Ka Makaainana, Volume I, Number 11, 12 March 1894 — AHA HANA KUMUKANAWAI. [ARTICLE]

AHA HANA KUMUKANAWAI.

tJa oiliamaka ae imua o ka Ahaoio)© Pi Gi o ka Poaha i hala ihp la ke kanawai e kahea ana i aha elele hana Kumukanawui; a ua hala aku la malalo

0 ke alahele uaaa mau mahope iho o ka heluhehi ekahi ia aua. Ma ia kanawai ua makamakeia 1 umikumamāwalu elele e koho ia e ka lahui, e na poe kane hoi ā pau loa i hookaai ko lak#u mau auliau f> 13^ō' i lawe hoi i ka hoohiki a i ,r paaia hoi na inoa, a mawah-, hoi ia ona Aha Hooko ame Kuka o ke Aupuni Kuikawa, a o ka Lunāhoomaluo ia mau alia, oia no hoi ka Peresidena, oia no ka Lunahoomalu oua Aha Elelela. E malamaia ke koho ana ma kekahi la a ke Kuhina Kalaiaina e kc«kala ai, maiuuli nae hoi o ke kuahaua ana a ka Peresidena no ka noho ae o ua aha elele la e hana i kumukauawai. Ua hiki no hoi i keia a me keia mea kupono e koho ke koho aku e like me ka nui o moho ina paha e kolio pakahī .ia .no lakou a pau, a i ole ia, haawi i ke koho ana a pau no ka mea hookahi e like me iea nui o na moho holo elele no ka mokupuni a Ica mea koho e noho aiīa ia wa, a e lawelaweia hoi ke koho ana e like me ia malalo o ko Kauawai Koho Balota o 1890 eku nei. He 19 ka nui o na .p£uku o ua kanawai la, a ua lawe ano nui mai la oo hoi makou i na mea ano nui a makou i manao ai.

O ka Pauku 18 nae hoi o ua kanawai la, oia ka hoohiki a kela a ine keia mea koho e lav e ai mamua ae o ka loaa ana o ka aeia mai oke kuleana koho. 0 ke ano nui ma ia hoohiki ana, @ia no ka hoohiki ana e kakoo aku i ke Aupuni Kuikawa, a e kue aku hoi i na hoao ana e hoihoi kou ae ia Liliuokalani ma ka Nohoalii a e kukulu hou ae paha hoi i ka nooponopono Aupuni Moi ma na ano a pau

ma ko Hawaii Paeaina nei. Ma kahi o keia ano hoohiki la, ku iho kela a me keia mea aloha aina a aloha Alii a noonoo ihō. Eia ka moonihoawa la ke lapuu nei, I makaukau hoi e lele mai a upoi iho i ka mea e manao ana e haawi a^u i kona v pulima, a naa. o ia puli.aa e kakoo aku ai ia lakou oehaa pakaha wale, a o keia iho la paha ka hua o ko lakou aihiije ana. Ua ua poe inailuiffi3a i ke Aliiahneku, a ua liīof ka. Lani Alii o ka lahui

Hawaii a me ke ku hou ae o ke ! Aupuni Moi l akua lapu* no ua' poai hemolele la, 1T no' u nsskau loai paha i ko lakou Uipuia ko kumu n ka manao ana m.ai c hoopan i ka luhui kumu a mo na poe e ae .A puu loa malalo o kekahi olelo hoohiki pāa e like la me k*kahi pahuhao, a loaa wahi ole e hiki ai ke alo ae. Malalo o un loina o ua kanawai la i aknka ai ke kamehai maopopo loa io Mo o ua poai la> a akaka wale no hoi k'e «upaianaha'o ko lakou apiki, 0 ua poe pakahn nei, o lakou no ia 1 ikeia mamua aku nei ma ka apao Hoomaemae, a o ia no hoi *ka. aoao i kue ikaika loa iloko o~ na kau Ahaolelo elua i hala ae ke noi a ka lahui no ona _ Kumukanawai hou a.■ me ka hooholoia hoi 6 kekahi kanawai i I like loa ke ano me keia a lakou i | e makemane nei. Bi a no ia | mau hoao a hana aua ke maka- | maka hei. A i ko lg* Moi hoao ! ana ae hoi e kukala mai; i Kumukanawai hou, i ko ai hoi -ke noi a me ka iini o kona lahui, ua lilo ia i mea ino no lakou a kipi okoa, a oia hoi keia akakou i e noho nfci malalo o ke Aupuni j , a lakou i kukulu ae ai maluna I iho o ko Amenka Huipuiu lio- i | kua, uia o Kuhina Kiwini la, ka ! mea hoi a lakou i hookahuiihia ai a wawahi, kee nae hoi ka i nohaha ana, eia nae, aole ka j Nohoalii, ua kapeki:ia, aka, aia no ke aloha Aiii me k& lahui,- a i j oia aleha hoi ka iakou i hiki ole | loa ai ke wawahi ae, ,io ka mea, i ua kukuni paa ia i ka houpo, a Lua liio hoi ia i "hua i ka uma- ; uma" o kela a me keia o ka lahui oiwi aloha aina oiaio a I pau loa. Ao ka iiiiea no hoi a i ua poe la i kue makawelawela loa ai, oia no hoi keia a lakou e hoao inai nei e hana, mo ka • ■ manao nu'l iho o ka maunu, ia o I I ka lahui piwi e ona ai ia lakou. | ! Aole loa, i?o ka mea, "ua ino ka j I ia a he oke'i oleko." j Nolaila, ke uwalo akw nei no j j Ka Makaainana i na hoa ma- l ! kaainana a j»au e kukaokoa mai i [ n©, mai launa aku, mai hui aku, mai awiliwili aku a mai luakaha pu aku me «a poe la vak ! hana a lakou. Eia īio ke ikeia aku nei na hiohiona mai Amerika mai, a ano like no paiia ine kela palapala kikaho ai a Dole

ia Wilisi, mai Wasinetona mai ka manao o ka hookahuaia ana t 0 ka hookohukoha ana iho hoi KO onei. Mai puni aku k^kou 1 keia paheleia mai, i mea no lakou e pono ai oke ao hokokoa e nana mai nei ia ka- *• kou oiwi, aka, ma k;o kakou aoao iho 110 hoi keia uwalo ana, "E nihi e ka hele mai lioopa, Mai pulale i ka ike a ka maka "