Ka Makaainana, Volume I, Number 11, 12 Malaki 1894 — Na Lono o Kau, Hawaii. [ARTICLE]

Na Lono o Kau, Hawaii.

Mli. Lunahooponopoko; Oke akenui a ko Kau poe, o ka hoi ae o ka Moiwahin i ka Nohoalii. Kau aku i • maka o ka ihu o ka Malulani, (he neo ia); aia ka pono i Amerika, 1 ka Ahaolelo Lahui rae ke Benate. Umia ka hanu, aohe manawaM koe. Ua kokoke mai ka hopena ena pua oHawaii. Kupaaia mahope o ke aloha aina a kau hou o Liliuokalaui i ke kalauuu. * Ho oi aku ka ua, ka hekili a 4ficf ka uwila ma ka po o ka Poakahi nei, ke hele la na noala uala ako Nalua mau keiki a pualena i ka waī, lilo i, mea ole, kaheia eka wai, uhe niau ka-

hawai nuuui ia e waiho nei. Pela pu me _.na aiiia i kanuia ibo nei ika ko o. NaaleUu, ua lilo na pulapula ko i ka wai, aia ka ilina i ke alanui Aupuiii, he kiolepo nui ia e waiho nei ma kahi kokoke ika hale noho o Nanoaina. A pehea aku h kekalii wahi, manao au, he oLlpa aku ka poiuo malaila, ua hoomaka ka ua mai ka h'ora 8 aku oka po ajiiki ī keia wa ' a kou kiu e kakau nei.

He niau mahina okoa keia e n©ke raau nei ka ua ia Kau nei, ua like me Hilo i keia manawa, lilo i mea ole na aina kanu ko o ka hui o.Naalehu, na pulumi wai keia, mokaki iho ilalo, i ka uā mea he nui o ka makani; na kumu laau kiawe a me palepiwa, he enemi in© ia no ka makani, hooweeia ua liale ilalo. O ke kaaahi oka hui o Naalehu, oi noke iho i ka nanali i ke alabao he ole ka neeu aka imua, "Haha poele ka papai o Hono* lulu." E hoike hui ana na Kula Sabati o ka Ekalefeia o na La Hope, mai K ona i ke kai Malino a Ehu, a Puna ika paia aala ika haia me ka hinano, Pahala, Hiiea 1 ka aina pua rose. E hui ana ma Naalehu, ma ka la 18 o Maraki. Elua 110 liopmana ikaika loa ma Kau nei, o ke Kalawina a me ka hoomana o na La Hope. E piha mau ana oal Hemolele ika Haku." Ke hooikaika uiau nei ko makou Lunakanawai i ka heala ana ina haua pono oka Haku. Aole lioi e like me Rev. J. K. o

Kauahaao, he akenui i ua bipi a mekahi kaahana alauui Aupuui ana. "O ke keiki paha ia la a Poha, ka mea 1 hana a 010 ke eke," ma ka pono o ke kmo ka hooikaika, he neo ko ka uliane» Nui ka'ai o Kau i ke,ia nana« wa, aka, heokahi np dala o ke paiai hookahi, no kanalia paoua

io" He nui loa na poo mahiai i manawa ma Pahala, Nmole. WjKlaikl. Hionaa, Waiohiiu: ā man wahi okoa e ae. 0 k© kamano puupuu ufi ca ia a kahi t>ipi wiwi io hauna o Kakaikahi I ka manawa ai i kahi ia hou, ai.a no a pohu loaa kahi ia, u Tla ola makou i ka uala, 1 ka ai kau'ana o ka aina." Ua hoi aku ka .Mea.īlanoliane J. N. Kapahu me Mrs. Kapab i* 1 Kau e noho ai. E hoopulapuia, ann i mau kumu kope, He hewa ia, poha pono ka auwae i Pali keiki. Ua lehe wale ia e haalele ana o Kauaina i na loio mua ona, oia o J, N. K, rae Bila Kamikana, no ka nui loa oVe I kaki ana. A e koho hou ana ia i loio hou nona no kela hihia v,n& 1 hoopii hou aku nei ika Ab.a Kaapuni. 0 Oeo. iPika ana ko Kauaina loio hou. ke keiki o ka hauapu o Kaleponi.

Ua kohu nika na limah&na Kepani oka hui o Naalehu, e auamo ana i ke ko i ka a-i a lūki ika pulumi wai, kuhi au o ka nika ke kauwa ka. Hema, eia ka o na Kepani o ko na aina _Kaa ka q]u 1 tia kanaka maoli o keia hui, kaa ka pokgokeo a ka palahu i na K3pani. Eia no nae hoi, inah ua

*iho -nei, kohu ai no ka Nolewai» ka hoholo i ke ahe a ka inakaai. la'u i hiki ai ma Naalehu e kauoia mai ana kekahi keikl o Kaiuoakupuoa ua hele a pulu i ka wai hoomalule kino. Me keia mau wahi mea hou, ke hooki nei au aiaaaei, a no kekahi wa hou aku. Geo. P, Opukoa. Naalehu, Kau, Feb. 28, 1894. Mr. Lunahooponopono:

M& ka Poaha o ka pule ekolu o keia mahina, ua ulaa pu ia kekahi apana pili hao e ka makani Kona tna ka halepule Katolita, a kiolaia uo ka mamao, aneane hookahi hauei'i kanalima a'oi aka paha anana,. ma Kamaoa. E kokoke ana no i keia luakini ua hooneeia ae kekalii halelaau mai kona kahua aku a kapakahi. ana I like ai me keia wahi hooheno,—"Kapakahi Manuia, o Keokoi ka moku e like ai;" a hoomanao ae la no hoi au i keia mau wahi laiani mele kaulaua a na poe kahiko i haku ai: <4 Kiekie Kau hanohano i ka uiakaui, He ipukai pohina ia na ke Aeloa."

He mau hora wale no keia pa una aka makani, ka hekili, ka ua a rae ka olapa ana a ka uwila. He hoailona pahaohao no keia. Ma ka po o ka la 22 iho nei, ua hiki hou raai na haawiua mua ahe ku no hoi ika weliweli, ke hele la a naka ua paia o na hale me ka hoolei pu ia no o

/ia papaa pi\ila o na lialolaan ina Waiohinu, aole 110 i koliuliii )oa ka pa ikaika ana aka makani ma ia po a akakiui no lioi. Ua liaalele- wahine a ko anakou Nui, WilHeYates y hiu wo kai nialmo a EhU." No ka pepehi ana o kana kane ke kumu o kona ha'aJele ana. Ea. na kupono anei kekahi Makai Nui e hana e li£e me keia, E nana e oehaa ma i <eia hana kapulu a hilahila ole.* Oia la hoi o ko oukou auna hoo-* kaLi ia; a ina ia no ke kanaka Hawaii, tnake loa oukou 3 ka eha, aie he la ua loaa i ka niai umii, lJa olalauia 0 K<pawepu]iko I hapala hewa a* ia i kela kanaka (E. Kanakeawe.) No ka paha o kona huhu iai.a kona JcU mu i hana ai pela.

Nui ko makou mphalo ia Mr. \V aipuilani no kona hana paewaewa ole, i like ole me Henry Martin j pau. No ka nui o kaīia mau liana lapuwale, ku oia i ka nele a me ka hoka, a he holo aku ko'e e hui pu me Kimo Pa\aka. Kaloaumi Opio. Kauahaao, Kau, Feb. 28, '94. Iloko no o na la ua nui i olelo ia maluna ae, ua heleuluulu

na kahawai a holo moku no hoi ka wai ma na mahiko, a ma ka po o ka la 22 i pa mai ai kekahi makani Kona me ka ikaika, e hoohio ana i na hale, e uhuki ana i na kumulaau, a hoohiolo i ka hale laina o ka halewili o Hilea; a iloko no o keia wa e pa nei ka makani e kui ana ka leo o ka hekili i ka lewa, e nei nakolo ana i ka honua, a e kuu pau mai ana hoi ka malamalama o ka uwila ma ka hikina, holo ana i ke komohana. He pokole

loa ka manawa o ka pa ana o keia makani. Ina e ao ia po, aohe nao ai i ka papaa. No keia makani ke mele hooheno,— "O ka pa a ke Kona la, O ka makani ikaika la, Oloolo na kahawai la, Ku ka piha-a i kai la." Ua loheia mai Kalapana mai, Puna, ua hoohalanaia ia mau wahi e ka wai a ua hakihaki ka niu i ka makani a lilo i poke laau i ka uwila, a ke mau mai nei no hoi ka hoolei aua a na pakaua eloelo me ka nei nakolo ana a ka leo o ka hekili i ka lewa. A ke hoomanao ae nei au no keia mau haawina e ikeia

nei, he inau kaina wawae ia no Liliuokalani e hoi ae ai ma ka Nohoalii. J. W. Kahoalii.

M>muli oka ae oluohi ana o Adimerala I'wiwi a r e Kapena Baka, e haawi ana na poe o luna 0 ka Piladelepia i aha keaka paele hoolaulea ma ka Hale Opera Hawaii, i ke ahiahi Poaono, la 17 ae, no ka pomaikāi o na ohana o Kauhane a me Kaouli,<na makai kiu 1 niake a 1 eha ai i ka hou ia'ana itie ka pahi, oiai e hooko ana i ka 3aua hana.