Ka Makaainana, Volume II, Number 4, 23 July 1894 — Page 4
This text was transcribed by: | Tina |
This work is dedicated to: | Brad Adams |
Ka Makaainana.
HONOLULU, OAHU, POAKAHI, IULAI 23, 1894
HE NUPEPA OILI PULE.
W. H. KAPU,
Luna Nui a Lunahooponopono.
F. J. TESTA (Hoke),
Puuku.
E hoopuka mau ia aku ana i kela a @ keia Poak hi o na pule a pau.
UKU O KA NUPEPA.
No Hookahi Kope $.10
No Hookahi Malama .25
No Ekolu Malama .75
No Eono Malama 1.25
Ina e hookaa @ na ia, penei iho ka auhau ana:
No Ekolu Malama - - $.50
No Eono Malama - - 1.00
No Hookahi Mal@hiki - 2.00
UKU O NA @ UNA NUPEPA
5 Inoa - - - .15
10 Inoa - - - .20
Maluna aku o 10 Inoa - .25
He pepa uku ole ka ka Luna ina e oi aku mamua o eli@@ inoa ka nui o kana poe lawe.
POAKAHI, IULAI 23, 1894.
EIA mai no makou ke uwalo a ke kauleo hou aku nei i ka lahui mai o a o, mai no a lawe iki @ ka hoohiki malalo o ke Aupuni Repubalika ma na ano a pau. Na lakou ma ae no ia e hana, a o lakou no hoi ke koho balota aku.
OWAI ana la iwaena o ko Honolulu nei poe kiure ke lawe ana i kela hoohiki kamake loa? I ka makou hoomaopopo iho, he uku ana no paha ka loaa o eono poe. Ke kaulono pono aku nei ko makou mau maka no keia poe i waeia ae nei.
POALUA, la 17 nei, i piha ai ka umikumamawalu malama (1 1/2 makahiki) o ka noho mana ana mai o na pakaha maluna o keia lahui a me kei aina. Iloko o kola manawa, aohe wahi pala a lakou i hana mawaho ae o ka uhaai ana i na dala o ka lehulehu, na hana limanui a ano kikaho e ae. O ka haanui wale iho no hoi ka ke "Kuokoa" a ukauke ka waha, i ke kani paha o ka muka, eia ka he puaa, a i ka nakeke hoi eia ka he iio. Ma na ano a pau, eia ka aina ke hoi hope nei ke hune nei a ke pilikia nei, eia nae, ua poina ua poe la i ka hauoli ae.
AOLE loa makou i moeuhane mua e hoole mai ana ko Honokaa poe kiure Hawaii i waeia a puka aku ai ka makou ao ma ka helu i hala; aole no hoi makou i lohe mua ua hana mai nei ia man hoalahui pela mamua o ka puka ana aku o ia helu, ina no ua hoomahui aku makou i ke akea. Eia nae, ua hana io mai nei no ia poe me ke kuokoa o ko lakou mau ponoi manao iho a me ke ao akea ole ia aku e na nupepa, a no lakou hoi makou e haawi aku nei i ka mahalo, me ko lakou lilo pu i kumu alakai no na poe e ae. Aia ma kekahi aoao okoa ae o kei@ helu ko lakou mau inoa, a ke haawi aku noi hoi makou i ka mahalo kiekie i ka loio nana i oluolu e haawi mai ia makou ia papainoa.
KELA OLOHANI NUI MA O.
Aia malalo o ko makou poo o "Na Aina Mamao" e ike iho ai ko makou poe heluhelu, ma ka noakaka ano nui i ke kumu i ala mai ai o kela panikuia o na hui alahao ma Amerika Huipuia. He uuku wale no ke ano o kahi kumu, mamuli hoi o ka manao ake loaa nui o Keoki Pulumana, he ona miliona a he poo hoi no ka hui hana kaa e o la i kona inoa. O kona mau limahana no ka i hookaumahaia ma ia hana ana, a o lakou no hoi ka i hoopilikiaia, eia nae, ia lakou i manao ai e olohani a waiho lokahi aku i ka hana, @a kakooia ko lakou kahua o ka paio ana e na ahahui e ae o na paahana.
Mamuli hoi o ia kakooia i palahalaha loa ai ia panikuia mai kela a me keia pea o ia aina nui, a hooikaika loa ia hoi e ka Ahahui Alahao Amerika, oia hoi, ka ahahui o na poe paahana a pau o na alanao. Iloko o ka manawa hookahi, ua lokahi kela poe he mau tausani lehulehu e kakoo aku i ko lakou poe hoa paaua like, a mamuli o ia i nele ai na hui a me ko lakou mau kaamahu me na lima lawelawe ole, a o na kaa Pulumana hoi a pau loa, aia ma ke ala kahi i waiho ai a i haaleleia ai. O na hui hoi keia e hoohana ana ia ano kaa wale no, o lakou ka oi loa aku o ka pilikia, aka, o na hui hoi e hoohana wale ana no me ko lakou mau kaamahu he hookahi a elua paha o ia ano kaa, ua ahona iki hoi lakou, eia nae, o ka poino hoi o na waiwai he mea hiki ole loa ia ke hoomaopopoia i keia wa.
Ua ao aku hoi ke Peresidena o ka Ahahui Alahao Amerika e malamala ka maluhia a me ke kanawai, oiai, ua komo pu aku ma ke ala o kela olohani ana na hana a na poe lapuwale loa, e puhi ahi ana, e powa ana, a pela aku, a oia hoi na hana i kue loa i ko lakou mau pono. Aole oia wale kana hoakaka, aka, he enemi na poe hana hoohaunaele no lakou, a he kuleana hoi ko lakou o kue aku ai i ka "mana me ka mana," oia hoi, i ka "ika@ka me ka ikaika." A ma ia wahi la i maopopo ole ai ka hopena o ia mau hana, a malia o hele io aku no i ka ikaika. Ma keia wahi makou i makemake ai e hoike aku, oiai no kakou i keia wa maopopo ole o ko kakou hopena pili lahui, i ka waiwai a me ka ikaika o ka lokahi, no ka mea, eia ke kumuao kupono. Oiai hoi, he paonioni kela mawaena o ke dala a me ka hanalima, aole i akaka ka hopena; a o ko kakou hoi, mawaena o ka lahui kumu a me no kuewa, mawaena o ka waiwai (?) a me ka ilihune a mawaena hoi o na pakaha a me na oiwi p@noi a i nui no ke aho, loaa no he lanakila hiwahiwa loa ia kakou.
"HUAI KA ULU O LELE."
Ua manao hoi makou e kinai i ke poo maluna ae oiai, ua kahiko ka puka ana, eia nae i ko makou kuka ana me kekahi mau hoa'loha, ua mea ia mai no e noomau aku. Ae, ke hoomauia aku nei no a no kahi wa aku paha e hooko ai i ko makou manao.
E poino aku ana no ke Aupuni Repubalika i ike hapa ia, no ka mea, ua poina lakou i ke kalokalo ana i ke Akua e kokua mai i ka lakou mau hana haakei o ka la 4 nei, o ka wini ana ae e kukala i ko lakou Aupuni hapa. Malaila no ka Rev. J. Waiamau, e ku makaukau au ana no ka wa e pule ai, eia nae, aole oia i noiia aku, a aole no paha i ikeia.
No Kuauau ka ka hewa, no ka mea, oia ke kahuna nui nana e alakai a e lawelawe ana i na hana o ia la ma kae ano he ilamuku oia no ka la. Na W. Luka Wilikoki i hoomanao aku iaia no ka pule, a oia kana i ka iho ai i kona lima no kona poina, eia nae, ua hala ka wa pono, no ka mea, ua nee loa na hana imua. He nani poino ana no ia - i ke alo iho la no ka a hala ana.
I ka weheia ana o ka Ahaelele, he pule mua ko laila, a i keia hana hoi, he ole. No ke ake loa e awiwi a e pau koke ae na hana, oia mai paha ke kumu o keia poina ana. Oia no ke ano io maoli o na poe kolohe a pau, aohe hoomaopopo ae, o kela o keia, aia ka pono o ka pau ae, alaila, loaa iho kahi maha a pale ae hoi kahi makau.
He lono ka i loaa mai ma ke Kinau o ka Poaono nei ua lawe he kanaha poe o Puna, Hawaii, i ka hoohiki malalo o ka Repubalika, a mamuli hoi o ka paheleia ana ina lakou e hoohiki nui, alaila, hana koke ia ko lakou alanui. Aohe i maopopo ka oiaio ia makou, eia nae, o ka lono ae la ia. Ina he oiaio kela lono, alaila, oia ae la no ka paha kahi mea e hoohiki ai a hoolilo nui ia lakou iho i poe kamakaia.
Mai ia apana mai no i loaa mai ai ka lono no ke koiia ana aku o S. H. Haaheo, kumukula Aupuni, e J. E. Eldarts [Ela]. Luna Kula, e hele oia e lawe i ka hoohiki, a ina aole, e pau no oia. Ua hooleia ka kela noi me ka mahalo kiekie, a no ia mea ua hoopau io ia aku oia. O ka hi mea hilu nae, na ua o Haaheo no i malama mai nei i ka hoike hookuu o kana kula. Me he la ua hana paha kela Luna Kula me ka maopopo ole o ka Papa Hoonaauao. Ua mahale nae hoi makou i ke kapaa o ia hoa'loha a makamaka o makou.
Eia iho o Lualii, ke akua ka lai k@ o na pakaha, ua hoi mai nei mai kana huakai aku nei ia Madame Pele, no ka hoolauna ana aku hoi i kana punua hou o ka aina e mai nei me ke akua ahi weliweli i poino ai o Lohiau a me Hopoe i ka poli o Pele, a pakele mahunehune mai ai hoi o Kamapuaa. Ua hanu mai nei paha oia a me laua pu i na ea oluolu ma o, a i hoi mai nei me ka makaukau e kalakalai kii hou.
Hoko o Ianuari i hala, e hoomanao kakou, ua hoao ua o Lualii iaia ma Wasinetona e lilo i mea no kona Aupuni Kuikawa e minaminaia aie na poe Amerika, ua wini ae oia e ninau ia Kuhina Nui Geresehama pehea la ka manao o ia Aupuni no ka hoihoi ae i ke Aliiaimoku, ina paha mamuli o ka ikaika a aole paha. Ua hoike ae o ua o Lualii aole i paneia mai kana mau ninau. Eia nae, ua palapalaia mai ia Kuhina Wilisi maanei ka pane a ke Kuhina Nui i na ninau, a ua waihoia aku no hoi imua o ka Aha Senate, a ua like ole loa hoi me ka Lualii i hoike akea ai. Nolaila, "kalai wale iho la no i "kana kii," a "ike i ke ino la, haalele wale." No kahi wa aku.
Poalua i hala iho la i haalele ae ai na Lunakanawai o ka Aha Hookolokolo Kiekie i ko lakou mau palapala hookohu oihana mai ke Aupuni Moi mai, a ua loaa ae he mau palapala hookohu hou mai ke Aupuni Repubalika ae, me ko lakou lawe ae hoi i ka hoohiki, a na Lunakanawai Kaapuni Kupa hoi lakou i hoohiki ae. O ke kumu ka e keia lawe e mamua ae o Sepatemaba 1, i mea hoi e ulu ole mai ai o na ninau ma keia mua iho. Ma ko ka lahui aoao hoi, aohe haua maikai a nani e ae a lakou mamua o keia, no ka mea, na lakou ponoi iho la no lakou i kaia iho la. Eia aku a ho@a mai ka wa e alala ai na waha a e uwi ai hoi na niho, oiai, ua maalahi ae la ia hana. Na ka wa e hoike mai i ka hua.
Aole o lakou wale ae la no ka i lawe i ka hoohiki kakoo Repubalika a kue Aupuni Moi hoi, aka, o na LUnakanawai Kaa