Ka Makaainana, Volume II, Number 2, 9 July 1894 — Page 8

Page PDF (925.21 KB)

This text was transcribed by:  Holly
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Makaainana.

 

8                                             HONOLULU, OAHU, POAKAHI, IULAI 9, 1894.

 

KELA A ME KEIA.

      He mau la hoike wale aku no keia o na kula Aupuni.

      I ka Poalima nei i hoike ai ke kula o Koleaka, a ua nui no ka mahaloia o na hana.

      He mokukaua Farani nui ke ku mai ana ianei i kahi o keia mau la iho, pela ka lonoia mai o mai nei.

      Ua huli hoi aku no ka hoe ma ka auina la o ka Poaha i hala, ka mokukauaao Iapana Konogo Kana.

      Aia ke hooau maa la na kulu pakaua ma na Kona iloko o keia mau la, pela ua leho i loaa mai mai laila mai.

      He hoopuoho pauahi ko ka auwina auwina la Poaono nei no Kahehuna, eia ka he puu opala wale no na na Pukiki.

      Ua loheia mai ua komo powa ia kahi noho o J. H. Balaka ma Hauhaukoi, alanui Liliha, i ka po a ao ae nehinei.

      Ua hoomaamaa kiki topido ae ke Kamepiona i kakahiaka Poalima nei, a ua nui na poe makaikai mauka aku nei o na uwapo.

      Uuku loa na poe i holo aku no ka heihei lio ma Wailuku i keia makahiki.  Heaha ai nei la hoi keia o ua poe puni iealea nei?

      Ua lonoia ae, o kahi kumukula o lalo o Waianae, nona ka inoa o J. F. Scott, oia ke lilo aku ana i kakauolelo no ka Papa Hoonaauao i ka la mua o Augate.

      Ua hookohuia o G. J. Fisela i mea koho waiwai no ka Hale Dute.  Oia no ka paha kona kumu e auamo hele nei i ka pu ma na alanui.  Ka Iudaio lapuwale nui! 

      Eha mau wahine i hele aku ma na kauhale i ka po Poalua iho la a ao ae Poakolu, la 4, e himeni ai.  He maikai maoli no lakou a ua loaa no ia lakou he heluna dala mahuahua.

      Ma ka Mariposa i ku mai ai i ka auwina la Poakolu iho la, i huli hoi mai ai o Senora A. de Souza Canavaro, a eia ke lawelawe hou nei ma kona kulana Kanikela Kenerela no Potugala.

      Ua hoohapa ae na kanikela a pau maanei i ko lakou mau hae i ka Poaha nei no a hoomanao i ka make ana o Peresidena Kanota o Farani, a koe ka hae o ke Kanikela Amerika a e ke Aupuni, aka i ka Poalima nei hoi i hookoia ae ai.

      Aohe no i hooleleia mai na kanaka o luna o ka Piladelepia iuka nei i ka la Poa Kiulai nei.  Eia nae, ua hemo no na hale inu rama ia la a po, oiai, aohe i kukala mai ke Aupuni i ke kanawai koa, e like me ka mea i upuia a i lohe wale ia.

      Ma ka hoopii a Wailuu Kekaula kue ia S. W. Kaaukai, ua haawi ka Aha Kaapuni ma ke keena i ka pono no ka mea hoopii no $133.33 a me na koina, mamuli hoi o ka hoopau wale ia ana o ka hoohalahala a ka mea hoopiia i ka Poalima i hala.

      Eia ke manaoia nei e malama i heihei waapa lana hou mawaena o na keiki uwapo a me ko ka Piladelepia no kekahi heluna dala nui.  Ua aa aku na keiki uwapo e heihei hou no ka mamao i makemakeia a maluna no o ko lakou waapa i heihei ai ma ka la 4 iho nei.

      Ma ka Poano nei i haalele aku ai ia Kapalakiko no keia awa ka mokuahi Auseteralia, a i keia Poano iho e ku mai ai oia no onei.

      Piha u ka Hale Opera Hawaii i a no Poaha nei, no ka ikemaka ana i ka hana a kela hui keaka Amerika.  Maikai no na hana a ku no i ka mahaloia.

      Ua poinoia ke poi o ke kuli o ka wiliki kokua mua o ka Mariposa ma keia holo ana mai nei, a ua laweia ae i ka Halemai Moiwahine i ke ahiahi no o ka moku i ku mai ai.  Aia aku la kona wahi ia Lui Wesena, he wiliki no ka Hui Hooholo Mokumahi Pili Aina.

      Ua makemake kekahi koo Pi Gi e maopopo ina paha ma ke ana o na uku oihana e loaa nei i kahi poe e maopopo ai ka nui o ko lakou koa a wiwo ole a me ka huluaa loa e hakaka ke ulu ae he haunaele.  O ka iini o keia mea, e onou aku ia Kuauau a me lakou ma iho mamua loa.

      Elima poe paahao i kalaia i ka Poakolu iho la, la 4 O J. R. Mila i hoopuahaoia ai no ka laweola; Lui, ke Kilipati i ki pu ai ia Kale Hairama; Kahalekulu, Hapakui (he mau kanaka) a me Towalu, he Iapana.  O Lui a me Towalu, e kipakuia aku ana laua mai ka aina aku nei.

      Ua holo ike pili oihana aku o F. A. Sefa, Kanikela o Italia J. H. Pete, Kanikela o na Netelani, a me J. Hotina, Kanikela o Kili, ia luna o ke Kamepiona i kakahiaka Poalua i hala iho la, he hookahi ka hele like nui ana, a ia lakou i huli hoi mai ai, ua haawiia mai he mau ki pu aloha ana no lakou.

      I ka auwina la Poalua iho la, Iulai 3, ua holo aku he 18 o na keiki puhiohe o ka Bana Lahui no Wailuku, e hoonanea ai i na lealea e malamaia ana malaila.  A ma ka Malulani o ka auwina la Poaha i pau nui mai ai lakou i ka hoi.  Mamua ae o ka holo ana aku o ke Kalaudina, ua puhi ae lakou he mau leo mele maikai o ka uwapo.

      Iuka nei no na pualikoa o ka Piladelepia kahi i hookahakaha paikau ai i kakahiaka Poalua i haia iho la, a ma Halealii Kuea kahi a lakou i kuupau iho ai.  Ua hana hou ia no na paikau ana no ka wa hoohaunaele kipi, me ke kiai makaala loa ia hoi o na huina alanui me na oioi o na elau pu, a me ka eleu hoi ka lehulehu e kaalo ae ai.

      Ua loheia mai ua hookikina maoli ia no ka na makai e kau i na lipine o Wasinetona a me Kole ma ko lakou mau umauma.  I ka ninauia ana aku o kahi poe o lakou i ke kumu o ko lakou kau ana, ua olelo nui ae: “Aohe e hiki ke hoole; ua kauoha maoli ia.”  A pela iho la la, a heaha aku ka oukou, no ka mea, ke hoolohe ole, pekuia ka “hokore” a pau mai ka hana aku.

      He hakaka kuikui hoi ka r. W. Wilikoki me kela haole ana aina, C. V. E. Dove, i kakahiaka Poa Kiulai nei, mawaho iho o ka haleaina Pake ma ke kihi o na alanui Moi a me Alakea.  I hoopuka ka na haole la i kekahi mau olelo ino no ke Alii, paiia e Wilikoki.  Lele mai ka haole a pohole ko Wilikoki ihu, a uli no hoi kahi maka e ua haolo la ia Wilikoki.  Oia ka uku kupono no na poe waha lepo no ke Alii.

      Ekolu ano hoailona lipine kau umauma o ka la 4 nei; hookahi, he lipine kahakaha ulaula, keokeo a me polu me ke kii o Wasinetona a me Kole; o ka lua iho, ua like loa no me ia ae la, me ko Wasinetona kii wale no; a o ke kolu, he lipine keokeo me ke kii i ku ole ia Kole i paiia maluna iho, a maluna pono ae o ia kii poo, he mau hae Hawaii a me na huapalapala ma ka olelo Enelani.  O ke kii hope ka lapuwale loa.

      I kakahiaka nui Poaha iho la i ku mai ai a i kakahiaka Poalima nei i holo aku ai ka mokumahu Belegika no Iokohaa a me Honokona.  Iaia ma Iokohaa ma kela huakai mua ana, ua holo aku kekahi mokumahu a hookui ma kona ihu a ua loaa kekahi poino iaia.  ma ka nana ia ana mai nei o kona wahi poino ma Kapalakiko e Kapena Metekapa, ua kohoia ma kahi o ka $2,000 na lilo ne ka hana hou ana i kona wahi i poino.

      Ke upuia aku nei e ku mai ana ka mokukaua reiala Ata ma keia mua koke iho.  O keia no a mokukaua Pelekane i houpuupu  mau ia iho nei e ku mai ana i o kakou nei, aole nae he ku iki mai.  Ua ku aku oia  ma Seatele, kekahi awa o Keomolewa, Amerika huipaia, i Iune 26, a i ka la 28 ae haalele hou ia laila me ka maopopo ole no hea la oia i holo ai.  Aohe loaa olelo i ko laila poe kakau nupepa mai na aliimoku aku.  Akahi no a ku manuwa Pelekane hou ilaila mai 1888 mai.

      I ka hora 8 o ke kakahiaka Poakahi i hala i hooleleia mai ai he pualikoa mai ka mokukaua Iapana Konogo mai no ka paikau ana iuka nei. Ua kai aku lakou a Halealii Kuea, a ilaila kahi i paikau nui.  Nui no ka mahaloia o n hana, a ua ku maoli no hoi i ka eleu.  He ano paikau Pelekane ka lakou o ka hana ana, malalo wale no o na alakai ana a na leo o-le.  Pau ka paikau ana, ua kai huaai ae lakou me ka awiwi ma alanui Moi a hoea i alanui Nuuanu, a mai laila aku hoi a ka uwapo.

      Hora 10:30 pe Poaha nei, haalele mai ai i keia ola ana o Miss Rose Lono, kaikamahine A Rev. a me Mrs. W. N. Lono o Maiana, ma Leleo aenei, i ka 16 a keu o kona mau makahiki o ka hehu ana i na ea huihui.  O Maiana kona aina hanau, paeaina o Kilipati.  Auwina la Poalima i maneleia aku ai oia no kahi mau o na mea apau i ukaliia e na makua, ke kaikua ana me kona pokii kaikunane, ka ohana a me na makamaka he nui a nalo iloko o kona home puanuanu, ma ka ilina o Kawaiahao.

      Pakele mahunehune ka mokukuna Ka Moi, mai pau i ke ahi i kakahiaka La Pule i hala a 1 nei.  I ke ahiahi Poano iho no ke ku ana mai, a i kakahiaka La Pule ae, ua pau na poe o luna i ka hele, a e ole e ikeia mai ka punohu o ka uwahi e na poe o ka mokupea W. G. Iwini a lohe kekahi keiki hoehoe waapa, pakele ai.  Iaia i holo awiwi aku ai a hoea i ka moku, e oili ae ana ka uwahi ma ka lanahauki, a mamuli o ka hooikaika ana, ua komo oia iloko a hoopioia ke ahi e lalapa ana.  O ke kumu ua poina ke kukui i hopioia, a mamuli o ia i wela ai ke panana a a ai ke ahi.

      Mamuli o ka ona, ua alu iho he elua mau Iapana i kekahi Iapana okoa, ma kekahi hale aina o ko lakou poe ma alanui Maunakea i ke aumoe o ka Poalima nei, a ua loaa elua moku maluna pono iho o ke poo.  I ke ae ana ae i paa ai ua anea hoeha i ka hopuia.  Aia ka mea hoeha i ka hopuia.  Aia ka mea i eha i ka Halemai Moiwahine.  I ka Poakolu iho paha, ke oluolu ae ka mea i eha, e hookolokoloia ai na mea hoeha imua o ka Aha Apana.

      He lono ka i loaa mai nei ma ka Mariposa ua hopuia mai nei o mele Ailau ma Kapalakiko, no ka aihue ana he elua apa lele silika iloko o kekahi halekuai o laila, a ua lono pu ia mai no hoi na C. R. Bihopa oia i kokua.  Eia nae ua palapala mai nei oia i kona pokii hanauna maanei aole e hoolohe i na olelo waie ia no ia mea, no ka mea, he mea ole na olelo a na nupepa.  E hoi mai ana paha oia ma ka Auseteralia, a i keia Poano iho e pae mai ai.

      Ua halawai o Mrs. J. N. Laika me kekahi ulia, ma kahi kikike i ka luakini o Kawaiahao, iaia e holo ana ma kona kaa no kona home i ke awakea Poalua i hala iho la.  He kaa no kekahi Pake ka i holo mai a hookui me kona kaa a palahuli aku la me kona kiolaia iwaho me ke oolea, eia nae, ua mau no kona paa ana i ke kaula-kaohi a ua kaualakoia oia no 50 paha iwilei mamua ae o ka hookuu ana.  Ua loaa he mau eha kukonukonu ma kona lima akau, a me na paholehole e ae, a ua oluolu hoi oia i keia manawa.

      Ua hookomo mai ke kiapa Hawaii Anaru Welese i ka auwina la Poalua iho la, mai Kapalakiko mai, me ka hapa o kona hae.  Ia kakahiaka, i ka moku no iwaho, oiai kekahi opio hele kula, i holo hana mai no kona uku moku no ka hoomaha maanei, e hana ana iluna o ka oneki, ua pa oia i ka laau o lalo o ka pea a haule ana iloko oke kai.  Ua kiolaia aku he aei hoopakele nona, a oia no na paa mai no iaia, he hookahi no ona ike hou ia ana aku a nalo loa, oiai e hookuuia iho ana ka waapa no ka holo ana aku e hoopakele iaia.

      Ia J. L. Kaulukou, i ukaliia e J. W. Keliikoa, e u hoi ana i ke awakea Poalima nei maluna o kekahi kaapio Pake no ka paina awakea ma Aala, ko Kaulukou wahi, me na huihui i’a, a oiai hoi e holo ana ke kaa ma alanui Moi nei a hoea i alanui Konia, ua owala ae kahi lio.  no keia hana apiki o kahi lio, ua makau keia mau kanaka, lele okoa o Kaulukou makai a walawala ana ke alo iluna a pa pono o hope o ke poe i ka honua paa a mauka hoi o Keliikoa i leleai a hapappa ana ke alo ilalo, aohe no hoi he wa a ku ke poo i ka paepae pohaku kihi o ke ala hele aoao o ka halekuai meaai o C. L. barito.  Ua loaa no he mau eha ia laua, aole nae i paholehole.  O ke kole o ke kaa ka i haki pu.  Mahope iho o keia ulia i kani pu ai ka makou aka ana me laua, a eia ke u oi hele nei

------

 

HOOLAHA HOOKAPU

      Owau o Malie iwi moopuna ponoi a Waiahakini kii make o Kalihi Muolea Hana mokupuni o Maui ke papa loa aku nei i na auo kanaka a pau aole e kii a lawe wale i na mea ulu o luna o ka aina i hoikeia ae la o hoounuiaa ma ke kauawai                 Malie Maunaloa

      Kalihi-uka, Oahu                     ty 9-4mau