Ka Makaainana, Volume II, Number 4, 23 Iulai 1894 — Page 1

Ka Makaainana.

BUKE II----Ano Hou. Honolulu, Oahu, Iulai 23, 1894. HELU 4

 

HE MELE NO LILIUOKALANI

 

He moa no Liliuokalani,

Ka hakulani oe a ka lahui,

Kulia ika nuu a paa i ka moku,

A lanakila i ke ao mau loa,

Ua ola Hawaii ia Liliu,

Kupaa oia me ka manaoio,

Kilaia i paa ko ma@ia,

I paa i paa i ko Aupuni,

Aole mai ou mau kupuna mai.

Neia hana kaulana a Liliu,

E welo mau ko hae kalaunu,

I ka ihi i ke kapu o Iolani,

Ka home aloha a na Lani Ehiku

I hehikuia e ke kuewa,

O ke kumu o ka mole aia ilalo,

O ka liko o ka @uo aia iluna,

Ka lani ahi a Keohohiwa,

Ko wehi aloha i ka lahui,

Haina mai ana ka puana,

O Liliu-o-loloku a puka i ke ao malamalama.

KALANIHONUA.

 

Ka Moku Misionari Hoku Ao.

Hora 2 o ka auwina Poakolu i hala iho la, na haiamu ae la he heluna nui o na kaoaka no ka malama ana i ke anaina haipale maluna o ka moku Misionari Hoku Ao, mamua o kona holo ana aku no na Paemoku o ka Hema, a he poe makaikai wale aku no hoi kehahi. He mau Laiolelo mai na poe mai e holo ana no na mokup@ni o Ruka a me Kusaie. Ia Rev. H. H. Binamu na olelo hoalohaloha i na misionari a me ke kapena o ka moku, a pau ia, ua lalau iho la oia i ke kaikamahine a ke kapena a bapetizo aela iaia me ka hea ana i kona inoa o Dorothy @akeman. He pule hookuu mahope iho, a hookuuia aku la ka Hoku Ao e au i ke kai loa no kela mau aina papapa. Ua lawe aku oia he heluna nui o na ukana like ole no na misionari ma o. E holo ana oia no umi mahina ka loihi.

 

Hiolani Loa No Kela Ao.

Ma ka hoolewaia ana o Makua Kakela, he lehulehu na poe i ukali aku, a o keia poe iho ka i hele ma ka aoao o ke kaa kupapau: Lunakanawai Kiekie Alapaki Kauka, J. B. Akekona, C. M. Kuke, F. A. Sefa, W. W. Holo, P. C. Keoni, W. D. Alekanedero, J. G. Hoapili, na Rev. Kauka Hai a me S. E. Bihopa. I ka hoea ana hoi i ka ilina, ua hapaiia kona pahu e kana mau keikikane eha, Wile, Keoki, Kimo a me Hanale Kakela. Mamua hoi o ka nee ana mai o ka huakai, ua weheia ke poi o ka pahu no ka nana ana iho o na poe a pau, a ua kohu me he la e hiamoe ana, eia ka e hiolani ana i ka "moe kapu moe hooilo" no kela ao ma o.

NA KULA KUOKOA.

Ulumahiehie na Aha Hoike i ka Lehulehu.

Hala aku nei hoi ka hebedoma hoike o na kula Aupuni, e like me ka makou hoakaka piha a ano nui ma ka aoao 6 o keia helu, o keia iho la hoi ko na kula kuokoa.

 

KULANUI O SANA LUI.

He hoike haiolelo o ke ano keaka ka keia kula i ka po Poakahi i hala, a me ka uku e hiki ai ke komo. Oiai, aole ko makou mea kakau i hele, aole i maopopo na mea i hanaia, eia nae, ma ka loheia, he keu ka a ka nani, ke hu la ka aka o kahi poe a mamae wale na iwiaoao. I kahi la mai nae hoi, hora 9:30 a.m., ua malamaia na hana haiolelo no ka pomaikai o na makua mea keiki a me ka lehu lehu, a na piha no kela hale nui. Lehulehu na @aka hanohano i hele ae, pela no hoi me na lala o ka Papa Hoonaauao. Hora 11 paha i pau ai na baiolelo, a hoomakaia ka haawi ana i na makana buke i na haumana i puka a i holo pono ma na haawina o ke aoia ana. No ka nui a ka launa ole mai o na makana, ua hiki ole ia makou ke helu papa aku i na makana.

 

KULA MISIONA ANAGALIKANA.

Ia auwina la Poalua no i malamaia ai ka hoike hookuu o ke kula maluna ae, maloko o ka halekula Sabati, oia hoi, ka hale luakini kahiko o Sana Anaru. He poe kamalii Pake a me na koko hapa o ia lahui wale no ka hapanui o na haumana. A ma ke ano nui hoi o na hana, ua ku no i ka maikai a me ka mahaloia.

 

KULA VIRIGINE O SANA ANARU.

Hora 1 o ka auwina la Poakolu iho la hoi i malamaia ai ka hoike haiolelo o na kaikamahine o keia kula, a he manawa okoa no mamua ae o ka wa e hoomaka ai, ua piha e no ke keena kula. Hele hoi a hoea i ka manawa a mahope iho, ua hele a piha u a kuku okoa iluna, a pela no hoi o waho iho, ua hele na pukaaniani a puikaika i na poe makaikai. Hora 5 paha i pau ai na hana, a ua nui no ka mahalo ia o na hana haiolelo a me na himeni mai na poe haumana nunui a na poe liilii. O na haawi makana hoi ka panina loa, na ka Haku Bihopa o Honolulu, a no ka nui loa no hoi o na poe i loaa makana, aohe e hiki ia makou ke hoike a helu papa aku. Lehulehu no na poe hanohano i hoea ae ilaila.

 

KULANUI O IOLANI.

Auwina la Poaha iho la hoi, mahope o ka hora 2, i hoomaka ai na hana haiolelo. He poe liilii wale no ka hapanui o na haumana, a ma ke ano nui o na hana, ua maikai no. Aohe a makou wae ana ae owai a owai la ka oi, koe wale no ka mahalo o na poe i hoea aku. Ua piha no o loko o ke keena kula i na poe makaikai o na ano kulana no a pau. O na himeni nae hoi, aohe i ku loa i ko makou @ini. Pau na haiolelo, ua haawiia mai na makana e ka Haku Bihopa o Honolulu, a he keiki Pake ka mea i lilo ai o ka makana helu ekahi, a ua hookuuia mahope iho o ka hora 3. Ma ia hope iho hoi, he mau lealea heihei kokini, lele-pa a me eke ka i malamaia. Ua hoohalaia ka manawa me ka hauoli e na poe a pau i hoea aku ilaila. Ilaila aku no kekahi mau kaikamahine o ke Kula Virigine, a he hulahula hoi ka lakou iloko o ka halekula. Malaila o Kuhina a me Mrs. Wihsi.

 

Poe Kiure Hoole Hoohiki.

Malalo iho e ikeia ai ka papainoa o na poe kiure i hoole i ka hoohiki kue i ke Aupuni Moi, a e kakoo aku hoi i ke Aupuni hapa-Repubalika, ma ke kau mai nei o Honokaa. Hamakua, Hawaii:

1—W. Keeaumoku, 2—Kaohima@nu, 3—E. Wiliko, 4—Mika, 5—Kua, 6—S. Kapu, 7—Keliipuleole, 8—J. P. Kamakea, 9—Mokolohe, 10—Kapena Kila, 11—D. Kaula, 12—Kahuakaiola, 13—Kinimaka, 14—Keawe Kanuha, 15—E. Kauiha, 16—John Ai, 17—Kapololu, 18—Kahoaka opio, 19—Kaona, 20—Wm. H. Purdy, 21—Kamakaeha; 22—Kahikina, ae i ka hoohiki; 23—Keliikanakaole, aole i hiki mai; 24—J. W. Hoopii, ua make.

 

Ma na lono hope loa mai nei e hoalaia ae ana he hui banako nui maanei, a e lilo aku ana ka hui o Bihopa Ma. Ea, me he la e hooko io ana no o C. R. Bihopa i kona manao haalele loa i kona mau pono maanei ke ku ae he repubalika.

He lealea uhai holoholona ko ka po Poaha iho la, o Kama'lii Kalanianaole a me Komo Poonahoahoa na holoholona iole hea [hare], a he iwakalua paha a keu aku na poe ma ke ano ilio e uhai ai, a iwaena o keia poe o Keoki Wude paele kekahi ilio. Hora 7 24 hookuuia na hea, a eono minute mahope iho, hanu aku hoi na ilio ma ka hookolo ana i ka meheu ma na apana pepa a na mea mua @ lu helelei iho ai. Aole i loaa iki a pau ka hora 8:30, he 1 hora me 10 minute o na hea a he 12 aku hoi minute mahope iho i hoea nui aku ai na ilio, mahope o ka holo poaipuni ana no kahi loihi loa.

 

Na Poe Kiure o keia Kau Ae.

Malalo iho e ikeia ai ka papainoa o na poe kiure o keia kau ae o Augate o ka Aha Kaapuni o ka Apana Hookolokolo Kaapuni Ekahi, penei:

J. L. Aholo, J. Keohokii, J. Keakahiwa, D. Noholoa, J. K. Enoka, J. A. Victor, J. Naai, J. Kupaa, G. E. Boardman, G. Cox, c. L. Crabbe, D. Bent, G. Hokii, J. Pomaikai, A. S. Mahaulu, T. Gandall, Elona Kekoowai, A. Pauole, S. Haluapo, W. H. Kahumoku, J. Aea, Kalaeloa, H. Welewele, O Stillman, E. Moanaliha, J. Hili, J. N. Ainiu, G. D. Robinson, J. S. Keawe, R. W. Aylett, H. Williams, S. Kane, D. L. Keliipio, @. Testa, H. Aea, D. Hoapili.

 

Kamehameah Kue ia Hawaii.

Ma ka hora 3:30 o ka auwina la Poaono nei, i ku ae ai imua o ke kahua kinipopo, o Kamehameha me Hawaii. Ma ke komo mua ana a Kamehameha, ua loaa iaia he elua mau aipuni, a pela no hoi me Hawaii, a mahope aku ua loaa ia Hawaii he mau paa makaaniani no keia paani. Aohe no he nui loa o na poe makaikai i hiki ae, a o keia, kekahi o na Poaono kamolamola loa, mamuli no ia o kela mau hana kolohe a Mahina-kihikihi a mamuli o kela mau hana ua lilo ia i kumu e komo aku ai ka hoowahawaha i @a poe i makahehi i kela mau hana i walea mai na hui mua mai a hiki i keia wa, aka, o na poe i hiki ae ua nui ko lakou hauoli no kela paani maikai, a hookahi no mea nana i hookui mai i ko makou manao, oia ka emepaea mahope, oiai, he lalau loa kana mau hana aohe nana, he elua me hapalua kaiala nana, a oia ka makou e hoomaoe ae nei, ua kipeia paha oia e kahi kanaka poupou o ke kihi. He nui ka hahai o kela akua lapu makapaa mahope o ka Hawaii i kela a me ke kikiua mai ka wa i na elemakule a i na poe opiopio. Eia iho malalo na aipuni a laua:

 

                                    1          2          3          4          5          6          7          8          9

Kameh.                        2          1          0          0          1          1          0          0          4—9

Hawaii                          2          0          0          0          0          0          0          0          2—4

 

Manawa i paaniia 1 hora me 50 minute.

He paani kinipopo ko ka Poaono aenei, aole noe i maopopo lea na hui e paani ana.

 

Awakea Poaono nei i pelukua aku ai ka Auseteralia no Kapalakiko, a ua lawe aku i kekahi poe kamaaina, e laa o Lunakanawai Pikekona me kana wahine, J. Paiko, Sr., a me kahi poe lehulehu e ae. O na loina mau no ka i ikeia makai o ka uwapo.

I ka Poalima nei i noho ai ko Honolulu nei Papa Hoopaa Inoa no ke kau koho balota ae o ka Repubalika. Ola hou no kahi Kauka Lokeke, no ka mea, oia ka lunahoomalu o ka papa, a o Akoni Pere a me L. D. Keliipio aku hoi no lala a kokua.