Ka Makaainana, Volume II, Number 4, 23 July 1894 — Page 8
This text was transcribed by: | Lynn Nakagawa |
This work is dedicated to: | For my goddaughter, Kailee R. Brandt. |
Ka Makaainana.
8 HONOLULU, OAHU, POAKAHI, IULAI 23, 1894.
Huakai Imi Kapu Wai.
Ia Malulani no a ku mai i ka Poalua i hala iho la, ua hele aku o Hale, ke kuene Iapana o luna e ike i kekahi wahine lapana ia po iho iwaho o Kulaokahua. Na ka ilio i hae, puka mai ka haole nona kahi a paa ana oia i ka hopuia. Ua olelo ae oia he makana o $2 ka i haawiia iaia no ke kii ana a loaa kekahi kapu, ma ka lanai o kekahi hale iwaho o laila. I ka Poakolu a me Poaha iho la oia i hookolokoloia ai imua o ka Aha Apana no kona komohewa iloka o ia pa, eia nae, ua aoia mai oia e ka Lunakanawai a hookuuia. Nolaila, ma ka apua kona pakele ana i ke kii ana i ka hai “hokeo uli-uli.”
Loaa Aku Ua Make.
Ua loaa ia Makai D Kaapa, iaia e hele makaikai kaapuni ana i ka auwina la Poaono, la 14 nei, he Pake e waiho ana iloko o kekahi kaa hali ukana ua make loa. E ku ana keia kaa ma ke alo iho o kekahi hale hana piula ma alanui Maunakea. I ka ninauia ana aku, ua hoikeia mai me ka mai no i laweia mai ai mai uka mai o manoa, a me ke ala mai, ma kahi kokoke i ka puka pa o ke kula o Punahou, make loa iho la, a i laweia ae i kela hale hana piula, no ka mea, he kanaka hana oia no laila. Ua kauohaia e laweia ae i ka Halewai, a mai laila i hoihoi hou ia aku ai no uka e kanu ai.
Hopu Hewa i ka Loli.
Mamuli o kekahi lono i hoikeia aku ia Lutanela Kanae o ka Wati Ekolu o ka Oihana Makai, oa eleu aku oia a me Kapena Kahookano ma kekahi hale ma ke kihi o ua alanui Alakea a me Moiwahine, i ka po a ao ae ka Poakahi i hala, a hopu ana i kekahi Pake me 26 tini opiuma. Imua o ka Aha Apana. ia kakahiaka no, i houia ai ua poe kini la a pau, ma ke noi a ka loio o ka Pake i hoopiiia, a ua loaa iho la he poi i awili pu ia me ka aila paa, aole hoi he opiuma, nolaila, ua hoopau wale ia ka hihia. Hoomakeake no hoi a ku kela mau alii makai i ka hoka, oiai, aohe e loaa ia laua ka mahele o ka hoopai dale. He mea makehewa loa ke kamailio opiuma aku ia laua i keia wa.
Paa na Kolohe i ka Hopuia.
O kekahi o kela mau haole i hopuia ai i ka po Poaono i hala me na eke one loloa, nona ka inoa o John Burns, i ka Poalua iho la oia i hookolokoloia ai imua o ka Aha Apana no ka powa a ua waihoia kona hihia no ke kau kiure ae. Na keia mea i powa kekahi Pake hookele kaapio iwaho o Kulaokahua i Aperila 14 a lilo aku he $4.25, a na ia Pake no oia i ike a haawi ai ia Makaikiu Lasena, a oia keia paa ana. O kona kokoolua iho, nona ka inoa o Charles Malone, ua hoopaiia oia no elua malama hoopaahao ma Kawa, no ka lawe i ua eke one. Ua hoike ae oia o kona kumu i lawe ai i na eke one, no kona makau o aluia oia e na Iapana, a i lawe i mea pale i aia.
E ole kekahi o na makai kaulio Olelo E, pakele ai kekahi lio holo puiwwa i ke ahiahi Poakahi i hala, mahope iho nae hoi o ka poino mua ana o na kuli o kona lio a me ka eha loa hoi o kekahi kuli ona. Ua eleu io aku la no hoi paha oia.
KELA A ME KEIA.
Ua haalele o Kauka Maina i kona kulana hoa no ka Papa Ola, a ua lilo ae ia Kauka Wahie.
Ua kipa ike aku ka Haku Bihopa o Honolulu ia luna o ke Kamepiona i kakahiaka Poakolu iho la.
He hookahakaha paikau waapa ka ke Kamepiona i kakahiaka Poaha iho la iloko nei o ke awa.
Auwina la Poakolu iho la i hoopaaia ai o Nakaa i ka Halemai Pupule, mamuli o ke opulepule.
Ma ke Kalaudine o ka Poalua i hala iho la iholo aku ai ka Bihopa o Panopolisa no Maui, a hoi mai no i nehinei.
Iluna o ka Piladelepia ka Lunakanawai Kiekie kahi i hoohala manawa ai i kakahiaka Poakolu i hala iho la.
Apopo e ku mai a’ ka Warimu mai Vanekoua mai, me na na hou makamaka loa mai na aina mamao mai.
Elua mau Pake i hoopaiia i ka Poalima iho la no ke puhi opiuma, he $500 pakahi me elua mahina hoopaahao.
Ua hooholo iho nei ka Ligi Amerika e kakoo i ka aoao Uniona Amerika ma keia kau koho balota iho o ka Repubalika.
Ua loaa he 48 tini opiuma iloko o ka rumi enegini o ka Auseteralia, i ka Poakahi i hala, i ka Hope Luna Kiai Awa.
He moku heihei hou ka i hoolanaia i ka auwina la Poakolu iho la, mai kela hale olo papa makai o Huehue, a ua heaia kona inoa o Kole.
Ma keia Poaha iho, e ku mai ai ka Alameda, mai na Panalaau mai o ka Hema, a mahope o kona ku iku ana maanei, e kikihi loa aku ai oia no Kapalakiko.
Iuka nei hou no na poe o ka Piladelepia kahi i hoomaamaa paikau ai i kakahiaka Poalua i hala, malalo o ke alakai a ko lakou puali puhiohe.
Ua ae okoa kekahi Pake, o Akui kena inoa, i kona hewa malama opiuma imua o ka Aha Apana i ka Poalima nei, a ua hoopaila no hookahi amalama ma Kawa.
I ka Poaono, la 14 nei, na hookolokoloia kekahi luina o ka Piladelepia, iluna no o ia moku, a ua hoopaiia e ai berena me ka wai no 20 la no ka hoeha i kekahi kiai.
He 12 o na lapana i hookuuia mai i ka Poalua i hala iho la i hopuia iho nei no ke kue i ke kanawai pili i na eemoku, oia hoi, aohe i loaa he $50 pakahi ia lakou.
Ekolu kane me elua wahine i ahewaia imua o ka Aha Apana i ka Poaha iho la, no ke kuai pia he elua pule i hala. Ua hookauluaia ka hoopuka ana i ka olelo hooholo no kahi manawa aku.
Auwina la o nehinei i hopuia ai o Hale Polapola, no ka hana a kuai pia, ma ke kua aku o ko makou nei keena, a ua laweia aku oia a me na pahu pia no ka Halewai e Makai D. Kaapa.
Malua o ka mokupea Amelia i haalele mai ai o Keoki Wasinetona, ke kaeaea hakaka paele, a me Mrs. Vina Kini, kela wahine hou kipikua, i keia awa no Keomolewa, i ka Poakolu iho la.
Eia i Honolulu nei ko na Hono-a-Piilani Lunakanawai Kaapuni, A. N. Kepoikai. kahi i hoohala ai i kahi mau la, oia no a me kana lede.
Ua hoaoia e komo aihue aku i ka halenoho o G. E. Bodimana ma Kulaokahua i ka po La Pule i hala, eia nae, ua hoopuiwaia ke kolohe i manaoia a holo ana.
Aumoe Poaono a wanaao hoi o nehinei, na hoohanini eloelo mai o Kulanihakoi i kana poiwai. Ua mau mai no nae hoi ka ulia poe pu ana o ke ao omamalu.
Ua hoole lokahi ka Aha Kiekie i ka haawi hou ana i kela kuke, J. Caecires, i hou pahi ai ia J. Kauhane a make, i ka hookolokolo hou mai kona ahewaia ana no ka pepehikanaka ma ke degere elua.
Ua hoopaiia o Hikilea, he paniolo hoohei kipuka ili, no ka holo ana i kekahi o na lio o Paulo Isenabega mai waho mai o Waialae a ke kulanakauhale nei, e ka Lunakanawai Apana i ka Poakolu nei, he $50.
I kakahiaka Poalima nei i hookuuia mai ai o Bile Alerike, mamuli o ka pau ana o kona manawa hoopaahao o 30 la no ka hoowahawaha i ka Aha. Maikai no kona nanaina mamuli o kona hoopaahaoia ana a ola no hoi.
Ua hala aku nei o F. S. Doge, o ka Oihana Anaaina o ke Aupuni, ma ka Malulani o ka Poalima nei, no ka nana pono ana i na alanui o na Kona o Hawaii. Aole malaila wale, aka, e hala loa aku ana no i Kau, a malia o Puna aku paha kahi.
Ua hoao iho o A. Monotano, kahi lima muumuu e ohi auhau nei, e ohi aku i na auhau o na luina o ka Hoku Ao mamua o kona holo ana, aka, ua hoohoka ia mai oia, oiai, o na luina mua no a aia hoi ia moku malalo o ka hae Amerika.
Ua papa leo mahanahana ae ka luna nui o ka Hui Kaa Alahao Hawaii a me W. H. Huga o ka hui kaa kikane o Husetase Ma, no ka paa o ke alahao i na pohaku uinihepa ma ke alo iho o ko Alani & Lopikana hale hou a mamuli hoi o ia i haule ai ka manawa holo mau o na kaa he 20 minute.
Po Poakolu, la 11, ua mareia o Manuel C. Ross opio, kekahi mea kuai o ka halekuai lole o Painapa Ma, me Miss Mary Kaupena. Na ka Rev. H. H. Paleka laua i uo ae a paa. He papaaina luluu ka i haawiia ma kahi noho o Chas. Spencer. ma Pauoa, ia po, a ua lehulehu no na poe i hiki aku.
I ka holoholo mokupea nui maluna o na moku heihei Helene a me Hawaii o Peresidena Kole, ke kapena a me kekahi poe alii o ka Piladelepia, W. G Iwini a me kana wahine, a me kahi poe lehulehu e ae ia lalo o Puuloa, i kakahiaka Poakolu i hala i ho la, a ia ahiahi iho no i huli hoi nui mai ai.
Ua noi palapala laikini loio hou ae o J. W. Keliikoa i ka Poakolu i hala iho la, imua o ka Lunakanawai Kiekie, a ua olelo ia mai aia ka loaa iaia a hoohiki aku malalo o ka Repubalika. No ia kumu, aole oia i hoohiki, a ua hoi aku nei no kona home ma na Kona o Hawaii ma ka Malulani o ka Poalima nei.
Poakolu iho ka la hoano o Iakoba Hemolele, kekahi o na Aposetole a mea i molia iaia iho no ka Haku. he mau anaina haipule ko ia la ma na luakini o Sana Anaru’ a me Malieokamalu.
Ua hookahakaha hoomaamaa paikau ae no hoi na pualikoa o ka Repubalika i ke ahiahi Poalua i hala ma Halealii Kuea Pau ka paikau ana, kai huakai nui a na alanui Alapai, Beritania, Papu a me Moi, a hoea loa i ka hale paikau, ilaila aku hoi he inu pia ka hana, ua hele wale a kaheawai.
He olelo hooholo piha ka i waihoia ae e na Lunakanawai o ka Aha Kiekie i ka Poalua i hala, ma kela hoopii a Elizabeta Have, wahine a Palakiko, e kue ana i ka palapala kauoha hope loa a C. Manaole. Ua manaoia na nele loa kona hooia ana ae i kona pili i ka mea i make, a nolaila, ua nele no oia i kona pono.
Ua waiho aku o Hugh Center (Hiue Seneta) i kona kulana luna nui no ka hui mahiko o ke Kula o Kamaomao. Eia oia i Honolulu nei no ka hoi loa aku no Kapalakiko. Nui kona minaminaia, oiai, he koo ikaika oia ma ko ka lahui aoao. He mea okoa ka i hookohuia aku ma kona makalua, nona ka inoa o Hofaka.
Ekolu kanaka maoli a me elua Pake i hopuia e Makaikiu Lasena i ka Poakolu iho la no ke kuai waiona me ka laikini ole ma Kepohoni aenei. Ua kuai pia na kanaka, a he gini hoi ka na Pake. A imua hoi o ka Aha Apana i k Poaha iho, ua ae okoa na kanaka i ko lakou hewa no elua pule ke kuai ana, a he elua hoi o ia poe he mau wahine, a ua hookauluaia na hoopai ana aku ia lakhu.
Mahope iki iho o ka hora 9 0 kakahiaka Poakahi i hala i holo ike aku ai ka Haku Bihopa o Panopolisa, i ukaliia e ka Rev. Makua Leonoro, ia luna o ke Kamepiona, a i ka auwina la iho ia luna o ka Piladelepia, no ka haawi ana aku i na hoomaikai pilikino no ka hele ana ae o na kapena, na alii a me na kanaka i kela anaina haipule hoomanao no ka make ana mai nei o ka Peresidena o Farani.
He papaaina hoolaulea ka na poe kinipopo Pelekane i haawi ae ia lakou iho i ke ahiahi Poaha iho la, ma ka haleaina e malamaia nei ma Aigupita. Ua hoohalaia ka manawa me ka hauoli, malalo o ka noho hoomalu ana a ka Rev. V. H. Kiticata. O ko makou hoa’loha E. Stiles ka mea hookahi me kekahi kulu koko Hawaii i launa pu aku me ia poe.
Ianei iho nei ko Kau Lunakanawai Apana, J. H. Waipuilani, ma ke ano he hoike no ka palapala kauoha a James. K. Kekaula i make. Ku mai no i ka Poalua a hoi no i ka Poalima nei. O John K. Kekaula kekahi i hoea mai a hoi aku nei no, mahope iho nei nae hoi o kona hookohuia ana e Lunakanawai Kaapuni Waitina i ka Poaha iho la i kahu malau a no ke kino a me ka waiwai o Kahoiwai Kiniakua, he kaika mahine pilikana nana, i hiki ai hoi ke loaa mai he hooiliua o $700 mai ka waiwai o J. F. Kekaula i make, ia makuakane ohana o keia kaikamahine opio.