Ka Makaainana, Volume I, Number 23, 4 June 1894 — Page 2

Page PDF (816.04 KB)

This text was transcribed by:  Annette Dadez
This work is dedicated to:  Saint Anthony School (Maui) Class of 1970

Ka Makaainana.

 

HONOLULU, OAHU, POAKAHI,  IUNE 4, 1894

 

LAUOMIDIHAE

 

--KA--

 

UI I MOAI IA KE KOKO

 

--KA--

 

NANI I ALAN IA I KA OI O KA PAHIKAUA.

 

Ka Mea Huna iloko o ke Kiaha

 

Waina

 

Ka Mea Pohihihi i ka Maka o ke Kuikele.

 

--A O KE--

 

KEIKI NUMAREDINA

 

KE

 

Komo Lima Maka Popoki.

 

MOKUNA X.

 

Ka Aina o Livanone iloko o ka liuliu kaua—Na alakai ana a ka Magoi Wahine—Ke kokua a ke kaikaina i ke kaikuaana—o wai aku kela?

 

            Aole i loihi loa aku keia hele ana aku a lakou, aia hoi, ku mai la imua o lakou kekahi kanaka eleele nona na helehelena ku i ka hoomaka‘uka‘u ke nana aku a pane mai la:

            “Owai keia poe e hele mai nei, mai ke komohana mai o ka aina o Livanone? A heaha ka makemake o ka hele ana mai nei?”

            “E pepehi iaia, e Numaredina, mai hookuu aku iaia e hoi me ka lanakila imua o kona baku,” wahi a kahi luahine i hawanawana mai ai mahope o kona kua.

            Aole i pane aku o Numaredina i ka ninau a ua kanaka eleele la, aka, ua lele koke aku la oia imua me ka eleu a oki ae la i ke poo o ua kanaka la, a moku ae la.

            Ia manawa i hookikina aku ai kahi luahine e nee awiwi imua, no ka paio ana me ka enemi. A oia ka ua keikialii la i hooko aku ai me ka eleu, a iloko o na minute pokole wale no, ua hoea aku la lakou iluna o kekahi puu.

            Maluna o ia puu i ku iho ai ua mau kamahele la, a nana aku ia i ka nee ana mai o ka enemi, me ko lakou mau helehelena ahiu. E loheia aku ana no hoi ko lakou mau leo uwa ano ole, a mamua o lakou e alakai ana kekahi kanaka nona na maka eleele ku i ke hoomakaukau, a he mau kiwi pipi maluna o kona poo. Me he la, o ko lakou alakai paha ia i ke koho aku.

            Mahope mai ona he umi tausani o na kanaka kino eepa, e paa ana lakou me na iliwai keleawe. A mahope mai o ia poe, he umi tausani hou no o na poe me na kapuahi keleawe, o ka lakou mau mea make wale no ia e lawe ana.

            “E hele aku imua e Numaredine, a owau pu no e ukali aku mahope ou a loaa ka lanakila. Aole e uapoo ka la ma ke komohana o Siama, a e loaa no ka lanakila ia oe, i keia la.

            Ia Numaredina i huli ae ai i hope, aia hoi, ike aku la oia he kanaka elaele ua huli ke alo i kahi e, a o kona kua kana i hoohuli mai ai ia Numaredina ma. A no ia mea i hoomanao koke ae ai o Numaredina i ke kanaka nana i hoopakele iaia, oiai oia e paialewaia ana e ua ale lokoino o ka moana, a hoopae hou ia oia i ka aina maluna o ka waapa.

            Nolaila ninau aku la o Numaredina iaia me keia mau olelo:

            “O oe no anei ia e kuu hoopakele o na pilikia he nui?”

            “Owau no ia e Numaredina, a mai makau oe i ka hele ana e paio me ka enemi. Ho aku imua a make a ola, i makepono ai kou mohai ana i kou koko no ka Mea Pohihihi i ka Maka o ke Kuikele.”

            Na keia mau olelo i hoopii ae i na manao koa a wiwo ole iloko o ua keiki la, a no ka hoopuka ana mai no hoi paha kahi o ua kanaka eleele la i kela Mea Pohihihi i ka Maka o ke Kuikele, nolaila, ulu loa ae la ka hoi o ua Numaredina la.

            Nolaila, haalele iho la lakou i kahi puu a lakou e ku ana, a iho mai la ilalo o ke awawa e halawai pu ai me ka enemi.

            Ia manawa i hookuu aku ai o Numaredina ia Huneta e luku aku i na enemi ma ka eheu akau, o Numaredina ma ka eheu hema, o kahi iho hoi mawaena ia e paio aku ai.

            Aole i hoohana o Numaredina i ka ikaika o kana pahikaua, e like me ke kuhikuhi a kona kaikaina, ua pau e aku la i ka luku ia e Huneta he elima tausani o ua poe kupua la, na kanaka hoi o ua aina la i ke peku hookahi ana. I ka elua o ke peku mahanahana ana a ua lio la, ua pau aku la he elima tausani hou i ka lukuia. He umi tausani iho la i pau i ka make, oia na poe me na iliwai keelawe.

            A hala aku la ia poe, ua luku hou aku la o Huneta i ka umi tausani hou o na kanaka me na kapuahi keleawe, a iloko o keia wa aia kahi luahine hoopahaohao ke akaaka hoohenehene mai la mahope o Numaredina ma, me ka olelo ana iho:

            “Pomaikai o Numaredina i kona mau kokua. I nui ka ika ika, aole i pau ka hana. Hoomanawanui ia a hiki iloko o ke kihapaipua o Numere, a make kuu enemi ia oe, alaila, hoomaha iho au iloko o ka maluhia.

            He manawa pokole, ua pau iho la ua poe la me na kapuahi keleawe i ka make, a koe ko lakou alii. A i kona ike ana mai i keia pilikia nui, ua hoomaka aku la oia e holo i pakele mai ka make aku. Aka, ua alualu ia aku oia e Liona, a loaa aku la e pee ana iloko o ka punawai kupua o Lionawaina.

[A oili hou aku.]

 

HE MOOLELO KAAO

 

---NO—

 

MONE TIKERO

 

---KA----

 

HOLOLIO I KA WA HOOILO

 

---KA----

 

UI MAALO I KE KUPULAU

 

A O KE

 

KEIKIALII HARE MATINE

 

            --KE—

 

KIAHA OPAKA O NINEWA

 

MOKUNA XI.

 

E ke kupaa, auhea kou lanakila ana—E ka Hoowalewale e, e hooki i kau hana—Ahai ke akule i ke kolohe—Ke alahele iloko o na mauna—Ka hololio o ke aumoe.

            Ua panai pu mai la hoi ka Hololio i ka wa Hooilo i na minoaka ana o ka hauoli, a ia manawa i haawi ae ai ua ipo la i na muki ana o ke aloha onipaa mawaena o laua, aole hoi he pahemohemo e like me kahi poe, a o na lala laau a me na kukuna o ka la e kowelo la i ka mole olu o Lehua, a me ke aouli e nana iho la ia laua na hoike no keia mau hana hoopahaohao a ua mau ipo nei a makou.

            A me he mea la, ke i iho la paha na poe e nana iho la ia laua—“Ua kupono io no ka ka Ui Maalo i ke Kupulau e lei i ka Pua Lilia o Zubieda,” a i ole ia, na makou no hoi ia e lei aku i loaa ona hoahele iloko o keia mau la maka poniuniu.

            Me keia ano iho la ua mau ipo la i hoopau manawa wale ai no, a i ka napoo ana aku o ka la aia lana ke kuoe malie la i ke ala no ka home kakela o ua kaikamahine la.

            A ia laua i hiki iho ai mawaho o ka puka pa pohaku o kona halealii, ua kikeke aku la o Mone Tikero, a ia wa i nanau mai ai ke koa kini: “Owai mawaho iloko o keia mau hora o ka po?”

            “Owau no,” wahi a Mozunadime i pane aku ai.

            Lohe maopopo mai la kahi koa i ka leo o ko lakou haku wahine, nolaila, wehe ae la oia i ke pani puka a ike pono mai la i na helehelena o ua pua lilia la me kona kokoolua, e aahu ana i kona koloka holoholo po.

            Ia laua i komo aku ai ua hoopuiwa nui ia ko ke aloalii a pau, oiai, aole i hoike mua ia aku ka lono ua loaa oia a e hoihoi ia aku ana e kekahi mea.

            I ko ka moi ike ana mai i kaua keiki hookahi wale iho no o kona mau la hapauea, ua holo mai la oia me na waimaka e hiolo ana ma kona mau papalina, a puili ae la i kana lei aloha, a puana ae la:

            “O oe anei ia, e Mozunadime, ka pua lilia o ke kakela o Zubieda, a i ole ia, o ke akaku paha keia e ku nei imua o‘u?”

            “Aole o ke akaku e kuu makua, aka, o kau kaikamahine no keia e ku aku nei, a na lima o ke aloha i hoopakele mai ai.”

            Honi iho la oia ma na lima o kana kaikamahine a hoomaikai ae la i na lani, no ka hoopakele ana i kaua kaikamahine hookahi wale iho no mai ua lima aku o ka enemi.

            Alaila, huli ae la ua pua lilia la a kamailio ae la me keia mau olelo:

            “E kau makua, e haawi ae i kau mau hoomaikai ana a nui i ka lima aloha nana i hoopakele ia‘u, mai na lima mai o kela keiki hilahila ole. Na ka mea i ike ole ia paha i alakai iaia mamua o ko‘u alahele, a pakele iho la au mai komo iloko o na lima o kela poe puuwai eleele hana ino.”

            Hele mai la kona makuakane a hopu iho la i na lima o ka Ui Maalo i ka wa Kupulau, alaila, puana ae la oia:

            “Mone Tikero! ka Anela o ka hoopakele i na poe i hauel iloko o ka pilikia. E like me ka maemae o kou mau helehelena, a me ka manao koa iloko ou, pela i kohu ai kela inoa ia oe. Ua oi aku ka pepe o kou naau imua o ko na manu nunu e luna o Haredina.”

            Maanei i mino aka iho ai ua mau opua la, me he la ua loaa pono aku la i ua olelo i ka elemakule, kani iki iho ai ka laua aka haalo‘ulo‘ú.

[A oili hou aku.]

 

            Ma ko makou keena nei kela keonimana o kahi makani kaulana o Leleo, kahi i hookuu ai i kekahi okana mau palu wai meli, e hoao ana oia e hoike piha kona kulana keonimau@ no keia wahi kaulana. Nona ko makou mahalo no ka mikomiko a me ka welawela o kana mau wahi uala liilii o Kalepolepo.