Ka Makaainana, Volume II, Number 13, 24 September 1894 — Page 3

Page PDF (893.05 KB)

This text was transcribed by:  Hannah Carroll
This work is dedicated to:  My daughter Pua Kaumakamanokalanipo Guard

Ka Makaainana.

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, SEPATEMABA 24, 1894.

 

NA AINA MAMAO.

Na Lono Huikau mai na Wahi Like Ole mai o ke Ao nei.

Aia Hoohaunaele na Kanaka Fiji.

            Iulai 8 i loaa pono aku ai ma Aukalana, Nu Zilani, ka lono no ke ala hoohaunaele ana o na kanaka Piki.  Ma na lono hope loa, ua haalele aku ke Kiaaina, Sa J.  B.  Kakina, ia Suva i Iune 11, a hoea aku ma Nakuri i ka la 13, a ilaila i hoakoakoa ai i na alii a me na kanaka i kupono no ka hele aku e hoopio i ka haunaele.  O kahi i ulu ai o ka kaunaele, ua kapaia o Nacereaga, i kokoke hoi i na kulanakauhale o Kalalevu a me Kaumurimuri. Haalele iho ia Naduri he mau hora mahope iho o ko ke Kiaaina hiki ana aku a hoaumoe ma Na Tua.  Oiai hoi ua hoike ia aku ua ikeia kekahi poe kiaai mai n poe hoohaunaele mai, ua kukuluia na kiaia oolea a makaela loa ana ia po a ao, a mae ka hoouna pu ia aku hoi o ke kauoha i ko kulanakauhale hoohaunaele e hui pu mai me ke Kiaina i kahi la ae.  E hoike aku no hoi ke alii o ia wahi i na alii o Kalalevu a me kahi poe e ae no ka hoopukaia o na palapala hopu no lakou, a he mea pono loa hoi ia lakou e haawi pio mai me ka hooluhi hou ole aku.

            I ka hoea ana aku o ko poo o na pualikoa iloko o Nacereaga, ua hoopuiwaia kekahi poe e hoomanamana ana maluna iho o ka he kupapau o kekahi alii i make.  Ua puehu liilii aku lakou mamuli o keia hoohikileleia o lakou, me ka haalele nui iho i na mea hana a lakou mahope, a maopopo loa iho la hoi ko ua kanaka hoi hou i na hana poeleele o ke au i hala.  Maanei i lohe ai ke Kiaaina ua hui ae me na poe hoohaunaele na kanaka a pau o elima mau kulanakauhale a me ka hapa aku o kahi, a me na poe puni hoohaunaele no hoi kekahi o kekahi mau apana kuahiwi elua.  Ua maopopo ae no hoi o na kanaka elua i pepehiia oi a make i kinohi o ke ala hoohaunaele ana, ua mohaiia aku i kekahi heiau hou o ka hana koke ia ana, a mahope iho aiia.  Ia ahiahi, ua malama koke ia he ahakuka, a ua hoomaopopoia ae aole loa kekahi o kela poe e ae ana e haawi pio wale, mamuli hoi o ka puni loa mahope o na kahuna elua e lawelawe ana i na hana hoomanamana, a oiai hoi, ua maopopo loa ua puni na poe o na wahi e ae i na hookokono ana a ua poe hoohaunaele la, nolaila, ua hooholo iho ke Kiaaina me ka ikaika lakou e hopuhopu nui ia ai a pau i ka paa.

            Kakahiaka o kahi la ae, ua hoomaka aku ka nae ana imua, ua ike mua ia aku nue hoi ko na poe hoohaunaele nui ae i na hoailona lepa a me ke puhi pu ae i na pu pupu.  I ke keokoke ana aku i Kaumurimuri, ua heaia aku ke alii a me kona poe e haawi pio mai, aohe nae hoi he hooloheia mai, a o ka hoomaka koke aku la no ia e kaua aku, a oiai hoi, ua hana papu ia ke ano o ia wahi, ua lilo ia i mea ole mahope iho o kekahi hoouka kaua hahana ana, me eha poe i eha ma ko ke Aupuni aoao, a he 11 hoi i make o kekahi.  Ua lilo keia i mea no na poe i koe aku e pau ai i ke auhee nui i loko o na kuahiwi.  Elua mea i make i lele i ka pali.  I ka loaa ana iho o ka maluhia, ua loaa aku na kino o na kanaka elua i pepehiia ai i Iune, o Sanrisoni a me Sakiusa.  Ua kaawale aku kekahi mau lala o na kino, a ua okiia a hamama, me ka pau o loko i ka laweia.  Ma ia hope iho, ua kanuia ko laua mau kino koou.  Elua mau elemakule i hopu pio ioa a me elua mau keiki, aka, o ka hapanui aku, ua pau i ka naholo.  Ma ka la 18 ae i hopuia ai na poe hoohauna-ele alakai, a ua huli hoi nui aku ka huakai i ka la 24 no Suva.  Ua hui a launa pu aku ke Kiaaina me na lii a me ka lehulehu o na apana uluaoa a olele aku he mea pono e haaleleia ka noho ana aku ma na wahi kauhale kauliilii o kuahiwi, a e hoi nui aku hoi lakou a kekahi mau wahi nunui ae, he ekolu a eha paha, e hookaawaleia aku ana, a ma ia mau wahi hoi lakou i manaoia ai aole lakou e hiki hou ke alakai hewa ia a lilo hoi i poe kuhihewa wale mamuli o na ao lalou ana a ko lakou poe ponoi iho.

            Ke Kumu o ka Hoohaahaaia ana.

            Ua hooiaio loa ia ke kumu o ko Li Hana Kana hoohaahaaia ana e ka Emeperoa o Kina a hooneleia hoi oia i ke kuleana e aahu ai i ka lakeke melemele, mamuli no ia o kona ano palaleha a palaka wale ma ka hoohana ana aku i ke kaua, pela ka hoike aku a kekahi mea kakau nupepa o Ladana e noho la ma Berelina.  O ka lono i loaa iaia, mai kekahi hi luna pili aupuni kiekie aku a aole hopohopo ana no ka pololei.  Aole ka i manao ka Emeperoa ma ia hana ana ana pela i kona Kuhina Nui i mea nona e hoohilahilaia ai imua o ke ao holookoa, aka, i mea e hoike aku ai iaia i kona huhu no kona palaleha.  O ka manao wale no ma ia hoohuhu ana, oia no ka hoohana hoomano ia aku o ke kaua a aia ke koikoi no ka hopena maluna o ke Kuhina Nui.  Ua loaa mai nohoi ua mea kakau la mai ia wahi hookahi mai i ko Kina manao, oia no ka hoomau aku i ke kaua ana a hiki i ka wa e emi mai ai o ko Iapana ikaika a konoia aku oia, malia e na mana e ae paha, e noi aku no ke alohaia aku a me ke KaoSana, ka mea hoi nana i hoowelawela loa aku ia Kina.

Poe Pake Ohumuhumu ma America.

            Ua hoikeia ua malama ae na Pake waiwai mai na wahi like ole aku o Amerika Huipuia i kekahi halawai ma Omaha i ka po o Augate 29, a ma ia halawai ana ua hoalaia ae he ahahui kipi no ke komo ana aku e akeakea me ko Kina mau hana piuli Aupuni , a in a he mea hiki, e hookahulihia aku i ka ohana alii o keia wa.  Ua kohoia ae he komite i kekahi halawai e malamaia ana ma Kikako.

Na Lono e ae no Kina a me Iapana.

            Ua ku ae he mokumahu Beritania ma Nu Ioka, Augate 21, me kekahi mau waiwai no Iapana, a e lawe aku ana he huina nui o na pu a me na lako kaua e ae no laila.

            No Berelina aku ka lono i loaa ma Ladana, Augate 31, ua hele aku o Kama'lii Kamasino, he keiki ohana no ka Emeperoa o Iapana, a me kekahi luna o ke aloalii Iapana e ike i kahi hana o pu o Karupa i ka la mamua iho, a ua lonoia ae e haawi aku ana ke Aupuni o Iapana i kekahi kauoha nui no na pukuniahi a me na lako e ae.

            O ka mokumahu Iselama, i hopuia e na luna dute e Galasagao, Augate 28, malalo o ke kauoha mai ke Aupuni Beritania aku, ua hookuuia ae.  Ua hooia aku ke Kuhina Iapana aole ia moku e hoohanaia ana no na hana kaua.

            No Berlina no i loaa aku ai ma Ladana, Augate 30, ka lono e olelo ana e like me na palapala hope loa mai ka Hikina mai aia ka Moi o Korea Malalo o ka koomalu ana a Generala Ie o Kina.  Aohe i hilinaiia ua kukala ae ka Moi na kuokoa oia mai ia Kina aku.

            Ua lonoia ua kuai aku ke Aupuki o Iapana, ma o kekahi agena la ano koke mai nei ma Viena, he 200,000 pu kuikole o ke ano kahiko a ua hoounaia aku me ke akeakea ole ia no Amesedama.

            Ua oleloia mamuli o ke kaua no Korea, ua koi hoaano aku o Rusia ia Kina e hookina aku ana iaia e haawi aina wale mai no ma na Pamiere.  Eia nae, aohe ae o Kina e haawi aku i hookahi iniha o kona mau palena.

            Ua haalele aku ia Tacoma Wasinetona, i ka poeleele o Augate 21, he elima poe Iapana opio no Iokohama, haki a lakou i manao ai e komo iloko o ka pualikaua a paio aku ia Kina.  Mamuli no hoi o keia kaua, ua hoalaia ae he hana hou no ke Aupuni, oia kahi hana wai ole o na moku  A ma ia wahi ua hookohuia o Kapena J.  G.  Cox, kekahi o na on a moku pephi sila nui o Vitoria, B.  K., malamo o kekahi aelike loihi, a iaia ana ka hoohanaia o ia wahi hana moku.  Ua komo aku hoi o Kauka G.  H.  Duncan (Kakana), ke Kauka Awa o Vitoria, i kauka iloko o ko Iapana pualikaua.

Vanabila a me Kana Mau Miliona

            Aia o W.  K.  Vanabila iloko o na upoi ana a kekahi wahine opio ma Parisa, Farani, nolaila, e ano mahae aku ana paha kona pili ana me kana wahine mare a me ka iaua mau keiki.  Ua lilo ia i mea kamailio nui ia e na nupepa o Nu Ioka, Augate 29, a e hoopii hookaawale ana ka wahine i ko laua noho ana me kona hookaawale ana i puu dala nui.  Na keia mea i hoopioloke ae i ke laua mau anaina.  Ke hoao la nae hoi kahi poe e hoomalielie hou ae ia laua a lai hou ko laua kaunu ana iho.

Na Ilio Hanu o ka Moana.

            O ka maokumahu Lucania o ka hui Kunada, i haalele aku ia Kuinitaona i ka hor 12:45 P.M.  o Augate 26, ua komo aku ia Sanade Huka, Nu Ioka, i ka hora 5:18 P.M. o Augate 3.   Nolaila, ua haule iaia ka manawa holo loa o ke Camapania, o ia hui hookahi no , i Augate 17, he manawa holo o 5 la, 9 hora a me 29 minute.

            O ka mokumahu Camapania hoi i haalele ai ia Nu iOka, Augate 25, ua ku aku ma Kuinitaona i Augate 31, a oia ka oi loa aku o ka hoio.  Ua holoia e ia iloko o 5 la, 10 hora a me 47 minute. Mamua aku he 5 la, 12 hora a me 7 minute, oia kona wa hole loa i Novemaba, 1893.  O ka awelike o kona holo he 21.50 mile moana i ka hora a elua nae hoi on a haule ana i ka Lucania, iloko o Maraki he 21.54 mile, a iloko o Iune he 21.89 mile.

Pauahi a Poino na Ola ma Kapatona.

            He ahí weliweli ka i holapu ae ma ka muliwai Kanatona, oia ka lono i loaa ma Honakaona i Augate 31, a he mau haneri o na waapa palaoa i pau.  Aole hoi i emi malalo o 1,000 poe i pau iloko o ke ahi.  Ua hikii hope a hope ia na waapa ma ua lalani, a he heluna kanaka nui ka i noho iluna o lakou.  O ka anai ana aku o ke ahi mai kahi a kahi aku ua emoole loa a na loaa ole hoi he manawa no lakou e oki iho ai i na kaula hoopaa, @ kokuaia paha hoi ka holapu ana e kekahi makani oolea e pa ana ia wa.  Mau haneri lehulehu e na kanaka i lele aku iloko e ka wai a pau i ke pihole.