Ka Makaainana, Volume I, Number 1, 1 January 1894 — Page 6

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, IANUARI 1, 1894.

NA PALAPALA.
-

                [Aole o makou makemake e lawe i ke koikoi o na hala a me na hewa no na manao i hoopukaia malalo o keia poo, aka, maluna no o na poe nana i kakau mai.]

-
"Ku aku la i ka Pahu Ku a ka
Awaawa."
-

                O L.D. Keliipio ke kanaka kipi i ka lahui, kipi i ka Moi, kipi ia Iehova ke Akua oiaio, ka mea i haawi wale mai ia oe i ka malamalama o kona uhane ia oe me ke aloha. Aka, ke hoolilo nei oe ia mau mea maikai i poeleele a ke hoi hou nei oe e ai i ka luai au i waiho aku ai, a olelo ai hoi imua o ke akea he mea ino ka lelekawa ana iloko o ke kiowai o ka "piliwaiwai" me ka "hoopukapuka" waiwai i ka la Sabati, na hewa hoi ou i kai-okia ia aku ai mai ka noho hoahanau ana no ka Ekalesia o Kaumakapili.
                He mau hewa, maopopo loa keia ou e hiki ole ai ke alo ae, oiai, ua hana maoli oe imua o ke akea, a ma kahi hea la oe e hoao mai nei e hoopiha opala wale iho no i na kolamu o ka nupepa puka la Kuokoa, e hoomaemae ana hoi ia oe iho a like me ka hau aiai o Heremona. He keu aku kela olalau, no kou ike ole paha i ka palapala hemolele. Ua hoolilo oe i ka la Sabati i la hana lapuwale nou, oiai nae he la hoano ia no ka Haku.
                Nolaila, e like me ka hiki ole ke holoiia ae ke kikokiko o ka leopaki, pela no e hiki ole ai ke holoiia ka hewa a mau hewa au i hana ai, no ka mea, ua hoino aku oe i ka Uhane Hemolele, ka hewa hiki ole i kekahi Aha Hookolokolo e ka honua nei a me ko ka lani ke huikala ae. A nolaila, e "hele oe ma Ewa, he kikane kou moku."
                A ke walaau wale ae la no kou waha i na wahine haole, na poe i hoolilo i ka Luakini o ke Akua i wahi kuai aku a hoolilo mai no lakou, ka mea i ke Akua i papa mai ai he hale ia no Kona poe kanaka, aole he hale no na hana hoopukapuka. Aka, ke kokua nei oe ia hana iloko o ka luakini. E hoomanao oe, aole na'u keia e hoike nei, aka, na ka olelo no a ka Haku ma Mataio 21:12,13, penei - "Komo aku la o Iesu iloko o ka Luakini o ke Akua, a hookuke aku la iwaho i na poe kuai lilo aku a me na poe kuai lilo mai a pau iloko o ka Luakini. I aku la oia ia lakou, (na wahine haole) ua palapalaia; e kapaia Ko'u hale he halepule, a ua hoolilo iho nei oukou (na wahine haole) i ana no na powa." A o ia ka Keliipio e kakoo nei ia mau hana ma ke ano he hana maikai, no ka mea, he mau hana ka ia na ka Ahahui Manawalea o na wahine haole e kokua ai i na poe ilihune.
                He hana maikai io no ia aka, o ka hoolilo ana i ka hale o ke Akua i hale kuai i na waiwai kalepa, he kaeko loa au ia mea. Ua lilo oe i keia manawa malalo o ke alakai ana a na alii o ka lewa a me na haku o ka po. A ke hooko nei oe i kona makemake i na wa a pau, -
"Aloha wale ke kini o Hoolua,
Aohe no he lua ia oe e ka hoaloha,
Ua ike-a, hao—e."
                Nolaila, i nui ke aho, moe ia imua, o ka nui o ka waiwai ka mea nana, hele no hoi a uuku, ka i nani uuku ana no ia, ua huli ia mai ka Poakahi a ka Poahiku. Pipili aku la no hoi ia, aohe e nele, A oiai, ua kau ke poo o ua kanaka i ka uluna o Welehu, ka malama e kapule ai ke kolea, ke keiki manu a Hinawaikolii. U! aloha wale.
"E aloha ae ana au.
I o'u hoapili o ka ua Lanipolua,
Me he po la ke aumoe o Koolau,
Kuu hoa o ka malu kiu,
Malu kukui-kukui i ka nahele
a ka Hoiwai e-u, Hao-e."
                Ke apaapaa mai nei ia'u i ka paa ou mau makai ka hualu, i ka piheka, i ka makole. Ka! ka i ku haule ana o ke kanaka i kaena i kona akamai Baibala, Aloha ino. Ke haha poele mai nei oe me he pinao la, ka hookui hewa ma ka pukaaniani. He akua oukou na poe kipi, na poe kuai aina a pakaha, kipi i ka Moi, a pela aku.
S.K. KAMAKAIA.
Honolulu, Dek., 1893.

-
O ka Aie Dala ke kumu e Ulu ai
ka Lahui, Mau ke Kuokoa,
a Pii ka Waiwai o ka Aina.
[Hoomauia.]

                Mamuli o ka noeau kalaiaina a me ka manaoio hana ikaika o G.P. Judd (Kauka Okolekala) no ka poho o ka aina, ua hanaia ka wai piula mua, ka makeke, ka hale dute, na uwapo kumoku, ka uwapo o Burua ma, a me na kuma hoowaiwai e ae i ke Aupuni. Mamuli no hoi o kona noeau kalaiaina ua aie aku ke Aupuni i kekahi puu dala nui a ua lilo ia i kia hoomanao iwaena o keia lahui no kana mau kalaiaina noeau, a ke aie nei keia Aupuni i kona noeau. E iho mai kakou i ke au o ko Kamehameha V. noho Moi ana. O na kanaka i ko poo a ka Mana Hooko, he poe kanaka naauao wale no a piha noeau me ka makau kau kalaiaina. Me ko lakou ike no, o ka aie o ke Aupuni ia wa, he $112,900, ua aie hou aku la no ke Aupuni na dala he $253,056 — Ia wa, aole i oi ae ka loaa o ka aina e like me kela wa. O ke Kuhina Kalaiainaa ia au o Dr. Hutchison (Kauka Makapoopoo). Nana i hooikaika e kuai a kukulu i ka Halemai Hebera o Koholaloa. Ua kapaia aku oia he kauka pupule, a me na olelo pahenehene e ae a nui wale, a he makehewa wale na dala he $7,406.10 i hooliloia no ke kukulu ana i ua halemai la. Pela iho la na olelo i hoopukaia i ke kau o ka makahiki 1870.
                Eia ka ninau—Heaha ka mea i ikeia mahope iho? Hiki mai la ka a'i hebera a me ka a'i puupuu ulalii, ina aole ka noeau o kela kauka pupule i oleloia ai, ina la paha ua paumiia ka nui o na poino, me ka helu ole ia o ka nui o na pilikia a me na ola e make ana iloko nei o ke kulanakauhale.
                Eia hou, mamuli no o kona noeau kalaiaina ua kukuluia ka laina mokuahi mua mawaena o Hawaii nei a me na aina e. Ua kapa hou ia no oia he hupo. Eia nae hoi, ke ka nei keia mau kumu waiwai o ka aina i imiia e ka noeau o ia kalaiaina, a he mau wahi hoi e kipaia mai ai e na mokuahi nunui no na pomaikai pili kalepa, oihana leta, a me na ee-pakeke mawaena o Hawaii nei a me ke Aupuni o Amerika Huipuia, a me na Panalaau Beritania o ka Hema, oia o Kikane a me Nu Kilani.
                Pela no hoi o C.C. Harris (Hai laki) i kona wa e noho ana ma ke ano Kuhina o ko Aina E iloko no o ia au. Ua ikaika kona paio ana me na poe moowini o kahi ike no na bona Aupuni o ka Hokele Hawaii, a me ka Hale Aupuni Aliiolani. Hale, no ka pono o ia lehulehu ma keia hana ana. Ua henehene hui ia oia, a oia kekahi i kapaia he pupule a he hupo. Aka, mai ka wa mai i kukuluia ai keia mau kumu waiwai e ko Hai laki noeau kalaiaina a hiki mai i keia la, heaha ka kakou e olelo ai? Ke ike nei kakou o ka hotele, he wahi kipa nui ia e na malihini, a o ka Hale Aupuni Aliiolani, Hale, no ka pono ia o ka lehulehu, a ke lawelaweia nei na Oihana Aupuni maloko o laila. O keia mau hana a pau he hoike ana mai keia ia kakou, e ka lahui, he mau kia hoomanao keia na kakou e poina ole ai i ka ike a me ka noeau o ia poe mamuli o keia mea he aie dala, mea e hooholo ia ai na hana e hoowaiwaiia ai a e hoopuipuiia ai ka waihona o ke Aupuni.
                E ka lahui, ua ike ae nei kakou i ka moolelo o ko kakou mau kalaiaina nana i kukulu i na hana nui o ko kakou aina, a e lilo nei i mau kumu waiwai no kakou. E huli ae kakou a nana i na Aupuni naauao o ka honua nei, ma ka lawe ana mai i ka noeau o ke kalaiaina kaulana o Italia, oia o Count Cavour (Kouna Kavua) i kona wa e noho Kuhina Nui ana no Piedemona i ka makahiki 1861, oia ka hui ana o Italia i hookahi aupuni. O ka aie lahui o Italia i kela wa he $500,000,000, mamuli o ka noeau o Kavua, ua hooholo hou ia o ka Ahaolelo o Italia Hui e aie hou ke Aupuni i ka huina o $3,332,822, no ka hooholo ana i na oihana Aupuni a me na hana e hooulu mai ai i ka waiwai o ka aina ma na wahi a pau e hoohanaia aku ai o ke dala, oia hoi, no ka wehe ana i na alahao, na ala eli malalo o na mauna, no ka lawelawe ana i na oihana kalepa, kuloko a kuwaho mawaena o Italia a me Farani, a mawaena o Farani, Belegiuma a me—Suezelana, na oihana kalepa moana mawaena o Italia, Farani, Enelani, Sepania, Potugala, Belegiuma, a me na aupuni e ae o ke ao nei. Ua oleloia iloko o 20 makahiki wale no, he $2,832,822,000 ka pii o ka aie lahui.

(E hoomauia aku ana.)
-
Paa i ke Ahi.
-

                I ke aumoe o ka po Poaono, Dekemaba 23, ua pau aku i keahi ka hale hoolulu ma ke kahua hookahakaha ma Kulaokahua, Makiki. Aohe no he wahi ano lihi i koe iho o ka hale, ua pau i ka inoino a ano nohaha, aka, o na keena o lalo, ua hana hou ia iho nei a iloko o laila kahi i waiho ai o na lako kinipopo Pelekane a ko uka nei. A me ko ke kai poe, a ua piha paha ka $150 ka waiwai io o na lako i poino. Ua manaoia na kekahi poe puni kolohe keia ahi, aohe nae hoi i maopopo, a nele hoi ka ike o na kiu o ka Oihana Makai. O kela hale hoi ua kukulu ia mamuli o ka lulu ana o ka lehulehu puni lealea kinipopo he mau makahiki i hala ae.

—

                Ua hui halawai ae he ekolu lala o ko ke Alii ka Moi Aha Kuhina me ke Aliiaimoku, ma Wasinetona Pa, i ke awakea o ka Poakolu i hala iho la.
                Ma ka La Kalikimaka nei, ma na Luakini o Sana Anaru a me Maliookamalu, ua nui a lehulehu na poe i hele aku ma na anaina haipule, pau pu mai na poe hoahanau a hoahanau ole, a mai na kamaaina a me na malihini. He neo hoi ia la ma na luakini o na kahunapule hoohuiaina.
                Lehulehu na heihei lio i malamaia ma Waialua aenei i ka La Kalikimaka nei, a ua hololea me ka piha hauoli ia o na hana o ia la ma ia kaha. Pau ka heihei lio ana, ua huli hoi mai la ko Honolulu nei poe i hele aku nei ilaila, ma Ewa mai nei kahi poe o ka hoi ana mai, a ma na Koolau mai hoi kahi poe.