Ka Makaainana, Volume II, Number 1, 2 Iulai 1894 — Page 4
This text was transcribed by: | Ka Ohana Kauwe |
This work is dedicated to: | Albert Kealaulakapulauki Kauwe |
Ka Makaainana.
He Nupepa Oili Pule.
W. H. KAPU,
Luna Nui a Lunahooponpono,
F.J.TESTA (Hoke),
Puuku.
E hoopuka mau ia akua ana i kel a me keaia Poakahi o na pule a pau
UKU O KA NUPEPA,
No Hookahi Kope $ .10
No Hookahi Malama .25
No Ekolu Malama .75
No Eono Malama 1.25
Ina e hookaa n@ua ia, penei iho ka auhau ana:
No Ekolu Malama $ .50
No Eono Malama .50
No Hookahi Makahiki $2.00
POAKAHI, IULAI 2, 1894
Me keia helu e hoomaka ai ka helu mua o ko makou Buke 11. Nolaila, he we kupono keia e lawe hou ai i ka pepa, oiai, o ka hapa hope keia o ka makahiki a o ka hapaeha ekolu hoi.
Pomaikai wale no hoi ka noho ana ma na oihana poo o ke Aupuni, he loaa na lima lawelawe hana me ka uku ole, e like la hoi me ka Hope Ilamuku i holo aku nei no Molokai me elua lala o ka Oihana Makai. Oia ka rula!
Ina paha hoi ua make loa ka manao hoihoi Alii, pehea ka hoi ka poai o "Kuokoa" e kupalu nei, ma o kekahi ilikea la e ko makou poai, e haawi i haawina uku hoomau no ke Aliiaimoku? No ka make ole, oia mai no ke kumu!
Oiai, e haawi halawai makaainana ana ka Hui Hawaii Aloha Aina i keia ahiahi, nolaila, eia KA MAKAAINANA ke kakoo aku nei ia hana maikai no ka pono o ka lahui. Aohe o makou makemake i ka hoomahae wale.
O ka lahuikanaka, oia hoi, o ka hapanui, aole o ka hapauuku, ka mea a ka Aha Senate o Amerika Huipuia i manao ai aole loa o keia poe mailuilu Nolaila, he uku ana no paha ka ikeia aku o ke Aupuni Repubalika o Hawaii. Nana iho no hoi kakou la.
" E moe malie i ke kai o ko haku," oia ka makou uwalo e keia mu la i ka lahui kumu. Mai eu, mai kolo, mai ku a mai hele aku, aka, e moemalie loa no me ka moni i ke koko. O ko kakou maluhia ka mea nui, a oia no hoi ko kakou lanakila.
No ka lahui o luna, o lalo, o uka a o kai, a aohe hoehewahewa aua ia mea. no ka mea, aohe oiaio o ka ke "Kuokoa" walaau ana au make kanu loa ia ka manao hoihoi Alii. Ka i no hoi o ka lakou kumulaau ka i make loa, a o ke kanuia aku kee a nalo loa, aohe wa e ea ae ai a puoho hou mai paha. O ka make maopopo loa!
MAU LOINO OKOA AE.
Eia hou no ua mau loina hou no kela olelo hooholo a Tupi, a ka Aha Senate o Amerika Huipuia i hooholo mai nei, i haule hoi mai ka makou mau hoakaka ana ma ka helu i hala. Ina kakou e hoomaopopo iho ke ku ka mea hoopii a me ka mea i hoopiia ma kekahi hihia imua o kekeahi aha hookolokolo, a ahewaia hoi kekahi o laua, i ka mea i hewa e hoikeia aku ai ko ka aha manao, aole hoi i ka mea ua pono. Pela no me kela olelo hooholo a Kuhina Wilisi i hoouna mua aku ai i ke Kuhino o ko no Aina E o ke Aupuni Kuikawa. He hoike aku ia no ko lakou pono ole, a in a lakou he poe ike a noonoo, o ka wa no ia noonoo ue ko lakou pono iho a hooki hoi i na ano hana e ae. Eia nae, o ka mea i hoomaopopoia, aole i komohia ka noonoo iloko o na alakai, a ua hoomau nui aku no ma ua hana kaeku wale. Mamuli o ia hiki ole ia lakou hke hoomaopopo iho no ko lakou hopena, pela no auanei e lilo ai ka lakou mau hana hookano i mea ole wale imua o kela mana nui i oi ae i ko lakou e hoonana nei a e keke nei na ni. ho me he mau papai la.
O kekahi hou e na loina e ao o makou i hoomaopopo iho ai ma ua olelo hooholo la, me he la e kono maoli mai ana no ke Aupuni o Amerika Huipuia ma o ka Aha Senate la e ala like ae ka lahui Hawaii a e kipaku aku i keia poe haakei ma ka luku ana aku ia lakou a pau a keo wahi huli ole iho mahope nei e hiki ai lakou ke hoomanaia. Ke kahaha nei hoi makou ma ia wahi, ina ua manao io ia pela, no ka ma mamuli o ko lakou uloiohi, au hemahema ka lahui a aia ka lako ma ke lakou neiaoao. Aia no nae hoi ko makou hilinai maluna o Peresidena Kalivilana a me kona Aha Kuhina, me ko makou kalele aku no e hanaia mai ana no ka pono, ina no me ka ikaika e hanai mai ai.
Ua ike iho nae hoi makou ma ke "Kuokoa" o ka Poaono nei i na hoakaka lalau e kekahi mea kakau, e olelo ana no ka hapa hope o ua olelo hooholo la eia ka "kakou malalo o ka hoomalu ana a Amerika." Aohe lalau e koe mai oiai, aohe mau olelo mai kinohi a hoikeana, mai ka alapa a ka omega, a mai ka mua a ka hope o ia olelo hooholo no ko Hawaii nei hoomaluhia mai, a he ole lea no hoi na olelo no ke Aupuni Kuikawa, ke aupuni oligaresia, oia hoi, o na poe kakaikahi. E kala kahiko no hoi i maopopo ai, ia Komisina Balauna a ia Kuhina Wilisi mai no hoi, aia no kakou malale o ka malu o na eheu o ka Aeto aia a pua ka ninau Hawaii a ina e ala ae he haunaele, alaila, hooleleia mai na pualikoa. Amerika no ka hoopio a malama ana i ka maluhia. Nolaila, no hea mai la keia ano wehewehe kapulu a lalau no ia mahele o kela olelo hooholo. Aole he "manaolana poho" wale ko kakou, eia iho no hoi a ike iho no kakou, oiai, aia no ua olelo hooholo la imua o ka Hale, a ke pua mai, paha hoi ka lakou, alaila paha pau loa. Eia nae, he hookahi no a makou mea e hoomaopopo nei a oia no hoi ka makou e pahola aku nei imua o ka lahui, me ka manaolana e hooloheia mai ana, oia hoi, ina no ka ulu ae o kekahi pilikia e hoopoino mai ai ia kakou, iloko o Kuhina Wilisi a me Adimerala Waka. Mai hoohewahewa kakou ia mea, no ka mea, aole loa i pio, ka manaolana no ke ka lahui pono mai o mai. I nui ke aho, a mai uiha wale!
LIKE OLE NA UNUHI ANA.
O kekahi kumu paha hoi o ke ano kuihe iwaena o kekahi oe kakaikahi loa o ka lahui, no kela olelo hooholo a ka Aha Senate mai nei, no ka like ole a na unuhi ana a na nupepa a pau. No makou iho hoi, ua hana no makou e like me ka makou i manao ai oia ka pololei loa, a pela no paha hoi me na hoa nupepa e ae. A me he la, mamuli io no paha o ia like ole o na unuhi ana i komohia io ai he ano kuihe iwaena o kahi poe, a nolaila makou i manao ai he mea maikai e huai pau aku i ka makou mau unuhi ana a apu, i hiki ai hoi i kela a me keia mea heluhelu ke nana, kaana a hoomaopopo iho no kalou ponoi iho, alaila, koho iho o ka wai unuhi ana la o makou ka i pololei a i ano laoo maopopo loa ai hoi o ka manao io mailo o ua olelo hooholo la. O ka makou unuhi ana no ka makou i manao oia ka pololei loa, aka, ke waiho aku nei no makou na ka lehulehu no ia e koho mai. Malalo iho e iekia ai na ano like ole o na unuhi ana, o ka makou no nae hoi ka mea mua, a mahope aku hoi ka na hoa nupepa e ae, peneia:
"Hooholoia, ma ka pono io maoli, no na makaainana wale no o ko Hawaii Paeaina ke kuleana kaokoa loa e kululu a e kakoo aku i ko lakou ano hooponopono Aupuni ponoi iho a me ko lakou kahui alakai kuloko iho; aole loa hoi o Amerika Huipuia, me kekahi ano, e aeakea aku me laila, a o kekahi akeakea ana aku hoi a kekahi Aupuni e ae me na hana kalaiaina kuloko o kela mau paemoku, e manaoia aku no ia hana ma ke ano a he hana hoaloha ole ia ia Amerika Huipuia."
"E Hoohoia, o na kuleana a pua no ka lahui o ko Hawaii Paeaina, a na lakou no e kukulu a apono ko lakou ano aupuni e makemake ai, a aole he hana naauao ma ka aoao o Amerika Huipuia ka hookuikau ana iaia iho ma na hooponpono aupuni kuloko ana o ia mau mokupuni, a o na hoohuikau ana mai ma ka aoao o kekahi mau mana aupuni e ae, e manao ia no ia hana, he mau hana hoaloha ole i ke Aupuni o Amerika Huipuia." - Hawaii Holomua.
"E hooholoia, ma o ka pono maoli he kuluana kaokoa no ka lahui kanaka o ko Hawaii Paeaina, ke kukulu ana me ka hoemau aku i ke ano o na aupuni a me na kalai aupuni kuloko ana no lakou iho, aole hoi he mea kupono ia Amerika ma kekahi ano e akeakea aku ma ia mea; a o na ano akeakea ana a pau i na hana kalai aupuni o keai mau mokupuni mai na aupuni e aku, e hoomaopopoia no ia, he hana hoaloha ole no ia ia Amerika Huipuia." - Ka Leo a me Ka Oiaio.
"E Hooholoia, o ka pono kumu o Hawaii, pilipaa e hoopili kaokoa ia aku no ia i na makamaka e na mokupuni o Hawaii, ina ma ke kukulu ana a hoonipaa i ke ano aupuni a lakou e makemake ponoi ai; alaila, e ku kaawale mai o Amerika Huipuia me ke komo ole aku e lawelawe pu; a ina hoi e komo aku na lawelawe pili kalaiania o ua mau mokupuni la e kekahi aupuni e, alaila, ua hana makamaka ole mai ia ia Amerika Huipuia." _ Aloha Aina.
"E Hooholoia, o ka pono io maoli aia no ia kuleana koakoa i ka lahui o ko Hawaii Paeaina e kukulu a e hoomau aku i ko lakou ano aupuni a me na kahua hana alakai kuloko: aole loa ma kekahi ano e komo aku ai o Amerika Huipuia e keakea malaila, a o na hokai ia ana aku o na hooponopono pili aupuni o kela mau mokupuni e kekahi aupuni e ae, e manao ia he hana makamaka ole ia Amerika Huipuia." - Kuokoa.
KUKALA KUKUKANAWAI.
Poakolu iho, la 4, ka la hanau hoi o ka Repubalika Nui hookahi o ke ao nei a o ka 118 makahiki hoi o ko o kona kuokoa, oia ana ka la a na oehaa pakaha limanui e kukala ae ai i ke kumukanawai a lakou i hana iho nei. Ua oleloia aole wale ana ma Honolulu ae; e kukalaia ai, aka, ma Hilo, Wailuku a me Lihue pu no ma ia la hookahi a me ka manawa like. A ke pau ae hoi ia, hookuekue pono iho paha o Kolekaaka ma kona kulana kaihi mana a pau malalo o ke kumu kanawai hou o ka Repubalika o hawaii nei, aole hoi ke Aupuni no ka hapanui o ka lahui, aka no kela pae mailuilu maalele loa i ka hora 8 o kakahiaka e kuka laia mai ai e Kole ma ke ala iho e Iolani Hale, mai ka @@@ mai