Ka Makaainana, Volume I, Number 26, 25 June 1894 — Page 6

Page PDF (879.29 KB)

This text was transcribed by:  Ululani Victor
This work is dedicated to:  Samuel M. Kamakau

Ka Makaainana.

6      HONOLULU, OAHU, POAKAHI, IUNE 25, 1894.

 

HANA PILI EKALESIA.

 

Ka Rev. E. Kekoa a me ka Ahahui Euanelio o ka Paeaina.

 

        Iloko o na kukakuka ana iho nei a ka Ahahui Euanelio Kalavina o ka Paeaina, i ka pule mua iho la o keia malama, ua ulu ae no he mau hana lehulehu mai na mea ano nui a i na mea ano liilii.  A iwaena o ia mau kukakuka ana, ua ike lea loa ia he hanaiahuhu maopopo loa kekahi poe, no ka mea, ua hiki loa ke alako wale ia ma na ihu me ka hai mau hoopihapiha olelo ana, e laa ka Rev. Kauka Hai, Lunakanawai Kiekie Alapalaki Okolekala, a pela aku.  Iwaena nae hoi o na hana ano nui i hoeuia ae, o ka oi loa paha oia no ka mea e pili ana i ko E. Kekoa, o Hilo, Hawaii, kuleana lala a kahunapule hoi no ka hoomana Kalavina.  Aole hoi oia wele, aka, o kona kuleana e noho a kuka pu ma na hana imua o ia Ahahui Euanelio.  Ua lilo keia i mea kamailio nui ia, nolaila, ua waiho aku oia a eia iho malalo.

 

KANA PALAPALA HOOPII:

 

        I ka Lunahoomalu a me na lala a pau o ka Ahahui Euanelio i akoakoa mai ma Honolulu, Oahu, kau o Iune, A. E. 1894 -- Aloha oukou:

        O na hoomanao ana ae no na wa a me na hana pili Euanelio i hapaiia iloko o na makahiki i hala, me na kumu makua, a me na hoa-lawehana Hawaii i hoomaha i ko lakou luhi, ke halialia nei iloko o'u ke aloha no lakou; a ke kono mai nei ia'u, e ku a naue aku ma ke alanui o ka oiaio mau, a hiki i ka hoomaha pu ana me lakou iloko o ka Haku.

        O ka mea nona ka inoa mahope ae nei, ke hoike a hoakaka aku nei imua o keia Aha, penei:

        AKAHI: He lala mau oia no keia Ahahui Euanelio o ka Paeaina, a hiki i keia wa, me ka hoopau a oki ole ia.  A penei e maopopo ai ia mea:

        1 -- Ma ka malama o Maraki, 1867, i hookohuia (poniia) ai e ke komite o ka Ahahui Euanelio o Oahu nei, no lakou na inoa, Rev. M. Kuaea, Rev. L. H. Kulika, a me Rev. Z. Poli.  Ma ia hookohuia ana, i loaa pono ai ia'u ia kuleana he lala no keia Aha a hiki i keia wai; a ua kulike ia me na olelo mua o ka palapala hookohu a ka Papa Hawaii o ka Ahahui Euanelio Hawaii, mai ke Aupuni Hawaii mai, i ke au o Lunalilo ka Moi, a o E. O. Holo ke Kuhina Kalaiaina, a penei ia mau olelo mua o ka palapala hookohu:

        "A o kona mau lala, o lakou no na kahunapule i poniia, he mau kanaka maoli, a he mau haole, e noho ana ma na mokupuni pakahi o keia Paemoku," a pela aku;

        2 -- Owau no hoi kekahi o na inoa he 27, i hookohuia e ke Aupuni, ma kela palapala hookohu o ka Papa o ka Ahahui;

        3 -- Aole no i loaa maloko o na moolelo a pau o keia Aha mai 1867 mai a i 1893 ko'u hookaawaleia a okiia mai keia Aha aku;

        4 -- Ma na Ahahui Euanelio Mokupuni, he lala au no ko Oahu nei Aha; i 1875 hookuuia e hui me ko Maui Aha; i 1880 paha, hookuuia e hui me ko Hawaii Hikina Aha.  Aole nae au i hui aku me ia Aha malalo o na kumu a'u i makemake ole loa ai, ua noho kuokoa no a hiki i keia wa, me ka malama mau no i ka pono i loaa mua mai:

        ALUA: Ke nonoi nei au i keia Aha, e hoopau loa mai i ko'u kuleana noho lala ana no keia Ahahui Euanelio o ko Hawaii Paeaina,.a e hoopaa aku ia mea ma ka moolelo o keia Aha.

        Owau no o

        EDWARD KEKOA.

        Honolulu, Oahu, Iune 5, 1894.

 

        Mahope o ka heluheluia ana o keia palapala imua o ka Aha, ua nui na kamailio ana o kekahi mau lala, e peku ino loa ana ia E. Kekoa me na olelo o ka naau i piha i na manao waiakua o ka awaawa, a pela aku.  Aka, aole loa o lakou lawe mai i kekahi hoike koikoi e kakoo ai i ko lakou manao, he mau olelo makani wale no, e hapapa wale ana ma o a maanei, me ka hiki ole ia lakou ke hoolue i na hoakaka piha eha, no ka oiaio o kona kuleana lala mau no ka Aha Paeaina.  A mahope o ke kamailio nui ana no keia palapala a E. Kekoa, ua aponoia iho la he olelo hooholo na Alapaki Kauka, e hoihoi ana na ka Aha o Maui e hookolokolo ia E. Kekoa.

        Iune 8, noho kuikawa ka Aha o Maui, i noho lunahoomalu ia e Rev. H. Manase, a ua hookolokolo lakou i ka uhane o E. Kekoa, aole hoi i kona kino e like me ka rula mau a ku i ka pololei; a ua hooholo lakou me ke kii ole aku ia E. Kekoa, a me ka hai ole aku hoi iaia e hele mai imua o ka Aha Kuikawa a lakou.  A no keia mau ano hana lapuwale loa a ka Ahahui Paeaina, me ka ka Ahahui o Maui a me Molokai, ua waiho aku la o E. Kekoa i kana pane hope imua o ua Aha nei, ma ka la 12 o Iune, 1894, ma ka hora 10 a oi o ke kakahiaka, ma ka haawi kino ana aku i ka palapala ma ka lima o ka lunahoomalu o ka Aha, Rev. A. Pali.

        I mea e maopopo ai i na mea a pau ke koikoi o ia palapala pane, he mea pono e heluheluia me ke akahele a me ka hoomaopopo.  A eia iho

KANA PALAPALA PANE HOPE:

        I ka Lunahoomalu me na lala o ka Aha -- Aloha oukou:

        Mamuli o ka loaa pono ana mai ia'u o ke kope o ka olelo hooholo a Alapaki Kauka, i apono a hooholoia e oukou, mai ke Kakauolelo mai o ka Aha, e pili ana no ka'u palapala hoakaka me ka nonoi imua o ka Aha, ma ke ano hele pololei.  He mea na'u i kahaha nui loa ko ka Aha lawelawe pololei ole ana i kana hana no ia palapala.

        A no ia pololei ole o na lawelaweia ana, ua hanau mai la he hewa nui hou.

        Ua apono a hooholo oukou, e hoihoiia aku na ka Ahahui o Maui e hookolokolo ia'u.  Ua noho ua aha nei o Maui ma ke ano halawai kuikawa ma Honolulu nei i kahi la o ka pule i hala, a ua hookolokolo lakou i ka makani, a hoopuka iho la i ka lakou olelo hooholo, me ke kii a hoike ole ia mai ia'u e hele aku imua o ia aha e like me na rula mau a ku i ka pololei i na wa a pau loa.

        O ia ano hana i hanaia, he hoike koikoi loa ia o ke ino me ka pono ole loa ma ko oukou aoao, a oukou no e ike pono iho ai, ina he mau uhane Karistiano oiaio ka i loko o oukou.  Me ka minamina au e hoike aku nei imua o ka aha, ua ku ole i ka pono a me ka pololei keia mau hana a ka Aha.

        Eia hou: Ma kela olelo hooholo a oukou i apono (makapo) ai, ua oleloia, "e hoopauia ka inoa kahunapule mai a'u aku, ke hooiaioia, ua haalele au i ka hoomana a kakou."  He manao pololei ole loa hou keia a he kuhihewa nepunepu loa.

        E hiki anei ke pau a lilo i mea ole, na waihooluu nani o ke anuenue i ka lewa, ke hooholo iho oukou e holoi a hoopau aku i ua mau waihooluu nani nei?  Aole loa!

        Ina he hiki ia oukou ia mea, alaila, ua hiki no hoi ia oukou ke hoopau aku i kela sila paa loa maluna o'u.  E lohe oukou, aohe aha mana ma ka honua nei nana e holoi a hoopau aku ia sila mai a'u aku.  O ko oukou hooholo ana, he uhi lepo wale no ia aole he pololei.

        A no ia mau mea, ke pane aku nei au me ka oiaio mau hoi hope ole.  Mai keia la aku, e ike a e lohe oukou, a me na kanaka a pau o keia Paeaina:  Ke hai, ke hoike, a ke kukala aku nei au, ua unuhi au, a ke unuhi nei; ua haalele, a he haalele nei; ua hoopau, a ke hoopau loa nei, a hookaawale loa mai ia'u, mai ka noho lala ana no ka Ahahui Euanelio Kalavina o ko Hawaii Paeaina.

        No ka oiaio, ua kakau au i kuu inoa i keia la 12 o Iune, A. D. 1894, ma Honolulu, Oahu, Hawaii Paeaina.

        Me ke aloha no ia oukou,

        EDWARD KEKOA.

 

        E lawe i KA MAKAAINANA, i ike ai hoi i na mea hou kuloko a kuwaho.  Ke nele no, pouli na maka.

 

NA MOKUPUNI.

 

        Malalo o keia poo ae la e hoopuka mau aku ai makou, mai keia manawa aku, i na mea hou mai kela a me keia pea o ko kakou aina nei, ma ke ano he mau lono pili kuloko iho ia no kakou nei.

 

Mai Kau Palahemo Mai.

        MR LUNAHOOPONOPONO:

        Ma ka la 4 o keia mahina, ua hopuhopuia na mea no lakou na inoa malalo iho nei no ka loaa ana i ka mai hookaawale kino, oia o Geo. Kaaua, no Punaluu; J. K. Hoopii, no laila no; Beni Namauu, no Honuapo; Ku, no Kamaoa; Kanaloa (w) no Nalua.  Ma ka nana ana a ke kauka, ua hookuuia o J. K. Hoopii, a o ke koena 4, ua lawe ia no Hilo.  Ma keia hopuia ana o na ma'i makamaka ole, ke haawi nei ka ohana o na ma'i i ka mahalo kiekie i ka Hope Makai Nui, W. J. Yates, no kona ae oluolu ana i ka ohana o na ma'i e hele mai e ike, a me kona hookuu ana i na ma'i e hoi i ko lakou mau home e noho ai a hiki i ka la e laweia ai lakou.  O ka Luna Aupuni keia i komo ke aloha kanaka iloko ona, ua hoolakoia na ma'i me ka ai a me ka ia a me ke kakia ana i ko lakou mau lio me na hao no ka hele ana no Hilo.

        Nui ka la o Kau nei iloko o keia mau pule, a me ka makani.  Eia ma Nalua nei kekahi Kamekona, oia hoi o Naiwielua.  I kekahi la o ka pule i kaa hope ae nei, ua inu iho la ua eepa nei a ona, kui me kona puupuu lima i ka pukaaniani e ka hale noho o keia wahi Kepani a mokumoku ka lima.  Aole nae i ana kona makemake, hoonaukiuki aku la i kona pokii kaikaina, a o ka hopena ua hiuia mai la i ka puupuu a poohuku ka lae, u oki nae oe e moe lolii ana i ka hale, ka ua mea he palaualelo o ka inu ana a ona.  E hookui nae me ke kanawai, ma ua ike pono i na dala he $24.00 a Waipuilani.  Mau mea hou ia o kuaaina nei.

        KEAWEALOHA.

        Kau, Hawaii.  June 14, 1994.

 

Na Mea Hou o Puna.

MR. LUNAHOOPONOPONO:

        Ma ka la 9 o Iune nei, ua noho ka Aha Luna o ka Ekalesia hui o Kalapana ma Keekee, no ka noonoo ana no ke kipaku loa aku i ke kahunapule hoopunipuni, a ua hooholo lokahi na luna e kipaku loa.  Nolaila, ua kipaku loa ia ua o Levi kumakaia mai kona noho kahu ana, nolaila, ke lalau wale la no ka aama pii i ka pali.

        Eha wale no haumana kula o ka aoao Pi Gi o ke kula Aupuni o Kalapana e kula nei i keia mau mahina, he $40 e ukuia nei no eha haumana kula i ka mahina hookahi.  Nui no ka eepa o ke au o na Pi Gi.

        Ma ke kula koho o Kalapana nei, he 38 haumana, o S. H.