Ka Makaainana, Volume I, Number 14, 2 ʻApelila 1894 — Page 8

8 HONOLULU, OAHU, POAKAHI, APERILA 2, 1894.

[Koena mai ka aoao 5 mai.]

kue ae ko Kawaiahao ahahui opiopio. Ua hoike aku hoi o Haki, mai ke Komite Hookolokolo, he kue no ia mea i ke kanaka wai o 1886, a aia wale no ka hiki a hoololiia. Elua noi i waihoia ae, hookahi e hana aku i kanawai e like me ia ae la, a o kekahi hoi e aponoia ka hoike. Ua hooholoia ia mau noi a elua, a o keaha la ka mea pono e hana ai. Haawi mai ia aha puniohe no na auwina la La Pule, no ka mea, he mea hoohala manawa ia no na poe paaua a hala ka pule. Aole ia he mea hewa loa mamua ae o na hana apokaka wale. Ewiki!

            Nui ko Emaluka makemake i na kauwa haole ma kahi o na Pake, a ua oi aku hoi ko Mogana makemake i na Pake mamua ae o na Iapana. O ke kumu o ka loaa ole o na haole wahi a Emaluka, no ka hoomau ia o ka lawe mai i na Pake a me na Iapana. Ua laweia main a Iapana malalo o ke kuikahi, a me he la o ka lahui aku ana ia o keia mua aku e poino ai o na oiwi, no ka mea, ua oi loa aku ko lakou hana me ka emi loa. He mau la i hala ae, ua aa kahi poe Iapana e lawelawe i na hana a na poe poola no ka hapalua dala o ka la, a ua ae ua poe haku hoohana, a oia ke hana nui nei i kai o na uwapo ma ka hue moku papa, hue a hooili ko, a me na hana e ae i pili i na moku a me ke alo aekai o Kou nei. O ka hoomaka mai paha koe o ka pilikia nui iwaena o ia poe o kakou, a i ole no hoi, e ku nui iho ana no ua poe haku hana la i ka hoka e like no me ka hoao ana i na Pake mamua loa aku nei.

            I o kakou nei, eha loa na mikanele i na hula maoli, aka, i ka Hoikeike Hooilo-kuwaena ma Kapalakiko, he mea hoolaha okoa ia ia mea me na pepa pai huapalapala nunui o na waihooluu like ole i wahi e hele nui ia aku ai e na poe makaikai. Ma kahi hoi o ka oi loa a ko na mea hoikeike Hawaii, ua oleloia he keu loa aku ka a ka lapuwale, ka hoopunipuni, ka ekaeka, a pela wale aku. Hui io no o Kakina me ke diabolo la, oia paha ka mea e mare ai me kona puuku wahine o kela kii o Kilauea; a ma kahi hoi o ka imi dala, oi loa aku nei na poe welo a na mikanele, a pale okoa ae i ka mea a na makua a me na Iapana i kue ai me ka hoino loa, hookahi mea nui – o ke dala, ka mole hoi o na ino a me na hewa a pau, a o ka make aku no hoi ka hoopai no ia mau inoa a me na hewa. O keia nae kekahi o na hewa o kakou nei i ino loa ai i ua poe la ma keia hookahulihia ana. Puu nou no ka nuku i ka io ilio la! I kau hana.

KELA A ME KEIA.

            Ua o palahehe ia iho nei na makai i ka Poakolu iho la, a o kahi poe i o mua ia, aole i ae e o hou ia.
            Mamua iho o ke awakea Poakolu iho la i holo hoomaamaa kiki pu aku ai ke Kamepiona a hala loa aku no Hilo Hanakahi.
            Eia ke welo nei he hae Hawaii iluna o ka pahuhae o ko Kimo Kamabela pa ma alanui Ema. Hoike aloha aina oiaio la.
            He kumuao hulahula o D. Laiana i keia wa, ke poo kahiko o ka Hui “Kiliaina.” Alua aenei pule mai ka hoomaka mua ana.
            Mahope iho o ke awakea o nehinei i ka mai ai ka Arawa mai ka hema mai, a mahope iho o ka hora 8 o ka po nei i holo loa aku ai no ka akau.
            Ua huli hoi hou aku ma ke Kina no Amerika Huipuia o Kapena Nolesona i pau o ka Adamu, a he alii e ae no hoi kekahi no ia moku no.
            O nehinei kala mua o keia malama, oia no hoi ka la o na ihepa, i kapaia ka La Aperila Fulu. He mau anaina haipule ko na luakini o na poe kipi a pau.
            O na unu a me na ole loa o ka Oihana Makai, a me na makai o na kuaaina, ka i ukuia i ka Poaono nei, a i keia la ana hoi e ukuia ai na makai kumau o ke kulanakauhale nei.
            Ua pau he 172 Pake a me 20 Iapana i hoea mai nei ma ke Kina i ka hooleleia i Kahakaaulana e hoomalu ai i ka auwina la Poakahi i hala. I ka Poaha nei i hookuu nui ia mai ai.
            Mahope iho nei o ka hoomaha ana no hookahi pule o na kula o na hoomana Enelani a me Katolika, mai ko na kaikamahine a me ko na keikikane, e hoomaka nui hou ana i keia la.
            Ma ke Kinau mai nei o kakahiaka Poakolu iho la i loheia mai ai no ka nui o ka ino ma Hawaii, a mamuli o ia ino ua lilo i mea ole na awapae ma Kukuihaele a me Onomea.
            Awakea Poaono nei i anehe aku ai ka Auseteralia no Kapalakiko, a o na loina mau no hoi ka i ikeia i kai o ka uwapo. Malaila ka bana Pi Gi a me ka lehulehu pu no hoi.
            Mamua iki iho o ke awakea Poaha iho la i haalele ae ai ka Naniwa i kona wahi i mo-ku iho nei, a ua huli hoi aku no ka home. Aia iho la kona makalua i ke Takasiho, kona pokii.
            Ua hoikeia mai, mai kahi e hiki ai ke hilinaiia, ua hoopuka ia na kauoha i na mahele Pukiki o ka Ligi Amerika (?) e papa ana i ko na lala hoohiki a hoopaa i na inoa no ke koho balota.
            Poaha iho e ku mai ai ka Monowai mai ka hema mai, a ke nolo loa aku oia no Kapalakiko, e huli hoi pu aku ana maluna ona kela haole kakau nupepa. Lei Iawina, a o E. C. Makapolena ana kekahi.
            Ma ka halawai ana o ka Papa Kahu Waiwai o ka Halemai Moiwahine i ka hora 10 a.m. o ka Poakolu iho la, ua hookohuia o Kauka Kupa i pani no Kauka Anaru, oiai oia e kaawale aku ana i na aina e no ekolu malama a oi aku paha.
            O kekahi ana paha o na ouli o ka manawa e oili ae ana i kahi la o keia pule, oia paha ke kukala hou ia mai o ke kanawai koa.
            Ua make ilalo o Ewa i ke ahiahi Poalima nei, o Davida Malo, Lunamakaainana no Honolulu nei i ke Kau Ahaolelo o 1878. Aloha no!
            Ua loaa aku o J. B. Keakuanui, ma Kaumakapili ae nei i ka auwina la o nehinei, ua make ua hele a puanuaau, mamuli paha o ka ona. He ma’i hano mau no kona.
            Aohe no i piha loa ka aha mele ma ka Hale Opera Hawaii i ka po Poaono nei no ka pomaikai o na wahine a na makai i hou pahi ia ai, eia nae, ua nui no na loaa i na palapala i lilo ma waho.
            Aukai, he keiki o 12 makahiki ka i hoounaia e ka Lunakanawai Apana i ka Poakolu iho la no ewalu malama ma Keoneula, no ka hewa aihue ma ke degere ekolu. He $36.50 kana i aihue ai mai kekahi wahine Iapana.
            Iwaena o na ohua he 86 a ka Auseteralia i lawe aku nei, ua holo aku la ka Mea Hanohano Keo Kaaka a me kana wahine, F. W. Makapolena a me kana wahine, Robata Lewers o ka hui o Lui & Kuke, a me kahi poe e ae.
            Ia Kalaudine aku nei ma keia huakai aku nei ana, a oiai hoi e mo-ku ana ma Paauhau, Hamakua, Hawaii, ua lilo aku kekahi heleuma ona mamuli o ka nui launa ole mai o ka ino. He heleuma hou ana paha kahi ona i keia la.
            Ua kukuluia he pou kukui uwila ma kekahi huli mai o alanui Ema e huli papu ana i kahi noho o Kolekaaka. E ole ka makauia o powaia kona ola e ko lakou poe iho no, hanaia iho la keia pou kukui uwila i ahuwale ai ia wahi.
            He $100 ka hoopai o ka lunahooponopono o ka Holomua namu, imua o ka Aha Apana i ka Poakolu iho la, no kela hoolaha ana i ka manao hoeueu kipi, wahi a ka manao ana o Kuauau o keia au Pi Gi. Ua hoohalahala ia keia hoopai e na loio o ka mea i hoopiiia imua o ke kau kiure o Mei ae.
            He ahaaina komo hale hou ka J. K. Kaulia i ka auwina la Poaono nei, ma kona wahi noho hou ma ke kihi o na alanui Moi a me Hale Pupule, ma Keoneula aenei. Ua lehulehu na hoa’loha i hikiae a i lualai pu me Asa Kauiia a me kana wahine a me J. K. Kaulia a me kana wahine, a ua nuu nui ae a lawa.
            Ua oleloia i holo mua aku nei ka o Kale Aki I na Kona o Hawaii, ma ka Malulani o ka Poalua iho la, e haha mua ka i ka manao o na kanaka o ia wahi, oiai, he manao holo balota ka kona no ka aha elele. O ka makou no, ea, mai puni iaia, no ka mea, aole loa oia e koho iki ia e kona apana iho e noho nei maanei.
            Eia na Komisina Hoopaa Inoa ke noho mau nei ma ke Keena Ahaolelo ma Aliiolani Hale, oia o Kauka Lokeke, J. U. Kawainui a me W. Tela. Iloko o hookahi pule holookoa o ka noho ana o ka Papa Hoopaa Inoa no na poe kupono i ke koho balota a hiki i ka hora 8 o ka poe Poaono iho nei, he 319 ka huina o na poe i hoopaaia na inoa.
            He poe ohua kekahi o keia Warimu mai nei i lawa ole me $50, nolaila, ua ae ole ia lakou e lele a noho iho ianei, a ua hala loa aku no na Panalaau. Iluna no lakou o ka oneki kahi i hoopaa nui ia ai, a mauka aku nei hoi o ka uwapo ka makai e kiai ai, o lele nui mai iuka nei.

Ua hoao ae kekahi mea e komo aihue i kahi hale ako lauoho ma Waikiki aku o ka hale kuai bipi oka hui a Wala Ma, i ka po a ao ae ka Poalima iho la, eia nae, ua holo e oia a nalowale aku mamua ae o ka ikeia ana. O ka paku uwea keia o mua ua okiia, a ua ikeia mai hoi ua mea la e kekahi mea noho o luna, a iaia i nihi hele mai ai ilalo no kona hoohuoi, a i ka uwiuwi paha hoi kahi o ke alapii, heo ua kolohe la.
            He halawai kalaiaina ka i malamaia e na poe a pau mahope o na Pi Gi i ka po Poakolu iho la, ma kela a me keia apana koho, a ua kohoia i mau lala no ke Komite Kuwaena no ka Aoao Uniona Amerika, a na lakou aku ana paha e wae na moho no ka aha elele hana kumukanawai. He poe haole wale no ka hapanui, he mau Pukiki hoi kekahi, a hookahi no Hawaii, oia o L. D. Keliipio, a oia no hoi ka lua o ka Apana Elima.
            Imua o ka Aha Kaapuni ma ke keena i ka Poakahi i hala i aeia ai e Lunakanawai Kaapuni Kupa ke noi a Malie (w) no ka hooiaioia o ka palapala kauoha hope loa a Naholowaa (w), a ua hookohu ae ia S. K. Aki i lunahooko kauoha malalo o $500 bona. Ia la no hoi, imua o Lunakanawai Kaapuni Waikina, i aeia ai ke noi a Kaloa (w) no ka hookohu ana kau ia S. P. Kuaiwa i kahu malama no kana keiki, Pa Kalona.
            Ua heo aku nei ka Ilamuku i ukaliia e kana wahine, no ka hooluolu mai i Hilo. Mamuli hoi o kona hala ana aku la, eia kekahi poe ke makemake nei i kona kulana oihana Aupuni, oia o Timi Mare, haole amara a Peresidena hoi o ka Ligi Amerika a me kela eli luawai i hoike hoopunipuni ai ma Wasinetona, oia o J. A. Makanalese. O kona huli hoi koke ana mai nei no ia. Ua oleloia o ka inoa mua o laua ka mea ikaika loa.
            Olohani hou no na luina o ka Holomua i ka auwina Poakolu iho la, me he la oia paha ka hua o ka poholalo ana mai a na koo o ka Hoku, a aia kau la ilaila kekahi o na luina kahi i hana ai. Pelu nae ke alelo o ka luna nui i ke kii kino okoa hou aku i na luina e hoi ae i ka hana, mahope iho o ka hoole loa ana aole e ae e hoi nui hou aku. Mamuli o keia olohani, ua haule ka nupepa puka la he hookahi la, a o ka puka pule hoi i keia la e puka ae ai.
            Poaha iho, ma Moanui, Molokai, e uoia ai ma ka berita hemolele o ka materemonio o Miss Blanche Dudoit a me Charles Kuhio Lewis. Ua hoopuka ae o Mr. a me Mrs. Kale Kuakua i na kono ana i na makamaka a me na hoa’loha i ka ahaaina e malamaia ana i ka hora 2 o ia auwina la ma ia wahi ae la. O kekahi keia o na kaikamahine a Kiule Kuakua, a o ke kane hoi oia kekahi o na keikikane a Mrs. C. Pehikulani Auld, wahine a Kimo Olo.