua hala aku oia no Sama-Hai Kawana, ma ke kaikuono o Lia Tona, me 5,000 poe Manakuria i wai pono ia.  O kahi ano nui loa ia i manaoia, oiai, aia ma ia wahi e hoomaka aku ai ke alanui hele mai ka aekai aku no Pekina.

 

Na Hunahuna Huikau o ke Kaua.

 

          Ua hookohu aku ka Emeperoa o Kina ia Kamal’ii Kune, he makuakane haoauna no nona, i peresidena no ka Ahakuka o na Kuhina, me ka hooponopono aku hoi no na hana kuwaho.  O ka Ahakuka Imiperiala hoi keia, ua pioloke a uluaoa loa lakou.  Ua loaa na hana apuka inoino loa ma ke kuai ana i na lako kaua.  A ua ikeia no hoi ua uuku loa ka ai no na pualikoa.

          Ua lonoia e kue ana na luna Bertania i ka hooleleia aku ma Tienetesina, e ka mokumahu Beritania Irene, o na lako kaua no na Pake.

          Aia na haole a pau loa e noho ia ma Pekina ke aoia la e hookaawale aku, no ka mea, aia ma ke ala e hoea aku ai ilaila, ua eeu loa i na koa kue i na Europa.  Lehulehu na poe Pelekane o laila i hoehaia, pau pu me ka maheleolelo o ke keena Kuhina Beritania a me kahi poe e ae e hele ana no ka hema.

          Ua nalowale aku o Taotai Suna, ka lunakanawai pooo o Tienetesina, mamuli o kona kuhiia no ke kumakaia wale i ka nee ana o na pualikoa Pake i na Kepani.  Ua oleloia nana i hoike no kela huakai a ke Kao Sina, a o koua hoopiholoia ka hopena mai o ia mea.

          Sepatemaba 28, he umi mile ka mamao o ua aumoku Kepani mai Sanahai-Kawana ae, ma ka aekai komohana o ke kaikuono o Lia Tona.  Aia ke hookauia la na auhau kaua maluna o na poe Pake kalepa.

          No Sanhai mai ka lono o ka la 4 nei aia na Kepani ma Lanasu, iloko o ka apana o Kilia.  O na poe hoi keia i holo mauka ai mai Pini Iana, ua hui ae lakou me na puali i hoopaeia ai ma ka waha o ka Muliwai Ialu a me kahi poe mai.  Sinituna ae.  Aia ma Laana kabi i hoomoana ai o na pualikaua holookoa, kahi hoi i manaoia ilaila e hooiliia ai kekahi hoouka kaua hahana ana.

 

Uluhua i ke Kaua a Ake e Pau.

 

          Ua lonoia ae ma Sanahai, la 12 nei, ua hoomaka aka ke Aupuni ana me Iapana no ka maluhia.  O ke kumu mai o keia, ua maluhiluhi a uluhia oia i keia kaua, me ka oleloia ae hoi ua makaukau loa oi e a’e a e ike aku i ko Korea kuokoa a me ka uku pu aku hoi ia Iapana i kekahi haawina dala poho no ke kaua.  Ua lonoia ae ua hooleia keia noi a Kina e Iapana, a nolaila, e hahana loa aku ana paha laua.  Ma kekahi aoao ae hoi, ua hooleia ka oiaio o keia mau lono ae la.  Pela pu no ka hoi me Iapana, ua makemake e pau a e unuhi aku i kona mau pualikoa mai Korea aku, oiai, ia au no ko laua hakoko ana i ka hookuukuuia aku e na mana nui e ae.  Ua oleloia aia ka pomaikai ma ko Rusia aoao, a e ko ana paha kona iini nui me ka hana nui ole aku, a aia iaia ka hoomalu ana o ke kulana, no ka mea, aia no i kana mea e olelo ai paha e pio io ai keia kaua, a ke hookokoke la kona mau pualikoa i ko Korea palena me kona kiai makaala loa.

 

Pilikia Kina i ko Iapana Hoomano.

 

          Aia na puali alakai o Iapana ma kekahi kapa o ka Muniwai Ialu a ua loaa he kahua hou.  He wa wale no paha no ke kaua.  Ua hooiaia ma Ladana, la 10 nei, no ka lilo ana aku o Sifu, a ua hoopae aku hoi na Kepani i kekahi mau puali ma kekahi wahi kokoke ia Awa Ata, a ua lonoia aia ke nee la no Moukedena ine ka maopopo loa o kona haule-pio aku. Nui loa na lonolono ma Sanahai, o ka oi aku nae paha hoi, pia Ka pae ana aku o 40,000 poe Kepani ma kahi kokoke ia Suaua Haika wana, ma ka palena o na apana o Manakuria a ine Si-Li, ma ka palena hikina loa o ko Kina papohaku nui.  Ina e lilo io ana kela wahi ae la, alaila, ua maopopo loa ko Pekina pio.  Ua lilo kaokoa ka hoomalu ana o ke Kaikuono o Pekili i na Kepani, a ilaila ana paha kekahi hoouka kaua moana weliweli hou no ka mea, ua makaukau ko Kina mau aumoku kaua.

 

Aole Loa o Fekina e Pakele

 

          No Tokio aku ka lono i loaa i Ladana i ka la 11 nei no ka haule pio ana o Wiju.  Ua lele kaua aku kekahi mahele kaualio a me na koa helewawae a hoauheeia he puali o 2,000 Pake, a aia o Wiju malalo o na Kepani.  Ua manaoioia iloko o na la mua o Nevemaba ae e noho mana aku ai na Kepani iloko o Moukedena a me he la o ka haalele aku koe o na Pake ia Manakuria iloko o na poholima o na Kepani.  O kekahi o na mea e hoopoino loa ai ia Kina a e hiki ole loa ai hoi ke hoopakele ia Pekiua, oia ka lono i loaa ae ma Sanahai o ka la 16 nei no ka haule pio ana o Awa Ata, kahi o na aumoku Pake i hoolulu ai mai kela hakaka ana ma ka Muliwai Ialu.  Ina ua oiaio loa keia lono, alaila, aole loa he wahi mea iki e hiki ai ke hoopakele aku ia Peina, oiai, haule ae la ia papu ikaika a oolea loa o lakou.

         

Paakiki Enelani a Hoomale Rusia.

 

          Iloko no nae hoi o ko Enelani koi paakiki, ua onioni a eueu ole ae o Europa ma ka aoao e hoopau ai i ke kaua.  Ua hiki loa no ia Japana ke hana aku e like me kona makemake, oiai nae hoi o Rusia e liuliu malu aua e hoohana aku.  O na luna Rukini ma ka apana o Amua, iloko o Mnakuria Rukini, e pili ana me Manakuria Pake Hikina, i paleia e ka Muliwai Amua, a ua haawiia aku hoi ke kauoha e ku na koa malaila me ka makaukau mau no na wa a pau i makemakeia ai, pela ka lono ma Sana Peterobuga o ka la 13 nei, no ka nee aku imua e kue ia Kina mamuli o kekahi mau hoohilikau ana i ulu ae a i kupono loa hoi no ko Rusia komo akeakea aku.

 

Mau Hoopii i ke Aupuni.

 

          Eha mau hoopii koi poho i keia Aupuni, oia hoi, mawaho o ka kela haole makapo, Charles Scharf, e malama halekuai pepa nei, he ekolu i koe.  Hookahi na Pabalo Atime, no ka uka makana o $500 i hoolahaia ai e Ilamuku Wilisina iloko o 1892 no ka ahewaia o ka mea nana i pepehi i kekahi Pake iluna o o kekahi moku a kiolaia iloko o ke awa.  He koi poho hoi kekahi no $10,000 na F. Harisona a me A. V. Gia no ka uhaki aelike no ka hoolilo ana i kekahi hoolimalima aina Aupuni ma alanui Papu A na F. Harisona hookahi no hoi kekahi no $10,000, no ke kumu e like no ma ka mea maluna ae.  I keia kau kiure ae e hanaia ai a pau, a piha no hoi kauna.

 

          Ma ka Poalima, Okatobe 19, ua kii aku la na makai o Koolau aenei e hopu i na kanaka o Kahana no ka hookaa ole i ka auhau.  Ua hoole mai ka kanaka aole e hookaa i ka auhau a ua pau nui i ka holo i kuahiwi e noho ai, oiaai na makai e hele  aku ana me na pupanapana.  A ua aa loa no hoi na kanaka o ia wahi e hakaka me na makai a hiki i ka make ana, ke hoonahoa loa aku lakou.

I ka po La Pule, la 21 nei, i ka Puali Hoola e lawelawe ana i na hana haipule ma ka luakiai Halepapu, a i ka hele ana o na wahine e hoi dala iwaena o ke anaina me ka laua mau kimebala, a i ka hoea ana ma kahi o ka Hawaiian Dude, oia kela elele o ke keena o ke na Aina E, ua panao iho oia i kekahi ekeeke ona me ka nakeke nui a hue ae la, ua piha ka lima i ke dala, a ka i no e haawi ana he wahi apana nui, eia ka he wahi hapaumi wale no, oiai, o ka na poe a ae he mau apana @ wale no.  Ka i no paha o ka noho ana ae nei i ke keena o ke na Aina E no kahi uku nui, e haawi ana la a oi ae.  Hilahila ole no hoi.  A ka i no paha la hoi ua lewalewa iho.