Ka Makaainana, Volume II, Number 13, 24 September 1894 — Page 1
This text was transcribed by: | Fifi Fontainebleau |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Makaainana.
BUKE II ---- Ano Hou. Honolulu, Oahu. Sepatemaba 24, 1894. HELU 13
KIAPA G. N. WILCOX.
Loaa i ka Paoa ma ke Ala i ka Elua o na Huakai Moana.
Hora 5:30 o kakahiaka nui Poakolu iho la i hoea mai ai he elua mau waapa hueloboti me na olulo o luna, a ia lakoui loheia mai ai ua ili ke kiapa kila hou Keoli Wilikoki ma ka Lae o ka Ilio, Molokai. a no ia moku mai-hoi lakou a pau. I ke ao okoa noo ka auwina la Poalua aku, iloko no o ka malie, na ko ae ke au i ka moku me kahi koaniani makani uuku a kau ana iluna o ke akoakoa, o ka hora 4:30 ia, e poi ana no hoi na ale a me na nalu ahiu o ia wahi. Mahope iho o ke kukakuka ana me na alii o ka moku, ua hooholo ke kapena e haalele aku. Ua kuuia ae na waapa hueloboti, hoolakoia me na pono ai, a ma ka hora 6 i haalele aku ai lakou i ka moku no Honolulu nei, a pae maalahi nui mai la me ka poino ole hookahi waapa malalo o ke kapena a hookahi malalo o ka malamamoku. Aohe wahi mea e ae a lakou i lawe mai mawaho ae o na mea ai, no ka nui loa o ka ino e hiki ole ai ke hoao aku e hoopakele i ke kahi ukana. I ko lakou pae nui ana mai, ua hookipa mua ia ae lakou ma ko Hauala hale inu kope e hoopumehana ai ia loko, a pau ia, hoeu na hana no ka hoao ana e hoopakele i ka moku poino.
O ka Eleu ka mua i hoomakaukauia a haalele mai oia i ka hora 8:30, a ku mai hoi ka Iwalani, hoounaia oia i ka hora 11:30 ae. Maluna o ka Eleu i holo hou aku ai o Kapena Wolters (Wolota) me na poe e ae a pau o ka moku poino, Kapena Kini, Kuhina Kalaiaina, F. A. Sefa, ma ka aoao o ka hui panihakahaka, a me kahi poe e ae. Na ke Aupuni ia kokua, a na na agena hoi, Hakafila Ma, i hoouna aku i ka Iwalani, a maluna ona kekahi mea ma ka aoao o na agena, o Kapena Kamabala, o ka Hui Hooholo Mokumahu Pili-Aina, W. Luka Wilikoki, pokii o ka inoa o ka moku, na poe kakau nupepa a me kahi poe e ae. I hoounaia keia mau moku me ka manao e hoopakele mai i na pono a me na ukana e hiki ana ke hoopakeleia, aka, ua hiki ole, no ka mea, i ka hiki ana aku o ka Eleu, hora 1:30 p.m. paha, ua kuonoono pono iho ka moku iluna o ke akoakoa a e poi pu ana no na nalu, a hoea aku hoi ka Iwalani, 3:15 paha, e hauhau ana no ka Eleu ma kahi aole no i mamao loa mai ka moku ili. Ahiahi iho, hora 6 a me 6:30, i haalele aku ai laua, o Eleu a me Iwalani, a mahope iho o ke hora 10 o po laua i ku mai.
Mamuli o ka nana pono ia ana ua hooholoia aohe wahi mea iki e hiki ai ke hana a kokua aku, a nolaila, ua haaleleia aku me kona piha ukana, e laa ka lanahu, na waiona, na lako aahu a waiwai e ae no na lakulaia e hiki mai ana. Ua hooholoia e hooliloia ma ke kuai kudala, a ma ka hora 10 a.m. o ka Poalima nei i hooliloia ai a Kimo Morgana, ma kona keena kudala, ua hele no hoi o loko a piha inoino. Ma ke kuai ana, ua kohoia a lilo no $1,175 ia Keoni Bola, Ferede Harisona, J. Galowe a me kahi poe e ae i hui pu aku me lakou, o ka moku, na pono a me na ukana a pau ka i hooliloia. Ua nui kela kumukuai a ua oi loa aku hoi mamua ae o ka mea i manaoia e loaa ana. Mamua iki iho o ia kuai ana, ua ku mai ka Haleakala, i hoounaia e Kimo Pelekane i ko kahua o ka moku ili, a ilaila oia i ka Poaha, a hoi mai ua piholo ka moku iloko o ke kai, ma kahi o ekolu anana ka hohonu, o na kai wale no ka ikeia aku. Ahiahi molehulehu iho o ka Poalima nei i holo aku ai ke Keoni Kamaki no laila, malalo o ka hoolimalimaia e na poe na lakou i kuai, no ka hoao ana e imi i ko lakou pono ma ka hoopakele ana mai i na mea e hiki ana. Ia anhiahi no nae hoi i loheia mai ai ma ke kaala ua pae ae ma na aekai o na Koolau aenei na pale oneki o luna o ua moku la. Ina e hiki ana i kela poe ke hoopakele i na ukana, e loaa ana no he pomaikai ia lakou.
O ka elua keia o ka holo anan mai o kela moku no kakou nei mai kona hanaia ana, o ka mua iloko o 1892, iloko o 136 la holo, a o keia iho la no hoi a ili, iloko o 130 la holo, aohe no hoi he ea a hoea mai i kona pahuhopu a @o hoi kona manawa holo mua.
Pau Elua i ka Holi Hookahi.
Imua o ka Aha Apana i ka Poaha iho la, ua ahewaia o G. Malina no ka aihue ana i na pahu pena me aniani mai ia Waila Ma, a makou no hoi i hoike kau ai mamua aku nei, a hoopaiia e uku i $5 a e hana oolea ma Kawa no eono malama. Ua hoohalahala aku oia. Ma ka Poalima mai hoi, ua abewa a hoopana o Kuakahela, e like no me ka mua ae, o ka aihue ana he $2.60 mai kekahi. Pake mai.
No ka Hoohiki Ana.
Oia no kou hooiaio ana ma ka inoa o Iehova ke Akua me kou puuwai a pau, aole me ka hoopunipuni. A oiai, he mea ano nui ka hoohiki ana ma Kona inoa, nolaila, e pono no o noonoo akahele mamua o kou pulale e ana e hoohiki i kahi mea ma ka inoa o ke Akua, no ka mea, aole loa @ hoapono mai Oia i ka mea hoohiki wahahee i Kona inoa; aka, e hoopai io mai no Oia ia mae maluna ou, a e lilo ia i hewa nou.
Ua ulu mai keia manao iloko o'u mamuli o ko'u kakou aina hanau nei, a oiai au maloko o ko'u keena mehameha, ua hoolale mai ko'u lunaikehala ia'u e hoike aku i keia mea imua o ko'u lahui oiwi ponoi, ka iwi o kuu iwi a me ka io, e kuu io mai ke kupuua hookahi mai. I ka makaikai ana i na hana e hanaia nei iwaena o ko'u lahui ponoi, he mea oiaio, ke kiheleia nei lakou me na polohuku o ka hoohiki, he wahi maunu pakala hoi e hei aku ai na poe puniwale a aloha ole ia lakou iho, ko lakou aina a me ko lakou Moiwahine, a oiai, o ko lakou hana ana ia mea ke kumu e loaa mai ai ia lakou ke ola. Pelaa ka mea e ikeia nei, aka, o kekahi poe nae i hana like ma ia meheu hookahi ke noho nei lakou me ka nele, ke kali aku nei o ka loaa mai o ko lakou uku a hiki i keia la, ea, he neo ka mea loaa mai, a ke kuwouwou nei me he ilio meeau la ka olala wale iho no i ka la. Aloha wale! He pahaohao ko'u i keia ano hoohiki, oia hoi, o ka hiki mua o ka hanaia ana o keia hoohiki no ke kakoo ana i ke Aupuni Pi Gi. Oi noho iho nei kekahi poe malalo o ia hoohiki ana aohe hoi i ahu ae ka niu a i ike lea ia ae hoi ka waiwai o ia hoohiki ana, ke koi hou mai nei e hoohiki hou aku no ke kakoo ana aku i ke Aupuni Repubalika.
Kupanaha! Ma keia wahi la, ku iho la au me ka pahaohao no ke ano o nei mau hoohiki e hanaia nei e kahi poe, me ko'u noonoo nui ana ma keia mea. He oiaio, i ka hoohiki mua ana o kekahi poe i kela Aupuni Pi Gi, nawai i kala ae ia hoohiki ana? A oiai hoi, o na huaolelo a pau a kela a me keia e hoopuka ai mai kona waha ae, e hoopaaia no e ke Akua. A oiai no nae, o kela poe mua no i hoohiki ai imua o ke Akua no kela ano Aupuni pakaha Pi Gi, oia poe hookahi no ia e hoohiki hou nei no keia Aupuni Repubalika, he loli hikiwawe loa hoi o ke ku ana o kela Aupuni mua i keia Aupuni hou iloko o na mahina pokole he 18; nolaila, auhea ka hoohiki oiaio? O kela aku la paha, a i ole, o keia paha? Aka, na kela a me keia e noonoo nona iho.
O ka'u wale no i akenui ai e hoike aku imua o kuu lahui aloha, oia no ko kakou ike a hoomaopopo ana i ke ano o keia mea he hoohiki. Iwaena o ko kakou noho ana, he mea mau ka hoohiki ana o kekahi i kekahi ke kane i kana wahine, ke keiki i ka makua, ka hoa'loha i ka hoa'loha, a pela wale aku; aka, o ka hoohiki ana e kue i kou Moiwahien, e haawi i kou aina hanau mamuli o ke alakai a kekahi lahui e i noho pu mai me kakou ma ke ano hoomakamaka wale mai no ia oe, a hiki i kona momona ana, a olala oe, ka mea nana i ma-a aku i ka momona o kou makuahine, aian hanau iaia, o ko iala wa nae ia i peku mai ai ia oe, me ka i mai o hoohiki kue aku i kou Moiwahine, a e haawi aku hoi i kou aina hanau i na poe e, alaila, loaa kou ho ekohu Notari, loaa hoi kau hana, ola oe a me kou ohana. Ea, pela io anei hoi? Ae! Pela kekahi o ko'u lahui ponoi, ke kuai nei, a ke hoolilo nei i ko lakou ola ma ka hoohiki kue ana'ku i ko kakou Moiwahine a me ka haawi ana aku i kona makuahine (aina hanau.) no ka lahui e, a pela iho la lakou @ hoohiki ai, alaila, loaa mai ka hana e ola'i ko lakou noho ana, he hana hiki ole hoi i kekahi lahui ke hana, aka, o oe wale no ia e ikeia nei e ka lahui Hawaii ponoi, a'u hoi e minamina ni nei i ka hopena e hoea mai ana malu na iho o na poe i hana i keia mea, aka, he hopena ko kela a me keia e hana ana i ka pono no ke ola, a e hana ana i ka hewa o ka make, a no ka mea, o ka uku no ka hewa, he make, a o ka uhane lawehala, he make loa.
He mea hilahila ke ku ana ku o kekahi mea imua o ka noho hookolokolo o ke Akua no ka hewa kipi i kona Moiwahine, a i haawi panai aku hoi i kon aaina hanau no na poe e; a no ka mea, aole ia oe ia wahi, aole no hoi oe i ike i ka hana ana i ka aina i hiki ai la hoi kau haawi ana i ka mea a ke Akua i haawi mai ai nou, e ka lahui Hawaii, i wahi nou e noho ai a e mahi ai hoi, a e hoonani aku Iaia. A no hea mai keia manao mioi wale i loaa ia oe, a ole anei no ke diabolo mai? Oia no. Nolaila, ano ka wa ou, e ke kauaka ili-ulaula, e mihi ai, oi hiki ole mai na la ino au e olelo iho ai aole o'u oluolu i keia mau mea, a o kou kali ana i kou mihi a hiki mai ia manawa ea, he mihi make ia. O ka lohe ke ola, a o ke kuli ka make.
S. K. KAMAKAIA.