Ka Makaainana, Volume II, Number 15, 8 ʻOkakopa 1894 — Page 1
This text was transcribed by: | Johnathan Sholtis |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Makaainana.
Buke II Ano Hou. Honolulu, Oahu. Okatoba 8, 1894. Helu 15.
Owai la Keia Mea?
Aia ma kekahi kulanakauhale uuku o Kaleponi i kapaia o Placerville (Pelesavile), ua hoopaiia i Sepatemaba 22 o Paulo Kamaunu, he Kanaka, e make mahope iho o kona ahewaia ana i ka Poalua aku, la 18, no ka pepehi ana ia Elena Robinesona. Ua noi aku kona loio ia Lunakanawai Benete, ka mea nana oia i hoopai e make, no ka hookauluaia mai o ka hooko ana aku i ka hoopai a no ka hoo kolokolo hou ia, aka, ua hoo@ mai e ka Aha. O ka wa no @ hoi ia o ka Aha i hoopuka mai ai i ka hoopai e liia ka mea i hoopiiia iloko o ka Halepaahao Mokuaina ma Folosoma a ma ka palapala hoopai hoahewa e hoikeia ai ka manawa.
I ka makou hoomaopopo iho ma ka inoa, me he la he oiwi oiwi oia no Hawii nei. Iua pela io, malia he ohana no knoa, a e ike mai hoi eia ka make o ka pilikana la no ka pepehikanaka.
He Ano Imiapa Maoli No.
Ua aneane paha e waenakonu o ke aumoe o ka po Poakahi, Sepatemaba 24, i haalole aku ai kela haole luina, nona ka inoa o Toma Colina, i na makai kauwai Toma Dorele a me C. Kanudesena i hoakakaia ma kekahi manao e ae o keia helu. I ua @uina la e hele ana ma alanui Alakea, ua halawai aku oia me Kanudesena he hapalua hora mahope iho me kekahi paikiili a me kekahi mau mea e ae, he wati gula a me ke kaula kakahi. Noi aku nei ua makai kauwai la i ka luina e koe ae i ke kukaepele no ka nana ana iho i ka manawa, a i ka a ana ua ikeia iho o ka hora 1:30 ia. Ua haawiia aku ka wati na ka luina e paa a kono aku nei e hele pu laua, a o kona lawe pololei aku nei no ia i ua luina malihini la a ka halewai a hoopaa aku la iaia no ka pewa. O na olelo a ua makai ka@wai la, ua ika oia i ka luina iloko o kekahi keena o ka Bulugete, ma alanui Kalepa, e lawe ana i kela mau mea, a mamuli hoi o kana hoowalewale ana i hiki loa ai oia i ka Halewai, eia ka auanei no Haawinaaupo ua mau pono la, ona o ka Bulugete. O ka mea e hiki ole ai ke bilinaia kana mau olelo oia maoli no ke lawe ana i ka paiki a me na mea e ae, oiai hoi, o ka wati wale no ka mea i loaa aku maluna o ka luina. I ka luina i maopopo ai aia oia i ka Halewai, ua manao koke oia e imiapaia ana ia a huna iho la i ka wati mahope o kona elemu, maloko o ka lolewawae. Ua ku aku oia imua o ka Aha Apana i kakahiaka. Poalua ae, a no ka hewa ole, ua hookuuia. Na ka Hope Ilemuku maoli no i noi aku no knoa hookuuia, no ka mea, he wahi ano epa wale na mea pili i ua hihia la.
Imi Loaa ma na Hana Epa
Loaa hou no o Puahala me kekahi hana epa hou, oia hoi ka hoao ana e hoolilo aku i na dala pepa o ka aoao kipi o Amerika Huipuia ma kela kaua hulia@iahi o ka Akau a me ka Hema. Elua pepa $10 a me hookai pepa $20 iaia, a hookahi o na pepa umi i hooliloia aku e ia i kekahi kauka Kepani ma alanui Maunakea. I ka ike ana iho o ua Kepani nei i ka waiwai ole o ua pepa la, ua hoike koke aku oia i ka Oihana Makai, a mamu@oi o ia i paa ai o ua o Puahala@ ka hopuia i ka Poaono, Sepatemaba 29. A iaia i hopuia ai ua unuhi ae oia i na pepa i koe aku a haehae ae la, aka, o na apanapana liilii o ia haehae ana ka i ohiia a pahonohono hou ia ae me ka hoopipili ana. Ua hoopiiia ae oia no ke apuka a ahewaia imua o ka Aha Apana i ka Poakahi i hala iho la no ia hewa a hoopaiia no 60 la hoopaahao ma ka hana oolea ma Kawa, he wahi no i kamaaina mau iaia, a i ka Poakolu mai hoi, no elua kumu hoopii o ia hewa like no, ua pakuiia aku he 120 la bana oolea hou mawah@ ae o ka hoopai mua. Eia oia ke aahu hou nei i ka lole hapa.
No Hilo ka haole mua loa i lilo i kupa no keia Repubalika, oia o J A Scott, imua o Lunakanawai Nui Kauka kona hoohiki ana e haalele i kona kupaa i ka Moi o Beritania Nui, no @e mea, he kupa a he oiwi oia @ Ka@ada. Ua loaa iaia keia hookupaia no kekahi mea ana i hana ai no keia poe pakaha.
I ka Poakolu nei i noho ai ka Ahahui Euanelio o ka Mokupuni o Oahu nei ma Waikane, Koolaupoko, hora 10, a i ka Poaha mai i hoopau loa ai na hana me ua hana hoike Kula Sabati mai na apana o Waialua a niki i Kaneohe. Ua loaa na dala i luluia ma ia la he $26.50. Nui kela iloko o keia wa nele o ka aina. He aha hoolaulea kekahi i malamaia ma ia po iho ma Waikane no. Me he la e hanaia aku ana paha ia ano hana ma na ekalesia a pau i mea e ala mai ai ua ekalesia i aneane aku e hiamoe.
Luina Holo Ole me Kona Moku
Nui ka hana a ke kapena o ke kiapa Amerika Melerose mamua ae o ka holo ana aku i kaka hiaka Poalima, Sepatemaba 28, me kekahi o na luina i holo mahuka aku, oia o Toma Colina i komo ma kekahi mau hana e ae e hoike okoa ia aku ma kahi e ae o keia helu. Mahope o ka hoikeia ana ae i na maki ua mahuka oia, ua loaa aku oia ia Kapena Muumuu me kona poe ma alanui Nuuanu e noi hele ana i wahi kenikeni e hiki ai ke loaa ona pla kope. Ua lawe loa ia aku oia a luna o ka moku, a iaia no a lau ua hoomaka koke aku oia e kana palepale aku i kona kapena. I ka nana aku e ano pipili@ ia ana ke kapena a kokua okoa ka malammoku a nana mai hoi i ka iho i ua luina la a huli ana ke alo iluna o ka oneki. Holo aku nei ka moku a mawaho iki aku o ka halekukui, ua ikeia aku ua luina la i ka lele ana iho a kuho ana iloko o ke kai, a e ole kakahi Pukiki lawaia, nana i kokua aku ma ka waapa a hoopaeia ae ma Kakaako, aka, ua paa koke aku no oia i na makai a noho ana i Kalakaua Hale. Ua hoomaopopoia oia he mea lapuw le a he makehewa hoi kona noho iho maanei, nolaila, i ka Poalua iho la oia i kipakuia aku ai maluna o ke kiapa Amerika Matila no Awa Taonasena. Me ka nui o ka hana oia i laweia aku ai a kau i ka moku me ka paa o na lima i ka hao, me ka hoomaka aku e oleloino i ke kapena. Oiai, aia kona moku ponoi ua hala aku no kela awa like no, malia e hui aku ana oia me kona haku mua malaila.
He keu ka hoi a ke ano paweo mai ia makou o kekahi poe o ka Ahahui Hawaii Opio. Loaa pono aku la paha i ka makou wahi hoomaneoneo ma ke ano hoomakeaka wale no, eia nae, he keu a ke ano pienaena a pukupuku mai hoi o na maka.
He Kuaua koikoi ka i haule iho ma Honolulu nei i ka auwina la Poaha nei, a ua hoomau mai pela a ao ka Poalima nei a po ia la. Ua hele no hoi na alanui a ukele. Ma na kua aku nei ua oi loa aku ke koikoi o ka ua. Ola paha ka hune wai a ola pu me na mea ulu a me na holoholna.
Ua pepehi hilahila ole ia kekahi haole, mawaho iho o ke keena o ka Ilamuku ma Kalakaua Hale, i ka hora 11 A.M. paha o ka Poaono nei e Kapena Keleme o na makai kaulio a me kona wahi lutanela peke hookeke. Ma ia hope iho i hoopukaia ai he palapala hopu no laua a i keia la e hooloheia ai imua o ka Aha Apana. He wahi mea ana lili mai paha ke kumu.
Na Hana no ka Moku Ili
Aohe mau waiwai ano nui i pakele mai mai ka moku ili Keoki Wilikoki. Nui ka ino a aia ka moku he elua anana iloko o ke kai, e poi pu ana na nalu maluna iho, a aohe mea e hiki ke hana aku. Ao ae o ka La Pule i hala i hiki aku ai ke Keoni Kamaki a hoi mai no i ke ahiahi ana iho. O ke kiai wale iho no ka hana a ka Haleakala, e kakali ana no ka loaa o ka wa pono a maikai e hana ai Auwina la Poalua iho la i ku mai ai ka Haleakala, a ua haalele aku i ka Heeia e ku kiai aku i ka moku ili, no ka mea, i kakahiaka Poakahi iho kona hoounaia ana aku. Ua hoopaapaa o Kapena Kaai no ka uku hana o na kanaka, a o ia ke kumu i hoi mai ai. Ina e hana he $4 o ka la, a ina no hoi a hana ole he $1 wale no, aka, ua makemakeia e kapae ae ia mea i ae mua ia. Aohe ukana a ka Haleakala i hoihoi mai. Ua haalele hou mai kao hoi oia i ke awakea Poaha iho la, a ua ke Keoni Kamaki i kolo aku. I ka po mamua iho ko ke Keoni Kamaki ku ana mai mai Waimanalo mai a loheia mai la ua nui na pahu rama, na phu lole a me na waiwai e ae i pae ae ma na aekai o na Koolau. Ua pau ia mau mea i ua kanaka, ke aahui la, ke lealeaia la a pela aku, aohe ae nui e hoihoi mai. [ Pela no hoi paha, he waiwai pae wale, aohe haku, a he pio ka olelo ana.] Ahiahi Poalima nei oia i huli hoi mai ai me na ukana uuku loa i pakele ma, me ka haalele aku i ka Haleakala a me ka Heeia e kiai aku i ke kahua o ka moku ili e waiho la.
O na poe makaikiu opiuma iho nei keia a Kapena A@aru, ua pau nui i ka hopuia e Makaikiu Lasena i ka po a ao ae ka Poakolu iho la no ka malama kue kanawai i ka opiuma, he eha Pake ko lakou nui.
Mamuli o ko Wiliama Saffery hoohiki ole malalo o ke Aupuni Repubalika, ua hoopania aku kona noho kumukula ana no ke kula Aupuni ma Kaa@apali, Maui, a ua hoala ae la oia he kula kuokoa nana a ua nui na haumana i hele aku no kana kula.
He paa mare Pukiki opio ka i kauaia ilaoa o ka Auseterealia i ka Poaono nei, iloko o ka rumi puipaka, a ua oleloia no ka lawa ole o ke $50. Me he la ua hoo@huia mai no paha, oiai ua hoikeike mai ke kaua i kahi poe lehulehu i kiei aku ma na pukaaniani he $50 ma ke gula.
I ka Poaono iho, a i ole ia, i ka la pau paha o keia mahina, e haawi ae ai ka Ahahui Hooikaika Kino Honolulu i ko lakou la uniki akea e lealea ai. Aohe i hana i ka Poaono nei, oiai, o ka la ia i hoopanee mua ia mai ai, no kainoino o ke kah@ i ka haule koke ana iho nei o ka ua.