Ka Makaainana, Volume II, Number 17, 22 ʻOkakopa 1894 — Page 2
This text was transcribed by: | Alika Olsen |
This work is dedicated to: | Classmate/friend Helma Wright (Sam Oba) |
Ka Makaainana.
2 HONOLULU, OAHU, POAKAHI, OKATOBA 22, 1894
NA AINA MAMAO.
Na Lono Huikau mai na Wahi Like Ole mai o ke Ao nei.
Hiki Ole ke Hana i na Mokukaua.
Ua puka ae ma Ladana, Sepatemaba 28, he lono ua pipilikia loa i a ke kahua hoahu lako kaua a hana moku hoi o na Pake ma Kina, a me he la o ia ana paha ka mea e maopopo loa ai ka pau koke ae o ke kaua. Ua manao o Kina e lawelawe aku i ke kahua alakai o ke ano hoomaopopo ole a ua hilinai nui hoi mamuli o kona waiwai oi loa aku e opa pu aku ai ia Iapana a pili pu i ka paia. Eia nae, mahope mai nei, he mea e ka hoohikileleia o na aina a elua i ka ike ana iho ua keakeaia laua e ua kanawai kuikawa o na Aupuni e ae mai ka hiki ana ia laua ke kuai aku i mau mokukaua no laua ma Europa, a nolaila, na haawiia ae na kauoha i na kahua haohu lako kaua Pake e hana i na moku a me na pukuniahi. O ke kahua ma Fu Sao, ka oi o ka nui a me kahi hookahi i hanaia ai na moku, o kahi paha ia i ano makaukau iki, eia nae, aole loa e hiki ke hana i na moku me ko na haole kokua ole aku. Aka, o ke kahua o Wamapoa ma Kanatona, ua kupono ole loa i a wahi, a e kau aku ana paha he hoopai koikoi maluna o na luna i hewa mamuli o keia hoopalaleha ana. Iloko no nae hoi o keia wa, aia na kahua Iapana a pau ke hana nui la. O ka mea nui nae hoi e hoopioloke la i keia wa i na kukai kalepa ana, o keaha la na waiwai e hiki ai ke manaoia he mau waiwai kue ia i ke kaua. Hoole loa o Beritania Nui i ka ike aku he waiwai kue kaua ka laiki. Aohe hoi wahi mea hiki ia Kina ke akeakea aku me ko Iapana kalepa lanahu ana.
He Loea ma ka Ike Kaua.
Ua pae aku ma Kapalakiko, Sepatemaba 14, he Barona Olelo E, i noho no ekolu makahiki ma Iapana ma ke ano kumuao kaua a poo hoi no ke kula ao koa ma Tokio, ma kona ala huli hoi i kona aina oiwi. Ua olelo ae oia he 30,000 ka nui o na koa Kepani ma Korea, a he 70,000 i koe. Mawaho ae o keia, aia he heluna nui o na koa kuikawa i lako pono me na mea kaua i makaukau loa no ka hele aku i ke kaua i ka wa e makemakeia ai. He 35 ka nui o na mokukaua, he 22 o lakou aia ma na kai o Korea. Ekolu mau awa mokukaua o Iapana, oia o Iokosuka, Kobe a me Sasetaea. O ke kahua hoolako nui hookahi no na pono kaua a me na lako ai a me aahu, a Simono Zieki. He elima mahele koa o Iapana he 50,000 kanaka o ka mahele hookahi. Ma ko Kina aoao hoi he mea kuhihewa loa ka loaa ole ana he aumokukaua moana maikai nona. Ua nunui ae a oi aku hoi ka maikai o kona mau moku i ko Iapana, eia nae, aohe maikai o kona mau kanaka no ka hakaka. Ma ko Iapana hoi, ma ka mea e pili ana i na koa aina a me moana, ua lako pono a makaukau oia. Ua like ka makaukau o kona mau koa a me na luina me ko na aupuni alakai e ae. O ko Kina mau koa hoi, ua like loa lakou me ka ole i keia wa.
Makaukau o Rusia e Hoohana.
Mamuli hoi o na lono no ke ola o ke Za, ua hoopiolokeia na kahua dala o Europa, o ai, ua hoomaopopoia oia ma ke ano oia kekahi o na koo ikaika loa no ka maluhia, a ua hopohopo loa ia hoi ina oia e make ana, o ka manawa no paha ia a kona pani aku e hoohana aku ai no ka loaa o kekahi awakumoku no na aumokukaua ma ka Pakipika a hoakea loa aku hoi i kona mau palena ma na Pamiri me ka hoopoino aku ia Kina, a ua manaoioia hoi, ina no o kekahi o ia mau keehina ke hoohanaia aku ana, o ka mea ia nana e hoeueu koke ae i kekahi kaua. Aohe e kala o Rusia e makaleho nei no na Pamiri, he okana aina no ia no Kina, a ua oleloia no hoi iloko o Iulai i hala i hoao ai o Rusia e hoomaopopo aku no ia mea ia Kina, me ka manao paha e lilo mai ana iaia me kekahi kulu koko ole, aole nae i aeia mai. Ua kukala ae kekahi nupepa o Sana Peterobuga, i Sepatemaba 27, ua oi loa aku ko Rusia kuleana ma ka ninau Korea mamua ae o Beritania Nui, no ka mea, mamuli hoi o ke kulana o ka waiho ana o ia mau aina, aia o Korea iloko o ka pohai o ko Rusia mana kalaiaina.
Kipi na Korea e Kipaku i na Kepani.
No Iokohama ka lono o Sepatemaba 27, ua ala ae na Tona Haka (Tong Haks), he poai hoomana oolea loa o na poe kipi Korea, a ua lele kaua aku i ua pualikoa Kepani ma Taiku, Korea Hema. Ua hoounaia aku na kokua ana i na Kepani mai Seoula ae. O keia poai kekahi e na mahele kipikipi oolea loa ma Korea. Wahi a ia poe, i poino na hana kalepa kuloko a kuwaho o Korea i ke komo a noho aku o na poe o na aina e. I na la makamua o keia makahiki no, ua haoa ae ua poe Tona Haka nei e kipaku aku i na poe o na aina e mai Korea aku, pau pu me na Kepani a me na poe o na lahui e ae. I ka makahiki hoi i hala, mamuli o na houluulu manao ana a na Tona Haka, ua hooweliweli ae he 30,000 poe Korea e hele aku i ke kulanakauhale poo a e kipaku aku i na haole. Ua hoopioia nae hoi ia manao ana, eia nae, o na manao i houluuluia ua mau mai no a hiki wale no i ka ulu ana ae o na hoohaunaele ana a komopoo o Kina a me Iapana ma ke kaua e nokeia mai la mawaena o laua.
Na Hana e Popilikia ai o Kina.
Ua kaohiia kekahi moku Beritania e kekahi mokukaua Pake i Sepatemaba 21, iloko o ke kowa o Fomosa, pela ka lono mai Sanahai o Sepatemaba 26, mamuli o ka hoohuoiia e lawe ana oia i na lako kaua. Ua laweia aku ua moku la a Ki Lana (Kee Lung), he awa kuikahi o ka mokupuni o Fomosa, a ilaila aku kahi i hue a i nanaia ai o kona mau ukana e na luna Pake. Aohe i maopopo ka hopena o na hana. Iulai 28, ua haalele aku ka moku Beritania Patana ia Nu Ioka no Adena, Honakona a me Sanahai. Augate 25, ua ku aku oia i Adena, a i Sepatemaba 15 i ku ai ma Honakona, a ina oia keia moku i hopuia mai la, alaila, e holo loa ana oia no Sanahai i kona wa i hopuia ai.
Konoia o Enelani e Hoouna i na Koa.
Ma Ladana i loheia ai, i Sepatemaba 27, aia na nupepa Pelekane o Simila, Inia, ke hookonokono la i ka hoouna koke ia o na pualikoa i Honakaona a me na awa kuikahi e ae o Kina mamuli hoi o na palapala i loaa aku no ka nui loa o na manao kue haole ma ia mau wahi.
Na Hunahuna Huikau o ke Kaua.
Ua loheia ma Nu Ioka, mai Sanahai ae, me he ia e hoopauia aku ana ka Emeperoa o Kina, a o Kama'lii Kune (Kung) ana paha kona pani, he mea hoi i aa loa e lawelawe io aku i na Kepani.
O kela pualikaua Kepani i hoopoino ai i na Pake ma Pini Iana, ua komo aku a noho ma Heikona, ma ka palena o Manakuria, me ke kue ole ia mai. A ua akeakea ole ia aku no hoi ko na Kepani lawe a noho ana ae ma Wiju. Eia nae hoi, ua lohe mua ia ae ma Ladana, mai Sanahai aku, Sepatemaba 27, ua hoauheoia ua Kepani ma Wiju a me Anaju.
Ua kauohaia aku na agena Pake ma Europa a me Amerika Huipuia e kuai koke aku i na ano mokukaua a pau e loaa ana. Lehulehu na moku i piha me ia lako kaua i haalele aku ia Hamebuga a me na awa Europa e ae.
Ike mau ia na mokukaua Iapana mawaho ae o Si Fu i kela a me keia la, he mea hoi ia e kakoo ana i ka mea i oleloia ae aia na Kepani ke hoopae la i na koa ma ka akau o ia awa. A aia hoi he mau mokukaua Pelekane ke holoholo mau la iloko o ke kaikuono o Pekili.
Ua lonoia ua puka ae he ala kipi hoohaunaele ma ka apana o Sana Tuna, aohe nae i maopopo loa ae ke ano.
Ua hoopuka ae ka Emeperoa o Kina he kuahaua imiperiala e hoike ana i ko Kina kaumaha no ka make ana o Generala Teso ma Pini Iana, iaia hoi e alakai ana i kekahi pualikaua. Ua kauoha ae ka Emeperoa e malamaia na hoohanohano hoomeamea wale no no ke koa i make a ua hookauia aku hoi na hoomaikai imiperiala ana ma luna o kona ohana.
Na Hunanuna Laulaha.
O na haole hoi keia i komo aku iloko o na hana pili kalaiaina ma Bulufila, ua pau nui i kipakuia. He poe Amerika ka hapanui iwaena o ia poe.
He noi ka kekahi poe Katolika Roma o Geremania he mea pono loa e hoihoi hou ia ae ka mana hooponopono aupuni o ka Pope ma keia ao.
Ma na hana koho balota ma Norewai, iloko o Sepatemaba iho la, ua kaa aku ka hapanui o ka lanakila i ka aoao kue, a ua hoihoi ole ka Moi ia mea.
Ma ke kulanakauhale o Balaseki, apana o Kalisi, Polani Rusia, ua puhi ahi ia i ka po o Sepatemaba 24, he kanaono mau home, kahi hoi a ka mai kolera e hola pu la me ka weliweli nui. Ua p@a loa i ka poino a pau pu no hoi me na poe mai i hiki ole loa ke kokua ae ia lakou iho.
He ulia laki ka i loaa mai nei ia Haku Ranedope Kakahila (Randolph Churchill). Ano koke mai nei no i make ai o Miss Raile, he wahine ano e, a ua waiho iho i kona halenoho nani a me kona waiwai a pau e waiho la ma Okefodesia i ka Haku i oleloia, ma ke ano ike a hoomaikai aku hoi iaia no kana mau hana a me kona kulana naauao kilakila ma na hana pili kalaiaina.
Ua olelo ae na Pake, oiai hoi ua hoi aku nei o Kapena Anaru i Maui, e hoomaka hou aku ana lakou i na aha hoolilo dala. Nolaila, elua mau aha ki pa i ka La Pule, la 7 nei, a mamua ae o ke awakea paa kekahi mea lawe hua i ka hopuia. Imua o ka Aha Apana i kakahiaka Poakahi ae; ua ae okoa aku oia i kona hewa a hoopaiia e uku i $50.
Ua hooliloia iho nei na hana a pau a S. G. Waila i make i mau hui like ole i hoohuiia, penei: S. G. Waila & Co., o ia ka hana kalepa ma Mahukona, Kohala, Hawaii; Waila Ma, o ia ka pa kuai papa; ka waiwai o Waila, o ia no hoi ka waiwai o ka mea i make i waiho iho no ua hooilima. I hanaia keia mau hoohui ana i mea e makili ole ai a kauliilii ka waiwai.